Güneş Kreminin Sağlıklı Kullanımı Şeklinde Bilinmesi Gerekenler
UVA, UVB ve UCV nedir?
bilindiği üzere güneş kremleri bizi ultraviyole ışınlarından koruyor. dikkat edenler olmuştur; bu kremlerin üzerinde uva ve uvb yazıları görülür. bazen uva + uvb şeklinde yazar. bazen de yuvarlak içine alınır.
uva dediğimiz ışın güneşten yeryüzüne ulaşan gelen ışınların %95'ini oluşturuyor. en fazla maruz kalınan ve görünür bölgeye en yakın olan kısım burası. az zararlı sayılabilir tamam ama yaşlanmayı hızlandıran bir etkisi de var. aynı zamanda uva o kadar masum da değil. çünkü solaryumlarda uva kullanılıyor ve solaryum kullananlarda cilt kanseri oranı daha fazla.
uvb ise yeryüzüne ulaşan ışınların kalan kısmını oluşturuyor. azlar fakat enerjileri çok yüksek, dolayısıyla kanser yapan uv türü bu.
bir de uvc var. onlar ozon tabakasında tamamen soğuruluyorlar. soğurulmasa bittik.
ama diğer yandan da şöyle bir şey var. vücudun d vitamini sentezlemesine yol açacak olan ışın türü de uvb. çok uzun süre olmasa bile bu uvb ışınlarına ihtiyacımız var. yani bu ışın insan vücudu için hem yararlı hem zararlı.
kanser güneş altında ne kadar kalındığıyla tabii ki alakalı ama kanser asıl şiddetli yanıklı güneşlenmeye ne kadar maruz kalınırsa o kadar artıyor. plaja beyaz gidilip kırmızı dönülen durumlarda olduğu gibi.
SPF nedir?
bir de güneş kremlerinin üzerinde spf yazan bir bölüm var. sun protection factor. yanında da 40, 50, 60 gibi sayılar var. spf 40 yazıyorsa senin vücuduna gelen uvb'nin 1/40'ını derinin içinden geçiriyorum diyor. dolayısıyla spf 50, 60 şeklinde gittiğinde koruyuculuğu artıyor. ama sadece uvb'ye karşı.
bu demek oluyor ki güneş kremi sürdüğümüzde uva'nın ne kadarının vücudumuza geçtiğini bilmiyoruz. güneş kreminin üzerinde ekstradan uva'nın ne kadar süzüldüğüne dair bir bilgi yoksa risk sayılabilir. hadi hepsini koruyan yüksek faktörlü bir güneş kremi var. evden çıkarken sürdünüz, tüm gün güneşte kaldınız. denize girmeseniz bile gitti onun koruyuculuğu. en az 2 saatte bir yenilenmesi gerekiyor.
Güneş kremi tipleri
farklı tiplerde güneş kremleri var. beyaz iz bırakan, iz bırakmayan, sprey şeklinde vs. burada biraz pazarlama stratejisi giriyor. hani laktozsuz sütlerin içine aslında laktozu inaktive eden laktaz eklenir de üzerine laktaz eklenmiş yazmaz, laktozsuz yazar ya; burada da o mantık var. insan, içine bir şey eklenen ürünü almakta biraz çekiniyor. güneş kremlerinin içine de bazı organik ve inorganik maddeler ekleniyor. inorganik eklendiğine bu güneş ışınını yansıtan krem haline geliyor. bunlar dağılmayan beyaz iz bırakan kremler. daha güvenilir. organik olanlarsa uv ışınlarının enerjinin deriye geçmesine izin vermeden absorbe edenler. bunlar şeffaf, daha estetik. fısfıs olanlar da bu şeffaf olanlara giriyor. ama kullanılmaması gereken tür tam olarak bu. tamam, sürmesi daha kolay ama havaya da dağılıyorlar. ve bunların solunması çok zararlı.
zinc oxide ve titanium dioxide bazlı güneş kremleri mineral/fiziki koruyucular olarak geçiyor. zinc, titanium'dan biraz daha iyi koruyor. ikisi de beyaz bir tabaka olarak güneş ışınlarını cildinizden yansıtıyor, etkisi sürdüğünüz anda başlıyor. beyaz bir tabaka bıraktığı için koyu tenli olanlarda biraz görüntü sıkıntısı yaratabilir. diğer güneşten koruyucular güneşin zararlı etkisinden cildinizin üzerinde kimyasal olarak koruyor, etkisi sürdükten yaklaşık 20 dakika sonra başlıyor. kimyasal güneşten koruyucular ciltte sivilce gibi problemlere neden olabilir, göz etrafı için de uygun değildir. zinc oxide ve titanium dioxide olanları göz etrafı dahil vücudun her tarafında kullanabilirsiniz.
mineral güneş kremlerini sudan çıktıktan sonra, ya da çok terlerseniz terledikten sonra tekrar sürmeniz lazım. kimyasal kremleri her sudan çıktıktan sonra, suya girmeseniz bile her 2-3 saatte bir. (eğer güneş altındaysanız.)
Bilinmesi gereken diğer konular
sık güneş kremi kullanımı d vitamini eksiklikliğine yol açabilir ama güneşin zararları daha kötü. güneş kremi kullanırken yediklerinizden yeterli d vitamini aldığınızdan emin olmanız lazım. beyaz tenli birinin günde 10-15 dakika direkt güneş teması d vitamini için yeterli. işi biraz riske atmaya kararlıysanız 10-15 dakika güneş kremi sürmeden güneş altında durun, sonra kremi sürün. yaz mevsiminde güneş altında kaldığınız zaman 10:00-16:00 saatleri arasında olmasın.
güneş sadece cildi yaşlandırmak ve cilt kanseri riski yaratmakla kalmıyor; güneş lekeleri, ciltte ten rengi ton farkı, kılcal damar çatlakları, cildi inceltmek, cildi kurutmak vb. başka zararlar da verebilir.
koruma faktörlü nemlendiriciler güneş kremleri kadar iyi korumuyor. nemlendirme istiyorsanız ve güneş kremi yetmiyorsa, önce normal bir nemlendirici sürün, onun üstüne güneş kremi sürün.