İnanışları Matrix Filminin Kurgusunu Andıran Tuhaf Mezhep: Hurufilik
hurufilik, insan yüzündeki şekillerin arap alfabesindeki benzeşimlerinden yola çıkarak, allah ve ali sözcüklerinin (arapça yazılışları ile) yüzde tecelli olduğunu ifade ederek başladığı tinsel yolculuğu, yine insan yüzündeki şekillerin ifade ettiği harflerin insanların kaderini işaret ettiği savıyla sürdürür.
yüz şekillerinde allah'ın tecelli olması, vahdet-i vücd çağrışımları yaptığı ve bu şekilde resmi islamla ters düştüğü için hurufilik uzun süre yeraltında kalmış bir akım olmuş, kimi zaman basılan feylezof meclislerinde bulunan müritler kafası kesilmek suretiyle idam edilmiştir. hurufiliğin bir başka kolu der ki, insan hayatı rakamların kudreti ile yönetilmektedir, bu manada, kaldığınız otelin oda numarası ile hayatta tanıdığınız insanların isimleri ve hatta okuduğunuz ilkokulun bulunduğu sokağın adı, ebced hesabına uzanan bir harf-sayı ilişkisi ile bağımlıdır ve yolda gördüğünüz tüm yüzler aslında tek bir yüz, bildiğiniz tüm tadlar tek bir tat hatta bildiğiniz tüm duygular tek bir duygudur vesselam yaşadığınızı düşündüğünüz hayat aslında var olan tek bir kurgunun parçasıdır ve o kurgu beyninizin içindedir.
sonradan birileri matrix diye bir film yaptılar ama aslında bunun kurgusu bin yıl önce yapılmıştı.
hurufiliğin kurucusunun tam adı şihabuddin fazlullah esterabadi'dir. galat olarak fazlullah hurufi olarak bilinir. bir diğer adı da fazlullah neimi (naimi). hurufilik irani kökenlere sahiptir. esterabadi ilk örgütlenme çalışmalarını önce esterabad (bugün gurgan olarak biliniyor) sonra ısfahan'da yapmıştır, fırkasını tebriz'de kurmuştur. hurufilik celayir hanedanından himaye görmüş ve azerbaycan’da yaygınlaşmıştır. meşhur eseri cavidan-i kebir (cavidanname olarak da bilinir) 'den başka az bilinen arşname ve muhabbetname adlı eserler de onundur. 54 yaşındayken timur'un oğlu miranşah (hurufiler bu ismi maran şah yani yılanların şahı olarak anarlar) tarafından öldürülür. ardından kellesi kesilir, derisi yüzülür, eti köpeklere yedirilir ve geriye kalan her şey yakılır.
cavidan adlı eser toplam altı formadır. sadece biri fazlullah tarafından yazılmıştır. bu bölüm farsçadır. geri kalan bölümler müridler tarafından yazılmıştır. en önemli nüshası 1871 tarihli dersaadet taşbaskısıdır. fazllah’ın eski bir karamiti (ibahiye) dervişi olduğu söylense de bu kesinlikle doğru değildir. cavidan’ı anlamak için miftâh-ul-hayât adlı bir de deşifre kitabı yazılmıştır. sırlara ermek için bu kitaba da ihtiyaç vardır.
kaynaklar hurufiliğiin azerbaycan’da yayılmasını genellikle mecusiliğin merkezlerinden birinin bakü olmasına bağlıyorlar. pek çok ezoterik inanç gibi hurufilik de kendisinden önce gelen ezoterik inançlardan beslenmiştir.
huruf arapça olup harf sözcüğünün çoğuludur. hurufilere göre allah söz şeklinde tezahür eder. varlıkların ontolojik dayanağı ise sestir. ses her şeyde ve her yerde bulunur. söz sesten, ses ise harften oluşur. sesten ibaret olan varlık görünmez alemdedir. sesi görünür kılmanın yolu harflere dökmektir. ses bir tanedir (vahdet) harf ise pek çoktur (kesret). ses allah’a harfler varlığa işaret eder. allah kenz-i mahfidir. ve onu ancak hurufiler ayan edebilir.
iki kaş dört kirpik ve bir saç şeklinde stilize edilen insan yüzünden çıkan sayı 7’dir. bu sayı arap alfabesinin toplam harf sayısı olan 28’le ilişkilidir. fazlallah hurufi izahatını daha çok 32 harflik fars alfabesine göre yapmıştır. kuran’ın esasını oluşturan ümmül kitap (fatiha suresi) 7 ayetten oluşur. insan ergenliği geçtikten sonra yedi hat daha edinir (iki yanaktaki hat, iki sakal, iki bıyık, bir çene altı hat) böylece toplam 14 hat ortaya çıkar. asıl ve suretin toplamı 28’i verir. ayrıca muhammed-ali kelamında 7 harf vardır. besmele de 7 harften oluşur. 7 ayetten oluşan fatiha suresinde 7 harf hiç geçmez. fatiha suresinde yedi ayet bulunması ve bu ayetlerin yüzdeki ana hatlara işaret etmesiyle fatiha okunduktan sonra ellerin yüze sürülmesi arasında bir ilişki olduğu zannedilmektedir.
hurufilik şia’nın bir kolu değildir. ama fazllah’in öldürülmesinden sonra anadolu’ya kaçan hurufiler daha çok bektaşi çevrelerine sığınmış ve bu çevrelerde himaye görmüşlerdir. bunda bektaşiliğin sünni akaide nazaran daha hoşgörülü olmasının payı vardır. aliyy’ül ala, seyyid nesimive mir şerif adlı hurufi halifeleri hurufiliği anadolu’da yaydılar. bunların pek çoğunun sonu fazllallahın sonuna benzemiştir. güçlü şiirini hurufiliği yaymakta kullanan nesimi herhangi bir tekkeye bağlı kalmamış ve karadeniz ve rumeli dahil tüm küçük asyayı gezerek inançlarını yaymıştır. kaynaklar fatih sultan mehmet’in hurufilikin etkisi altında olduğunu ama saray çevrelerinin (mahmud paşa) sultanın yanına kadar sokulan hurufileri bir biçimde diskalifiye ettiklerini söylemektedir. insan yüzünde gizli hazineyi arayan hurufilik inancı elbette hat sanatını da derinden etkilemiştir. refiî, usulî, temennayî, rumî, penahî ve neyzen tevfik’te hurufi inançlar vardır. bunların bir kısmı kalemlerini sadece bu inanışa adamıştır. mevlevi şairlerinde de (mehmed dede, siyahi dede, esrar dede) hurufilik kendini hissettirir. osmanlı devletinde hurufi merkezleri akçahisar, istanbul, arnavutluk, mısır ve iskenderiye önemli hurufi merkesleri olarak öne çıkar.
hurufilik şeklen pisagorcu anlayışa benzer gibi görünse de bu anlayıştan tamamen uzaktır. yine hurufiliği etkilediği söylenen kabala ve ezoterik hind inanışları da daha çok hurufilik’in batıniliğini göstermek amacıyla kullanılan argümanlardır. ve çoğu zaman mesnetsizdir.
bir de hurufilikte önemli bulunan huruful mukattadan bahsetmek gerekir. kuran’da 29 surenin başında ne anlama geldiği bilinmeyen harfler bulunur. (bu harflerin anlamını allah mahşerde söyleyecektir). bu harfler 14 tanedir. (elif-lam-ra/kef-he-ye-ayn sın/tı-sın/ha-me/gaf-nun)
sonsöz: "kur’an fatiha’dan; fatiha besmele’den; besmele be harfinden ibarettir. bense o be harfinin altındaki noktayım."