sosyal psikoloji deneylerinden biridir. deneyi yapan sosyal psikoloji bilim dalının dünya üzerindeki kurucularından muzaffer şerif başoğlu'dur. 

ilaveten ankara üniversitesi psikoloji bölümünün de kurucusudur. kaynaklarda adı muzaffer sherif, bu deneyi de "otokinetik deneyi, grup normu oluşumu deneyi, karanlık oda deneyi ya da otokinetik etki deneyi" diye geçer.

Muzafer Sherif kimdir diyecek olursanız;

deneyin temelinde optik algı yanılması yatar. deney üç aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir.

ilk aşama: denekler tek tek zifiri karanlık bir odaya alınmışlar ve aynı noktadan bir ışık belirli aralıklarla gösterilmiştir. deneklere ışığın hangi yöne ve ne kadar aralıklarla hareket ettiği sorulmuştur. her denek bir yön ve değişik aralıklar söylemiş (3-5-15 cm gibi) ama sonunda kendine göre standart (6-8 cm arası) bir mesafe tespit etmiştir. burada dikkat edilmesi gereken nokta ışığın hiç hareket etmediğidir.

ikinci aşama: denekler gruplar halinde odaya alınmış ve kararlarını yüksek sesle vermeleri istenmiştir. ilk deneğin fikir belirtmesiyle birlikte kararlarda değişme olmuş ve ortak bir grup standardı geliştirmişlerdir. burada liderin belli olmadığı gruplarda ilk söze girenin muhtemel lider olarak belirebileceğine dikkat çekmek gerekmektedir.

üçüncü aşama: denekler yine tek tek odalara alınıp fikirleri sorulmuştur. denekler bu kez grup halinde geliştirdikleri standarda göre (ikinci aşamadaki) ışığın yön ve mesafesini söylemişlerdir.

1. aşamada kişisel standart oluşur.
2. aşamada grup standardı oluşur.
3. aşamada kişi, grup standardını kullanır.

buradan şu sonuçlara varılabilir. fiziksel gerçek belirsizse kişiler kendi gerçeğini yaratırlar. bir araya geldiklerinde ise kendi gerçeklerini bırakıp grupça oluşturulan grup standardını kullanırlar. bu kez kişiler fiziksel gerçeği benimsemek için benimseyerek yani bilerek ve isteyerek birbirlerinin yardımını talep ederler.

bu deneyde muzaffer şerif başoğlu grup normunun nasıl oluştuğunu ortaya koymuştur. grup normu bir kez oluşunca bireyler artık ona inanmakta ve isteyerek uymaktadırlar.

kaynak: yönetim psikolojisi ders notlarım.