Hızlıca Söndürülmüş Bir Yangının Bile Betonarme Yapılara Verdiği Ciddi Zarar
yangınlar sadece canlılara zarar vermez. çoğu kişi betonun, yangına karşı oldukça dayanıklı bir malzeme olduğu yanılgısına kapılır. genelde insanlar betonu algısal olarak taşla eşdeğer görürler. taşa zarar vermeyecek bir şeyin betona da zarar veremeyeceğini düşünürler. birçok cahilce ihmal de bu yüzden yapılır. halbuki beton, bir kayaya göre çok daha dayanıksız bir malzemedir.
ortalama bir yangında sıcaklık; ilk beş dakikadan sonra yaklaşık 500 ºc, 10 dakika sonra yaklaşık 600 ºc, 15 dakika sonra yaklaşık 700 ºc ve 30 dakika sonra yaklaşık 800 ºc'ye çıkar.
yangın sonucu oluşan ısı 300-400 dereceyi geçtiğinde betonarme yapılar çok ciddi zarar görürler. çimentonun içinde yer alan kalsiyum bazlı bileşenlerin yüksek sıcaklık sonucu kimyasal yapıları değişir. bu yeni kimyasal yapı suyla soğutulduğunda suyla yeni bir bileşik oluştururlar ve bu bileşiğin hacmi betonda bulunan kalsiyum bileşenli yapıların ilk hacminden daha fazla olur. yani beton, ısıya maruz kaldıktan sonra suyla soğutulduğunda şişer. bu da beton içinde farklı noktalarda gerilmeler yaratır. bu farklı gerilmeler de içte ve dışta çatlaklara neden olur. bu yazdığımdan suyla soğutmazsak zarar görmez gibi bir sonuç çıkarılmasın; suyla soğutma ekstra zarar getiriyor.
betonarme bir yapının betonunun ciddi oranda zarar görmesi zaten fazlasıyla kötüyken bir de üstüne donatıların (arme) yüksek sıcaklık sonucu yumuşaması ve betona tutunma kapasitelerinin (bkz: aderans) ciddi derecede azalması durumu daha da zorlaştırır.
ısının yapıya etkisinin en büyük ve acı tecrübesi van depreminde gözlenmiştir. fırın kültürünün yaygın olduğu şehirde en alt kattaki fırın dükkanlarının yaydığı ısı betonarme taşıyıcı elemanların dayanım yetisine ciddi zararlar vermiştir. yaşanan deprem nedeniyle de özellikle en alt katında fırın bulunan binalar çok ciddi hasar görmüşlerdir.
siz siz olun, evinizde bir yangın çıktığında hızlıca söndürülmüş olsa bile taşıyıcı sistemin dayanım değerlerini uzman kişilere ölçtürün. yangın bölgesinde tanıdıkları olanlar varsa diye uyarma ihtiyacı hissettim.
aşağıya da konuyla ilgili bir makale bıraktım:
"betonarme eleman yüksek sıcaklığa maruz kaldığında fiziksel ve mekanik özelliklerinde değişiklikler görülür. bu değişiklikler, betonun basınç dayanımında ve elastisite modülünde azalma, çatlak oluşumu, parçalanma ve dağılma, çelikte ise akma dayanımı, düktilite ve çekme dayanımında azalmadır."
...
puzolan katılmamış harçların basınç dayanımında havada soğutulan gruplarında 600°c’den sonra düşme başlamıştır. suda soğutulan gruplarında ise, kalker esaslı harçlarda 300°c’den, silis esaslı harçlarda 200°c’den sonra basınç dayanımında düşme başlamıştır. silis esaslı kumun kullanıldığı havada soğutulan harçlarda 900°c’deki dayanım kaybı %54 (şekil 1.a), kalker esaslı agreganın kullanıldığı gruplarda ise bu kayıp %30’dur (şekil 2.a). puzolan katkılı havada soğutulan numunelerin dayanımı 600°c’de artış göstermiş, bu sıcaklıktan sonra düşme başlamıştır. bu harçların suda soğutulan gruplarında 300°c’ye kadar önemli değişme olmamış, 600°c’de yaklaşık %30, 900°c’de kalker esaslı harçlarda %50, silis esaslı harçlarda %80 dayanım kaybı olmuştur. kalker esaslı agrega ile üretilen ve 1200°c sıcaklığa maruz bırakılan gruplar suda soğutulduğunda tamamen dağıldığı için bu numunelerde değerlendirme yapılamamıştır."