Günde Neredeyse Bir Güneş Yiyen Evrenin En Parlak Kuasarı: J0529-4351
ön bilgi: kuasar, kütlesi milyonlarca ila on milyarlarca güneş kütlesi arasında değişen, bir gaz diski ile çevrili bir süper kütleli kara delik tarafından desteklenen, son derece parlak bir aktif galaksi çekirdeğidir.
---
yeni keşfedilen bir kuasar gerçek bir rekor kırıcı. sadece şimdiye kadar görülen en parlak kuasar değil, aynı zamanda genel olarak şimdiye kadar görülen en parlak astronomik nesne. aynı zamanda şimdiye kadar görülen en aç ve en hızlı büyüyen kara delikten güç alıyor - günde bir güneş kütlesine eşdeğer bir kütle tüketiyor.
kuasar, j0529-4351, dünya'dan o kadar uzakta yer alıyor ki ışığının bize ulaşması 12 milyar yıl sürdü, yani 13,8 milyar yaşındaki evren 2 milyar yıldan daha az yaşındayken olduğu gibi görülüyor.
kuasarın kalbindeki süper kütleli kara deliğin güneş'in kütlesinin 17 milyar ila 19 milyar katı olduğu tahmin ediliyor; her yıl 370 güneş kütlesine eşdeğer gaz ve tozu yiyor ya da "biriktiriyor". bu da j0529-4351'i o kadar parlak yapıyor ki, güneşin yanına yerleştirilse parlak yıldızımızdan 500 trilyon kat daha parlak olurdu.
"bugüne kadar bilinen en hızlı büyüyen kara deliği keşfettik. ekip lideri ve avustralya ulusal üniversitesi astronomu christian wolf yaptığı açıklamada, "17 milyar güneş kütlesine sahip ve günde bir güneşten biraz daha fazlasını yiyor" dedi. "bu da onu bilinen evrendeki en parlak nesne yapıyor."
j0529-4351 kırk yılı aşkın bir süre önce verilerde tespit edilmişti ancak o kadar parlaktı ki gökbilimciler onu bir kuasar olarak tanımlayamadılar.
kuasarlar, galaksilerin kalbinde yer alan ve süper kütleli kara deliklere ev sahipliği yapan, bu boşlukların beslendiği gaz ve tozla çevrili bölgelerdir. bu tür aktif kara deliklerin etrafındaki madde disklerindeki şiddetli koşullar, yığılma diskleri olarak adlandırılır ve nesnelerin muazzam yerçekimi tarafından oluşturulur, gazı ve tozu ısıtır ve parlak bir şekilde parlamasına neden olur.
buna ek olarak, bu disklerde kara delik tarafından biriktirilmeyen herhangi bir madde, kozmik devin kutuplarına yönlendirilir ve burada ışık hızına yakın bir hızda parçacık jeti olarak püskürtülür ve aynı zamanda güçlü bir ışık üretir. sonuç olarak, bu aktif galaktik çekirdek (agn) bölgelerindeki kuasarlar, etraflarındaki galaksilerdeki milyarlarca yıldızın toplam ışığından daha parlak olabilir.
ancak bu son derece parlak olaylarda bile j0529-4351 öne çıkmaktadır.
j0529-4351'in ışığı, ekibin yaklaşık 7 ışık yılı çapında olduğunu tahmin ettiği süper kütleli kara deliği besleyen devasa yığılma diskinden geliyor. bu da bu yığılma diskini geçmenin dünya ile güneş arasında yaklaşık 45.000 kez seyahat etmeye eşdeğer olacağı anlamına geliyor.
"daha az etkileyici bir milyon kuasar hakkında zaten bilgi sahibiyken bugüne kadar bilinmiyor olması şaşırtıcı. şimdiye kadar kelimenin tam anlamıyla gözümüzün içine bakıyordu," diyor ekip üyesi ve avustralya ulusal üniversitesi bilim insanı christopher onken.