Fazla Stres, Saçları Beyazlatır mı?
saçların beyazlamasının sadece bir zaman ve yaş meselesi değil, yaşanmış bir deneyimin işareti olduğuna dair uzun süredir devam eden bir inanç var. efsaneye göre marie antoinette'in saçları idam edileceğini öğrendikten sonra bir gecede bembeyaz olurken, "saçlarımı ağartıyorsun" atasözü gümüşleşen saç tellerinin endişelerin bir kaydı olduğunu göstermektedir.
peki bir kişinin yaşam deneyimi saç rengini gerçekten değiştirebilir mi? bilim, saç rengi doğal olarak zaman içinde solarken, stres de dahil olmak üzere bazı faktörlerin bu değişimi hızlandırabileceğini öne sürüyor.
amerikan psikoloji derneği'ne göre stres günlük baskılara karşı normal bir tepkidir, ancak bir kişinin günlük işlevini bozduğunda sağlıksız hale gelebilir. (şurada)
saç dökülmesi araştırmacısı ve dünya trikoloji derneği başkanı david kingsley, stresin saç beyazlamasının birincil nedeni olmadığını, insanların ne zaman saçlarının beyazlayacağını büyük ölçüde genlerin belirlediğini, ancak "stresin saç beyazlama sürecini hızlandırabileceğini" söyledi.
yetersiz beslenme, tiroid sorunları, hormonal dengesizlik ve anemi gibi dolaylı stresin bile saç pigmentasyonunu etkileyebileceği belirtilmektedir.
nature dergisinde 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre, farelerde stres melanosit olarak bilinen saç pigmentasyon hücrelerini tüketebilir. melanositler, saç foliküllerinde yaşayan kök hücreler tarafından üretilir. (şurada)
bu bulgular her zaman insanlara uygulanamasa da, elife dergisinde 2021 yılında yapılan bir çalışma, stresin insanlarda da saçların grileşmesine neden olabileceğini buldu - ancak bu değişim her zaman kalıcı olmuyor.
bazı gri saçları veya "iki renkli saçları" - aynı telde gri ve pigmentli - olan katılımcılardan son aylardaki deneyimlerini ve stres seviyelerini kaydetmeleri istendi. araştırmacılar, iş kaybı gibi stresli deneyimlerin saçların beyazlamasıyla bağlantılı olduğunu bulmuşlardır. bununla birlikte, stres faktörünün ortadan kaldırılması grileşmeyi tersine çevirebilir.
columbia üniversitesi'nden nörolog martin picard yaptığı açıklamada, "tatile giden bir kişi vardı ve bu kişinin kafasındaki beş saç teli tatil sırasında zaman içinde senkronize olarak tekrar koyu renge döndü" dedi.
picard, bir saçın ne zaman beyazlayacağını genetikten daha fazlasının belirlediğini söyledi. picard live science'a verdiği demeçte, insanların saçlarının ne zaman beyazlayacağı konusunda 30'lu yaşlardan 80'li yaşlara kadar geniş bir çeşitlilik olduğunu, ancak "her saçın aynı genoma sahip olduğunu ve aynı şeylere maruz kaldığını" söyledi.
öyleyse neden bazı saçlar daha erken, bazı saçlar daha geç beyazlıyor?
picard ve meslektaşları, matematiksel modellemeye dayanarak saçın beyazlaması için bir eşiğe ulaşması gerektiğini öne sürdü. orta yaşta, kişi bu eşiğe yaklaştığında, stres bir saçı çizginin ötesine itebilir.
kingsley de aynı fikirdeydi. melanosit kök hücrelerinin yaşlandıkça daha savunmasız hale geldiğini söyledi. dolayısıyla, eklenen stresin potansiyel olarak beyazlamanın "zamanlamasını değiştirdiğini" söyledi.
picard ve ortak yazarları, yakın zamanda saçları beyazlamış bir kişide beyazlayan saçları tersine çevirmenin mümkün olabileceğini öne sürdü. ancak yıllardır gri saçları olan biri için stresi ortadan kaldırmanın, saçlar beyazlama eşiğini çoktan geçtiği için saç tellerinin orijinal rengine dönmesine neden olması pek olası değildir.
kingsley, pratikte saçın pigmentini geri kazandığını pek görmediğini söyledi. ters grileşmenin de normal şekilde grileşen insanlardan ziyade saç dökülmesi rahatsızlığı için tedavi gören hastalarda daha yaygın olduğunu söyledi.
picard, ideal olanın ileriye dönük bir takip çalışması olduğunu söyledi. araştırmacılar katılımcıları aylarca takip edecek, deneyimlerini kaydedecek ve saç tellerini analiz etmeden önce tükürük yoluyla stres hormonlarını ölçeceklerdir. ancak bu çalışma henüz yapılmıyor.
yine de temel mesaj hala geçerli. picard, "yaptıklarımızın, saç beyazlaması gibi geri döndürülemez olduğunu düşündüğümüz şeyler üzerinde maddi bir etkisi var" dedi.