Hırsızlığıyla İnsanlık Tarihine Büyük Katkı Sağlayan Anatomist: Andreas Vesalius
andreas vesalius: anatominin babası! cerrah olmasının yanı sıra, bir mezar hırsızı...
her ne kadar insanların dünyayı algılaması rönesans döneminde ciddi değişikliklere uğrasa da vesalius'un yaşamı ve çalışmaları; engizisyon, büyücülük ve dindarlıkla çevrilmiş bir zamana denk geliyordu. yalnızca idam edilen suçlular kadavra olarak kullanılabiliyor ve parçalanabiliyordu. bu nedenle inceleme yapmak için kadavra bulmak çok zordu. vesalius'u mezar hırsızlığına iten zorlukları tahmin etmek güç değil...
orta çağda diseksiyonlar nadiren yapılırdı; yapıldığında da cerrahlar kadavralara elini sürmez, kadavranın parçalanması işini kasaplar ve ya eğitimi devam eden pratisyen cerrahlar üstlenir, eğitimli profesörler ise deyim yerindeyse kire sabuna bulaşmadan uzaktan dersi anlatırdı. vesalius ise, diseksiyon gösterimlerini kendi yapmaktaydı. bu sebeple önce padova'da daha sonra da dünyanın diğer yerlerinde cerrahinin itibarının artmasında önemli rolü olduğu düşünülmektedir.
vesalius' un cerrahi becerilerini ve tıbba katkısını tartışacak değilim. aslına bakarsanız ben 16.- 17. yy filozoflarına ve bilim adamlarına o kadar saygı duyuyorum ki, hiçbir becerilerinin, başarılarının ya da başarısızlıklarının tartışılabileceğini düşünmüyorum. dönemin kısır bakış açısı düşünüldüğünde; çabalarına, azimlerine, başarılarına olan saygım daha da artıyor. ancak insanın hayranlığını arttıran; ilginç olan ya da bana çok ilginç gelen şey, vesalius' un cerrahi becerilerinin ötesinde, derslerinde kullanmak üzere muhteşem sanatçılara hazırlattığı büyük şemalarla ünlü olmasıdır. ilave olarak anatominin babası ile ilgili; ceset hırsızlığı yapmasından daha ilginç olan bir detay daha var; çizim yeteneği... bir cerrahın yetenekli elleri, bilimin aktarılması için, neşter yerine kalem tutuyor...
dersler için hazırlanan bu çizimlerden birinin çalınmasının ardından, içlerinden altısı 1538 yılında tabulae anatomica sex (altı anatomik resim) adıyla basıldı. 1538 yılında basılan bu altı çizimin üçü vesalius' un kendisine ait... diğer üçünün ise jan steven van calcar'a hazırlatılmış olması vesalius' un bu şemaları ne kadar önemsediğinin bir kanıtı.
yayınlanan bu altı resmin ardından, 1543 yılında; de humani corporis fabrica (vesalius anatomi atlası) yayınlandı. bu yayının resimlerinin; fabrica' nın en ünlü tıp çalışması olarak düşünülmesine ve anatomi alanında ciddi bir atılım başlatmasına etkisini göz ardı etmek mümkün değil. net sınıflandırmaları ve eserin eksiksizliğiyle, dikkat çekici şekilde hazırlanmış bu sanat eseri; "anatominin babası" fenomenine de ciddi katkıda bulundu. açıklamalarında ve resimlerindeki detay, vesalius'un ayrıntılara sadık kalma becerisini ve jan stevan’ ın yeteneğini gözler önüne seriyordu. insan; sanatın, insanlığın ve bilimin gelişimindeki önemi karşısında saygıyla eğilmeden edemiyor.
vesalius'un "anatominin babası" olmasına sebep olan eylemlerin hırsızlık olması ise en enteresanı... cesetler çalınmasa, çizimler yapılamayacak, çizimler çalınmasa şemalar basılmayacak, şemalar ilgi görmese fabrica yayınlanmayacaktı...