Görüntüsü Elde Edilen Kara Delik Fotoğrafı Nasıl Bir Önem Teşkil Ediyor?
ABD Ulusal Bilim Vakfı'ndan gökbilimciler, M87 Galaksisi'nin merkezindeki kara deliği, var olduğu kanıtlanacak şekilde gözlemlemeyi başardı. Bu, kara deliklerin varlığına dair ilk somut delil olarak sayılıyor.
M87'nin kara deliği, tam 40 milyar km çapında ve Dünya'mızdan 53 milyon ışık yılı uzaklıkta. Samanyolu Galaksisi yerine başka bir galaksinin merkezindeki kara deliğin tercih edilme sebebi ise görüntüsünü elde etmenin Samanyolu'nun merkezi Sagittarius A'dan çok daha büyük kütleli olması ve bu nedenle daha yavaş hareket etmesi.
Bu görüntüyü elde etmek için Dünya'nın farklı bölgelerinde yer alan teleskoplar kullanıldı.
Medyada sıkça gördüğümüz, aşağıdakine benzer görüntüler tamamen simülasyon yoluyla elde edilmişti. İlk defa kanıt niteliğinde, gerçek bir görüntü elde etmiş olduk.
Neden önemli bu keşif?
sanılanın ve beklediğimizin aksine samanyolu galaksisi'nin, yani içinde olduğumuz galaksinin merkezindeki sagittarius a'nın değil de, messier 87 galaksisinin merkezindeki kara deliği görebildik. messier 87, 50 milyon ışık yılından daha uzakta (tam olarak 53,5 milyon). uzak olduğu için de bize kadar gelen titreşimlerinin az olmasından dolayı sagittarius a'dan önce bu kara delik için çalışmışlar.
sadece matematiksel olarak kanıtlanmış kara deliklerin elle tutulur, gözle görülür bir kanıtı var artık. sadece 400 küsür yıl önce dünya sabit değil, güneşin etrafında dönüyor dediği için öldürülen giordano bruno'dan bugüne gelinebildiğine inanamıyorum. şu görüntüyü oluşturmak için tam iki yıldır uğraşıyorlar. new horizons'tan önce neye benzediğini bile bilmediğimiz plüton'u sadece iki yıl önce net bir şekilde görebilmiştik:
Ek bilgiler
* bulunan hiçbir bulgu, einstein'ın izâfiyet teorisiyle çelişmiyormuş. yani izafiyet teorisine bir başka kanıt diyebiliriz.
* bu görüntü dünyanın farklı yerlerindeki 8 teleskobun iki yıldır biriktirdiği çok büyük boyuttaki görüntülerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş.
* messier 87 galaksisi bize 50 milyon ışık yılından daha uzak olduğu için (53.490.000 milyon km) fotoğrafladığımız bu görüntü de en az 50 milyon ışık yılı öncesine ait.
* güneşin 6,5 milyar katı kütleye sahip ve mevcut en büyük kara delik olduğunu düşünülüyor.
* kara deliğin etrafında toplanan madde ve ışığın yaydığı enerji öyle büyük ki dünyadan bile görüntüleyebiliyoruz.
* bu fotoğrafın maliyeti 44 milyon euroymuş.
* saat yönünde dönüyormuş iki gözümün çiçeği.
* kara delik fotoğrafı diyoruz ama adı üstünde kara bir delik olan kara delik fotoğrafını çekemiyoruz. etrafında oluşan ışığın fotoğrafı bu daha çok. ama kara deliğin orada olduğunu bize net şekilde gösteriyor.
Tam olarak neyin görüntüsü elde edildi?
kara delik fotoğrafı değil, kara deliğin olay ufkunun birikim diski üzerinde yarattığı gölgeyi görebildiğimiz fotoğraftır mevzubahis görüntü.
"o gölge zaten kara deliğin kendisi, kafa karıştırma" diyorlar. hayır, değil.
hawking radyasyonunu görüntüleyebilirsek bize kara deliğin olay ufkunu verir.
görüntülenen gölge, aslında kara deliğin olay ufkundan 2,6r daha büyük bir alanı kaplıyor. o gölge kara delik olmuyor. hatta olay ufku da kara delik olmuyor. gerçek kara delik, bütün bu sistem içerisindeki tekillik noktası.
olay ufku içerisinde yer alan tekilliği görüntülemek imkansız. ama olay ufkunun hemen yüzeyini görüntülemek bir gün mümkün olacak. yalnızca, şu an elimizde bulunan cihazlar hawking radyasyonunu tespit edebilecek kadar gelişmiş değil.
Final yorumu
bu fotoğraf, etkileyici olsa da, tarihin en eski kozmik olayının fotoğraflarından birisi değildir.
nasa'nın 2001-2010 yılları arasında yürüttüğü wmap projesi, büyük patlamanın kalıntısı olan radyasyonun haritasını çıkarmıştır ve büyük patlamanın hemen sonrasına ait olan 13,8 milyar yıl öncesine ait aşağıdaki veri, tarihin en eski kozmik olayının görüntüsü olarak adlandırılabilir.
illaki fotoğraf olacaksa da, burada da rekor gn-z11 galaksisine ait aşağıdaki fotoğrafındır. bu fotoğraf, gn-z11'in 13.4 milyar yıl önceki halini yansıtmaktadır. 13,4 milyar yıl... yani bir kara deliğin elde edebildiğimiz ilk fotoğrafı, en eski fotoğraf değildir.