Formula 1 Pilotlarının Hayatını Kurtaran Güvenlik Sistemi: Halo
2022 britanya gp'sinde gerçekleşen kazadan sonra tekrardan önemini anladığımız, kazayı yapan zhou'nun yarış sonrası “halo saved me today (bugün beni halo kurtardı” diyerek de önemini tekrar hatırlattığı bir koruma sistemi halo.
halo, arabanın kokpitinin üstüne oturan ve sürücünün kafasını saran, 3 ayaklı bir çubuk aslında. çubuk dediğime bakmayın, oldukça fazla ağırlığı taşıyabilecek bir şekilde dizayn edilmiş ve malzemesi (titanyum) de tabii ki ona göre kullanılmış. 12.000 kilo taşıyabilen halo'nun amacı, sürücünün kafasına gelebilecek darbelerden sürücüyü koruyarak kafadan hasar alınması durumunda ölüm riskini en aza indirmek.
ne zaman ve nasıl formulaya girdiğine baktığımız zamanda da, bizi maalesef formula tarihinde kaybettiğimiz sürücüler karşılıyor. formula 1 her ne kadar her zaman tehlikeli bir spor olmuş olsa da yakın tarihe (2000ler ve günümüz) bakıldığı zaman 2009'da formula 2 sürücüsü henry surtees ve 2014 yılında formula 1 sürücüsü jules bianchi'nin ölümünden sonra pilotların kafa kısmındaki korumanın arttırılması yönündeki çalışmalar ivme kazanıyor.
kasklar her ne kadar pilotların kafasını büyük ölçüde koruyor olsa da büyük kazalar olduğu zaman kafaya gelebilecek darbe yahut ağır cisimlere yeterli korumayı sağlayamadığı için de halo ortaya çıkıyor. takımlar kendi içlerinde bu güvelik sorununa bir çözüm arasalar da, halo kadar efektif bir sistem bulamıyorlar ve ilk olarak 2016'da denenen halo, daha sonrasında 2018'de neredeyse tüm formula serilerinde zorunlu hale geliyor. red bull racing'in haloya alternatif olarak geliştirdiği sistemle (aeroscreen) birlikte birçok test yapılsa da sonucunda halo'da karar kılınıyor. 240 km/s'de ateşlenen bir tekerleği saptırma testini başarıyla geçen tek sistem olmasının yanında, sürücülerin görüş açısını en az şekilde etkileyen sistem olma konusunda da hala alanında tek. fia'in yaptığı, 40 gerçek kazadan oluşan araştırmada ise halo'nun hayatta kalma oranını neredeyse yüzde 20 arttırdığı sonucuna varılmış.
aralarında o zamanki f1 patronu bernie ecclestone ve mercedes patronu toto wolff'un da dahil olduğu bir grup, başta sistemi beğenmese ve hatta lewis hamilton bile “sporun tarihindeki en kötü gözüken modifikasyon” olarak adlandırsa da, insanlar buna zamanla göre göre alışıyor ve hatta lewis hamilton da 2021 italya gp'sinde verstappen'le yaşadığı kaza sonrası halo sayesinde hasarsız bir şekilde kurtuluyor. hatta toto wolff, “iyi ki bizim istediğimiz tasarım kullanılmamış” diye bir açıklamada da bulunuyor :)
yakın tarihte yaşanmış büyük kazalardan biri olan romain grosjean'ın kazasına da bakıldığı zaman halo'nun olmadığı takdirde grosjean'ın başına gelebilecekleri de düşünmek bile istemiyorum.
özetle; formula tarihindeki can kayıpları sonrası geliştirilen ve yeni kayıpları engellemede oldukça başarılı bir sistem. bu entryde bahsetmediğim ancak ölümü ile bu spordaki güvenlik önlemlerinin arttırılmasına vesile olmuş tüm pilotların listesine de buradan ulaşabilirsiniz.