uzun uzadıya yazmadan belirtelim; abd merkez bankası fed'in faizleri 0'a çekip 700 milyar dolarlık qe paketi açıklaması, türkiye gibi ülkelerin ucuz dövize boğulacağı anlamına gelmiyor. 2020 krizi ile 2008 krizi arasında önemli farklılıklar var.

öncelikle, 2008 krizinde abd finansal sisteminden çekilen para, gidecek daha güvenli yerler arıyordu. türkiye de bunlardan biriydi. abd finansal sisteminin çarkları durma noktasına gelmişti. bankalar batmanın eşiğindeydi. kısacası, 2008'de para, abd'den kaçmaya çalışıyordu.

bugün ise yukarıdaki faktörler geçerli değil. para bu defa yönünü abd'den dışarı çevirmek zorunda değil. aksine, abd içinde (ve insan kaynağı güçlü, altyapısı güçlü diğer ekonomilerde) çok sağlam yatırım fırsatları ortaya çıkacak. abd'deki küçük ve orta ölçekli işletmelere komik faiz oranları ile kredi açılacak. büyük işletmelerin fırtınayı en az hasarla atlatabilmeleri için gereken likidite piyasaya akacak.

bu durum yine de türkiye gibi ülkelere de girdi sağlayacaktır ama ben 2008'deki gibi bir ortam beklemiyorum.

dahası, türkiye'nin 2008'deki güveni hak eden ya da sağlayabilen bir ülke görünümünde olduğunu da düşünmüyorum.

durumu kısaca şöyle de özetleyebiliriz:

amerikan parasal idaresi geçtiğimiz yıldan beri konuşulan resesyonu resmen teyit etmiş ve tabiri caiz ise en büyük kozu olan 0 faiz silahını oynamıştır.

bu şu anlama gelir, parayı faiz aracında değerlemesini beklemek yerine gidin harcayın tabiri caiz ise alın verin ekonomiye can verin demek istemiştir.ve bunu da 700 milyar usd'lik bir paket ile yapacağını söylemiştir. normalde bol olan şeyin değeri düşer, yani doların diğer para birimi ve emtialar karşısında değeri düşmesi beklenir. ancak bu 'normal' durumlar içerisinde geçerli bir kitabi bilgidir. gerçek piyasalar ise tamamen yatırımcı ve tüketici davranışları ile belirlenir. şu an tüm ülkelerin ve halkların gündemi bu virüs olayı kurumlar ve kişiler panik halinde. bu anormal piyasa ortamında yatırımcılar ve piyasa dinamikleri fed in bu büyük silahı beklenmedik şekilde erken oynamasını negatif algılayıp (yani çok daha kötü günler geliyor diye algılayıp) borsadan ve harcamadan uzak durup kaçınır ise işte bu silahtan boşa gider ve piyasalara kaos hakim olur. 

abd ayrıca bu hamle ile küresel piyasada bak ben zaten doları çok ucuz yaptım diyerek, kendisine rakip olan çin ekonomisinin elinde tuttuğu trilyon usd tahvillerin de değerini düşürerek, zaten bu ara zor günler geçiren çin e çelme takıp bu kaotik süreçten güçlenip çıkmayı planlanmıştır. ama yukarıda da yazdığım üzere bunların tamamı normal şartlar altında geçerli teorik masa başında planlanan şeylerdir. tüm dünya bu halde iken bu parasal müdahalelere piyasalar ne tepki verecek bekleyip göreceğiz. 

Dolar Neden Yükselir, Neden Düşer?