humanzee, insan ile şempanzenin melezlenmiş bir yavrusunu tanımlamak için ortaya atılmış bir isim. bir zamanlar insana benzeyen görünümü ve dik yürüme eğilimi nedeniyle kayıp halka veya humanzee olarak tanıtılan eski bir gösteri şempanzesi bulunmaktaydı. adı oliver olan bu şempanze iddiaya göre kongo'da yakalanmıştı . oliver, genç bir hayvanken 1970'te eğitmenler frank ve janet berger tarafından alındı. frank ve janet'in gözlemleri sonucunda bazı fiziksel ve davranışsal kanıtlar oliver'ın şempanze dışında bir yaratık, belki de insan şempanze melezi olduğuna inandırdı ve hikayenin fitili burada ateşlendi.

biliyoruz ki insanoğlu varoluşundan bu yana kendi kökenini ve doğadaki yerini sorgulamaktadır. bundan dolayı 'insan nedir' gibi sorular yalnızca felsefenin değil, biyolojinin ve etik bilincin de tam göbeğindedir. hal böyle olunca 1920’lerde rus biyolog ılya ıvanov sovyetler birliği’nde insan ve şempanze melezi yaratmaya kafaya takmıştı.

amacı bir şeklide evrim teorisini laboratuvarda kanıtlamaktı. bunun için kadınlara şempanze spermi, dişi şempanzelere insan spermi enjekte etti. tabii ki hiçbir deney sonuç vermedi ve hiçbir humanzee doğmadı(iki tür arasındaki dna benzerliği %98 dir fakat insanın 46, şempanzenin 48 kromozomu bulunmasından kaynaklı bu fark, biyolojik melezleşmeyi büyük ölçüde engeller). ardından sovyetler projeyi durdurdu.

belki de frank ve janet berger'de bu fikirlerden ya da bu fikirlerin insanları etkilemesinden kaynaklı oliver'i sahneye itiverdiler. onu farklı kılan şey, görünümünün ve davranışlarının alışılmış şempanzelerden çok insana benzemesiydi.

fiziksel olarak da daha düz bir yüzü, küçük kulakları ve iki ayak üzerinde yürümeyi tercih eden bir duruşu vardı. sahipler tamamen duygusal bir neden ötürü oliver’ı insan ve şempanze melezi yani humanzee olarak tanıttılar.

basın, bu hikayeyi hızla sahiplendi ve humanzee bulundu!, kayıp halka karşımızda! gibi manşetler atarak, bilimsel kanıt olmadan oliver’ı pazarladılar pardon tüm dünyaya yaydılar diyecektim. 1970’ler ve 1980’ler boyunca oliver, talk show’lardan sirk gösterilerine kadar pek çok yerde sergilendi. ne gariptir ki insanları baya bir etkiliyordu. medyanın altın çağında mükemmel bir sansasyon malzemesi olan oliver sahneye çıkışı, yarı insan maymun manşetleriyle birleştiğinde büyük gelir getirdi. anlayacağınız üzere insanlar, reklamcılar, gazeteciler ve gösteri yapımcıları bu tuhaflık üzerinden hem ün hem para kazandılar.

bu durum etkisini yitirmeye başladığında oliver, 1989 yılında bilimsel ve kozmetik testler için hayvan kiralayan pensilvanya merkezli bir laboratuvar olan buckshire corporation tarafından satın alındı. burada yaşadığı sürece hiç bir deneye alet olmadı ve 9 yıl boyunca evi küçük bir kafes oldu. 1998 yılına gelindiğinde yayımlanan chromosomal and mtdna analysis of oliver başlıklı bilimsel çalışma, oliver’ın genetik olarak %100 şempanze olduğunu ortaya koydu.

bu arada 1996 yılında, primarily primates adlı hayvan barınağının dilekçesi üzerine , oliver'ın emekliliğini buckshire'daki 13 şempanzeden oluşan koloniyle geçirdi ve 2 haziran 2012 hayata gözlerini yumdu.

kaynak: 1, 2, 3, 4