Hafızadan Önce Ahlaki Prensiplerin Kaybolduğu Hastalık: Frontotemporal Demans
nedir?
frontotemporal demans hem alın hem de şakak loblarının bozulmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. hastalar beyin dokularında kayıplar yaşıyor ve gizli güdülerini denetleme becerisini kaybediyorlar. bu da toplumsal kuralları çiğnemelerine sebep oluyor. insanların göreceği yerlerde hırsızlık yapma, toplum içinde soyunma, fiziksel saldırganlık veya cinsel suçlar işleme gibi. bu hastaların %57'si toplumsal ihlal suçları işlerken alzheimer hastalarında oran %7'dir.
beynin önemli bir bölümünün dejenere olduğu bu hastalığı engelleyecek bir ilaç maalesef henüz yok. çaresiz hastalıklardan nefret ediyorum.
alzheimer'dan farkı
frontotemporal demans'ın alzheimer'dan farkı bunda hafıza kaybından önce kişilik değişiklikleri, davranış ve konuşma bozuklukları (afazi) ortaya çıkar.
detaylandıralım
frontotemporal demans, beyindeki frontal ve temporal loblardaki protein birikmesi (tau proteini) sonucu ortaya çıkan ve bu nedenden ötürü ilerleyen zamanlarda nöronların düzgün çalışmamasıdır. çokça vakanın 45-65 yaş aralığında görüldüğü ayrıca da daha genç ve de erken yaşlarda da görülebilen rahatsızlıktır. diğer demans türleri gibi uzun ve yavaş gelişim sürecinden sonrasında gittikçe daha kötüye giden bir durum ile karşılaşılır.
frontal lob için:
semptomları
- davranışsal değişim: bencilce düşünme, kişisel hijyene dikkat edememe ya da etmeme, aşırı yeme ya da belli bir şeye düşkünlük (tatlı, alkol, sigara),
- dil problemleri: uygun kelimeyi hatırlamama, konu ile ilgili alakasız kelimeleri söyleme ya da belli bir kelime ya da cümleyi sürekli dile getirme, konuşulan şeyleri tekrar etme
- bilişsel yetenek kaybı,
- motivasyon kaybı, tekrar edici davranışlar (fiziksel bir hareket ve/veya bir kelime ya da cümle)
- idrar ya da dışkı kontrolü kaybı, yutmada zorluk ve/veya sofra adabına dikkat edememe.
hafıza problemleri bu problem ise daha sonra gözükme eğilimindedir.
hastalık belirtileri genel olup, belirtiler kişiden kişiye değiştiğinden dolayı teşhis etmesi oldukça zor bir hastalıktır. teşhisten önce ortalama 7-8 yıllık bir gelişim süreci olduğu tahmin edilir. ailede hastalık görülmüş ise genetik olma ihtimali olduğundan risk grubu içinde yer alınabilir. teşhisi ise oldukça zorlayıcı olan bu hastalığın tıpkı alzheimer gibi tedavisi yoktur. korunma için ise alzheimer için alınması gereken önlemlerin alınması önerilir.
bu lanet hastalık nedeniyle anneannem hakk'ın rahmetine kavuştu. buradaki belirtilerden bazısı görülmedi, bazısı ise çok belirliydi. tabi biz bunları teşhisten sonra fark ettik. teşhis konması da oldukça uzun sürdü. bu yazıyı yazmayı da neredeyse 3 ay bekledim. hastalıkla ilgili ise söylenebilecek tek şey:"keşke bu hallerini görmeseydik."
son bir not olarak şunu da ekleyeyim, hastalığın son evrelerinde dahi kişileri tanımaya devam etti ta ki konuşma yetisi kaybolana kadar.
kaynaklar:
https://www.nhs.uk/…itions/frontotemporal-dementia/
https://en.wikipedia.org/…i/frontotemporal_dementia