Havacılık ve Denizcilik Alanlarında Kabul Gören Önemli Alfabe: Uluslararası Kodlama Sistemi
Nedir, ne değildir?
uluslararası kodlama sistemi... bilhassa lisan güçlükleri halinde iletişimin hayati önem taşıyabildiği havacılık, denizcilik, askeri kullanımı yanında gündelik yaşamda kullanıldığında, iletişimin kalite ve doğruluğunu arttırmak amacıyla, uluslararası platformda kabul görmüş kod sistemi.
açık lisan ve kod kullanımında, bu kodların telafuzunda bazı heceleri burada belirtemediğim şekilde vurgulanarak söylendiğinde, telsiz yayını gibi kesinti ve parazitlerle uğrayabilen iletişimde bile ; hazır bazı kalıpların kısaltmaları kullanılırken ifadede bazı kayıplar olsa da, anlatımın büyük ölçüde anlaşılabilir olacağı bir kod sistemidir.
türkiye de dahil, çoğu ülkelerin kendi alfabelerine ait kendi kod sistemi mevcuttur, türkiye'de deniz ve hava sektörleri standart olan ingilizce sistemi kullansa da; asker ayrı, polis ayrı ve herkes kendi kafasına göre kodlama geliştirdiğinden türkçe kod sisteminde ufak çaplı bir kaos mevcuttur.
alfabetik sıralama
a. alfa, b. bravo, c. charlie, d. delta, e. echo, f. foxtrot, g. golf, h. hotel, i. india, j. juliet, k. kilo, l. lima, m. mike, n. november, o. oscar, p. papa, q. quebec, r. romeo, s. sierra, t. tango, u. uniform, v. victor, w. whiskey, x.x-ray, y. yankee, z. zulu
sayılar 0. nadazero, 1. unaone, 2. bissotwo, 3. terrathree, 4. kartefour, 5. pantafive, 6. soxisix, 7. setteseven, 8. oktoeight, 9. novenine ve nokta stop.
Alfabenin tarihi ve NATO
1950'lerin ortalarında nato, yeni alfabeyi onaylayan ve kullanan ilk organizasyon oldu. bu nedenle de alfabe "nato fonetik alfabesi" adını aldı. ancak, günümüzdeki versiyonu yürürlüğe girmeden önce birkaç versiyonu daha kullanıldı.
1920'lerde, birleşmiş milletler uluslararası telekomünikasyon birliği (itu) fonetik alfabenin ilk versiyonunu üretmiştir. bu sürümde dünyadaki bilinen şehir ve ülkelerin isimleri kullanılmıştır.
"amsterdam, baltimore, casablanca, denmark, edison, florida, gallipoli, havana, ıtalia, jerusalem, kilogramme, liverpool, madagascar, new york, oslo, paris, quebec, roma, santiago, tripoli, uppsala, valencia, washington, xanthippe, yokohama, zurich"
1941 yılında ise abd ordu ve donanması, adını ilk iki kelimesinden alan "able baker" alfabesini oluşturdu. able, baker, charlie... iki yıl sonra ingiliz hava kuvvetleri de bu alfabeyi kullanmaya başladı.
"able, baker, charlie, dog, easy, fox, george, how, item, jig, king, love, mike, nan, oboe, peter, queen, roger, sugar, tare, uncle, victor, william, x-ray, yoke, zebra"
nato'nun fonetik alfabe tarihçesine göre bu eski sürümlerde kullanılan kodlamalar, ingilizce kullanılmayan ülkelerde yaşayanların aşina olmadığı kelimelere sahipti ve iletişimde karışıklıklara neden olacağı gerekçesiyle eleştirildi.
alfabenin fazla ingilizce merkezli olduğu eleştirilerine yanıt olarak kanada merkezli, uluslararası hava taşımacılığı birliği (iata) yalnızca ingilizce, fransızca ve ispanyolca'da ortak olan sesleri içeren yeni bir alfabe önerisinde bulundu. bu versiyon 1951'de yalnızca sivil havacılık için yürürlüğe girdi ve bugünkü nato fonetik alfabesi'nde kullanılan kelimelerin birçoğunu içeriyordu. ancak bu alfabe biraz kafa karıştırıcıydı. örneğin c harfi için kullanılan kelime coca idi ve x için x ile başlamayan extra kelimesi kullanılıyordu.
en sonunda bugün kullandığımız nato fonetik alfabesi oluşturuldu ve nato'da kabulü ile genel geçer hale geldi. bu alfabe uluslararası sivil havacılık örgütü (icao) tarafından kabul edilmiş ve kullanılmaktadır. ayrıca uluslararası denizcilikte de kullanılır.
"alfa, bravo, charlie, delta, echo, foxtrot, golf, hotel, india, juliett, kilo, lima, mike, november, oscar, papa, quebec, romeo, sierra, tango, uniform, victor, whiskey, x-ray, yankee, zulu"
ulusal haberleşmede (amatör telsizcilik) kullanılmak üzere milli fonetik alfabe'miz de bulunur. bundaki kodlamalar şu şekildedir:
"ankara, bursa, ceyhan, çankırı, denizli, edirne, fatsa, giresun, hopa, ısparta, izmir, jale, kayseri, lüleburgaz, manisa, nazilli, ordu, ödemiş, pazar, rize, samsun, şarköy, trabzon, urfa, ünye, van, yalova, zonguldak"
örneğin ekşi sözlük'ü kodlamamız gerekirse şu şekilde kodlamamız gerekir:
edirne, kayseri, şarköy, izmir
samsun, ödemiş, zonguldak, lüleburgaz, ünye, kayseri
kaynak: nato - popular mechanics