İngiltere Başbakanı Boris Johnson Neden İstifa Etti?
7 temmuz 2022 boris johnson'ın istifa etmesi, kendinden önceki başbakan theresa may'in ağlayarak istifa etmesi kadar dramatik olmasa da istifayla gelenin istifayla gideceğini gösteren bir gelişme.
partygate skandalı denilen, johnson'ın kovid kısıtlamaları sırasında yasağı delerek parti vermesi olayı ve üstüne adı taciz iddialarına karışmış chris pincher'a buna rağmen bakanlık vermesi de eklenince hükümet krizi ortaya çıktı. johnson, beş bakan dahil 50'yi aşkın hükümet görevlisinin istifası sonrası oldukça büyük bir siyasi baskı altında kaldı. tabii ingiltere'de padişah efendilerinden "aflarını dileyen" bakanlar yok, istifa edebilen bakanlar var. hal böyle olunca başbakanlar da istifaya zorlanabiliyor.
ekleme
parti başkanlığından istifa etti, başbakanlığa devam edecek diyenler haklı olsalar da johnson'ın farklı bir durumla karşı karşıya olduğunu nedenleriyle açıklayan bir tweet zincirini aktarmak istiyorum:
boris johnson istifa ediyor. ama partisi yeni liderini seçene kadar başbakanlığa devam etmek de istiyor. bu normal şartlarda mümkün. misal theresa may istifa ettiğinde üç ay daha başbakanlığını sürdürdü. ama johnson için aynı durum geçerli olmayabilir. neden?
johnson tarihte eşi benzeri görülmemiş bir hükümet darbesi yaşadı. 24 saat içinde 41 bakan/hükümet üyesi istifa etti. ekonomi bakanı’nın istifası sonrası kabine’nin ikinci en kıdemli pozisyonuna atadığı yeni ekonomi bakanı 24 saat içinde johnson’ın istifasını talep etti. şu anda johnson, kabinesinde yer almayı kabul edecek vekil bulamıyor. istifasının ana sebebi de bu. kabine yoksa, hükümet yoktur. muhafazakar vekiller istifa etmemek için bu kadar normu yoksayan johnson ile bir araya gelmek istemezse, bu kriz sürecektir.
eğer hükümet üyeleri johnson’ın bugün gitmesini isterlerse, başbakan’ı gönderebilirler. zira ekonomi bakanı dahil, kritik bakanlıkta bulunanlar (ve parti liderliğine aday olması beklenenler) kabine sekreteri’ne gidip johnson bugün gitmezse istifa edeceklerini söyleyebilirler.
kabine sekreteri’nin görevi hükümetin çalışmaya devam etmesini sağlamak. bu mümkün olmazsa, johnson kabinesi dağılır ve bakanlar kabine sekreteri’yle beraber yeni bir başbakan atarlar. bu kişi başbakan yardımcısı dominic raab olacaktır.
yani eğer johnson isteyerek gitmez ise kabine başbakan’ı bugün gönderebilecek güce de sebeplere de sahip. dolayısıyla iki gün önce iki bakanın istifasıyla başlayan hükümet darbesi bugün johnson’ın başbakanlık ofisinden atılmasıyla bitebilir.
Durumun öncesini de öğrenelim biraz
ingiltere'de yaşayan ve olayları da takip eden birisi olarak bu konuda yazmak istedim.
öncelikle şunu bilmek gerekiyor; ingiltere son 10 yıldır muhafazakar parti tarafından yönetiliyor ve boris johnson'da bu partinin en uç kanadını temsil ediyor. en basit şekilde söylemek gerekirse, sağcılar iktidarda uzun zamandır.
boris parti liderliğini ve başbakanlığı çok koyu şekilde savunduğu avrupa karşıtlığı, göçmen karşıtlığı ve brexit propagandası ile ele geçirdi. ve bu propaganda süresince halka müthiş yalanlar söyledi ve asla gerçekleşmeyecek popülist vaadlerde bulundu. onun bu tarzı kendisini liderliğe taşırken, muhafazakarları da iktidarda tuttu.
ancak brexit gerçekleştikten sonra boris'in yalanları bir bir ortaya dökülürken aynı zamanda ingiltere ekonomisi de hızla kan kaybetmeye başladı. pandemi döneminde sokağa çıkma yasakları varken, başbakanlık binasında boris'in de katıldığı partiler verildiği ve personelin bu partilerde zil zurna sarhoş olduğu ortaya çıktı. buna ek olarak muhafazakar partinin üst düzey bir kaç temsilcisinin karıştığı genelde cinsel taciz içeren skandallar da basın tarafından ortaya çıkarılınca muhafazakarlar ciddi oy kaybı yaşamaya başladılar.
peki boris ne yaptı? tüm bunlar yaşanırken yalan söylemeye devam etti. dün redd ettiği bir şeyi, ertesi gün kabul etti. unutmuşum dedi. bunlar önemli değil bir işimize bakalım diyerek çok ciddi skandalları geçiştirdi vesaire. bugüne gelene dek pek çok kez istifası istendi ama direndi.
bu süreçte hayranlıkla izlediğim noktalar şunlar oldu. muhafazakar parti içerisinde oldukça güçlü milletvekilleri boris'i mecliste çok sert şekilde defalarca eleştirdiler. bazı milletvekilleri süreç içerisinde 'partimizin değerleri ayaklar altında' diyerek istifa ettiler. karşıt partiye geçenler de oldu. seçilmemiş ama devletin üst kademelerinde görevli bürokratlardan da aynı şekilde 'bu başbakan ile çalışamam' diyerek istifa edenler oldu. ve bütün bu süreç boyunca, bu skandalların en çok üzerine giden, boris'in dün ve bugün söylediklerini yani yalanlarını çok net şekilde halka aktaran en önemli kanal, tamamen devlet kanalı olan bbc idi. bu nokta yanlış anlaşılmasın, yarın işci partisi iktidar olursa, bbc aynı tutumu bu kez onlara karşı kullanacak çünkü asli görevi bu.
peki şimdi neden boris'i istifaya zorladılar?
özellikle son 6 ayda muhafazakar parti çok ciddi oy kaybetti. halkın desteği gittikçe azalıyor. bir günah keçisi bulunup, 2 yıl sonra yapılacak seçimlere yenilenerek gitmeleri gerekiyordu. bu yüzden partide yıllardır boris'e çok yakın olan isimler bile istifasını istediler. kısa zaman sonra yapılan bütün hatalar, söylenen yalanlar vesaire boris'in suçu olarak hatırlanacak ve muhafazakarlar yeni bir liderlik altında tekrar güç kazanmaya çalışacak.