lockheed martin firmasi tarafindan gelistirilen ve yine iddialara gore simdiye dek insa edilmis, en gelismis savas ucagi. hayalet ucak oldugu icin dusman radarinda golf topu buyuklugunde gorunebiliyor ancak, gorunebiliyorsa o da. dusman radarlarini da karistirdigi icin, gokyuzunde binlerce golf topu gorunmesini sagliyor beraberinde. mach 1,6 hizinda. yani sesten 1,6 kat hizli ucabiliyor. ayrica navigasyon, iletisim ve hedef sistemleri konusunda 8 milyon satir yazilim kodu barindiriyor.

soz konusu, rockwell collins firmasi tarafindan gelistirilen gen iii kask olunca, derin nefes alan kediye donusuyorum adeta. kafaniza laptop takmak gibi bir sey. 360 derece, alti adet harici kamera kaskin vizorune goruntu aktardigi icin, ucagin disini gorebiliyorsunuz. yani basinizi egdiginizde ucagin zeminini degil, uzerinden uctugunuz daglari, ovalari izliyorsunuz. takip sistemi sayesinde pilot sadece vizorun icindeki yesil daireye bakarak nisan alabiliyor. dusmana ates actiktan sonra da, hizlanip fuzeyi geride birakabiliyor. dahili gece gorusu mevcut. ayrica fuze ikaz sistemi yeri ve havayi tarayarak pilotlari uyarabiliyor. kasklar her bir pilotun olculerine gore ozel olarak tasarlaniyor ve maliyeti 400 bin dolari asiyor.

peki neden savas pilotlugunun sonunu getirecek derseniz; elektronik algilayicilar, ag baglantili savas sistemleri, radar gudumlu fuzeler dusmani 160 km oteden vurabiliyor. pilotlar eskisi gibi it dalasi yapmiyor, dusman ucaklarina arkadan sessizce yaklasip ates etmiyor. pilotlar cogu zaman birbirini gormuyor bile. bu baglamda, simdilik simulasyon asamasinda olsa da cok kisa bir sure sonra ayni manevralari yerden dugmelere basarak yapmak mumkun olacak. tek sikinti bant genisliginde.

maliyetlere bakacak olursak; 9g basincini bir kenara koyarsak, bir savas pilotunu egitmek asagi yukari 6 milyon dolara mal oluyor. f-22 savas ucaklarinin bir tanesinin maliyeti 350 milyon dolar ve bir saatlik ucustan sonra 30 saat bakima girmeleri gerekiyor. en basitinden bir saatlik f-16 savas ucaginin ucus maliyeti 23 bin dolar. bir saatlik f-22 raptor savas ucaginin ucus maliyeti 67 bin dolar. bir saatlik f-35 savas ucaginin ucus maliyeti ise 15 bin dolar. mevcut durum baris zamani gecerli elbette. ayda 13 saatten hesaplanirsa, tek kisinin egitimi yilda 2,2 milyon dolara denk geliyor.

matematiksel bazda; insan kullanmak hem pratik degil hem de pahali. bir de isin etik boyutu var elbette. savas pilotu sonuc olarak adi ustunde savasmak icin egitiliyor. emir verildiginde hedefleri vurmakla ve insan oldurmekle yukumlu. ancak yz* urunu bir drone'da ahlaki ikilemler dogal olarak yok.

ozetlemem gerekirse, meshur bir soz vardir. o soz de 'son savas pilotu coktan dogdu' der. good kill ve/veya eye in the sky filmlerinde islenmisti bahsi gecen konu. gidisata bakilirsa f-35'ler bu sureci hizlandiracak. benim gibi en buyuk hayali savas pilotlugu olan kisiler icin uzucu bir durum.

plagiarism'e gecit vermemek adina, bir makale yazmak icin arastirma yaparken denk geldigim popular science ve discovery channel magazine'den alinti yaptim rakamlari.

kaynak isteyenler icin paylasiyorum: popular science.