Erkeklerin %15'inde Görülen Varikosel Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?
varikosel nedir?
varikosel; erkeklerin yaklaşık %15'inde görülen, infertilite (1 yıl boyunca düzenli korunmasız ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamama) nedeniyle başvuran erkeklerinse %25'inde görülen, açık ifadeyle yumurtalıkların çevresindeki damarların genişlemesi hastalığıdır.
varikoselin neden oluştuğu hakkında birden çok teori olmakla birlikte, nasıl sperm kalitesini bozduğuyla ilgili de netleşmiş bir veri bulunmamaktadır.
sıklıkla tek sol tarafta ya da daha nadiren çift taraflı olarak gördüğümüz için izole sağ tarafta varikoseli olan hastaları batın içi patolojiler açısından araştırmak gerekir.
varikosel teşhisi konup da bu hastalığı araştıran arkadaşların merak ettiği asıl konu: ameliyat olmalı mıyım, olursam kesin düzelir miyim?
- olmazsa olmazımız fizik muayeneyle ve renkli doppler ultrasonla teşhis edilmiş bir varikoselimizin olması (fizik muayenede saptanmayıp ultrasonda çıkan varikosellere spermi bozmadıysa operasyon önermiyoruz.
- sperm sayısı, hareket ve şeklini etkilemişse (spermin normalliğini dünya sağlık örgütünün normal spermiyogram parametrelerine göre değerlendiriyoruz.)
- sperm kalitesi gayet iyi fakat uzun zamandır ağrı kesicilere ve yaşam tarzı değişikliklerine rağmen geçmeyen yumurtalık ağrısında operasyon yapılabiliyor (ağrı nedeniyle yapılan ameliyatlarda ağrının geçme olasılığı yaklaşık yüzde 50!)
- spermi normal fakat testis kıvamı yumuşamışsa ya da boyutu diğer tarafa göre azaldıysa operasyon gerekebilir
- varikoseli var ama yukarıda bahsettiğim özelliklere sahip değilse çoğunlukla medikal tedavi ile takip öneriyoruz
bunun haricinde adolesan varikosel dediğimiz hastalıkta birkaç kriter daha ekleniyor bu saydıklarıma. o ayrı bir yazı konusu.
varikosele yaklaşım ülkeden ülkeye, hekimden hekime değişebilen ve ameliyat gereklilik kriterleri açısından uzun yıllardır tartışılan bir konu
varikoseli olan herkes infertil olmayacağı gibi infertil herkeste de varikosel olacak diye bir kaide bulunmamakta.
uzun zamandır geçmeyen ya da tekrarlayan yumurtalık ağrısı, yumurtalık kesesinde ele gelen yumuşak damarsı yapılar ya da 1 yıl boyunca düzenli korunmasız ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamama gibi şikayetiniz varsa bir üroloğa görünmenizde fayda var.
varikosel hakkinda yanliş bilinenler
1. varikosel en sık karşılaşılan ve başarılı mikrocerrahi ameliyat tedavisi sonucu en iyi netice elde ettiğimiz erkek kısırlığı nedenidir. varikosel teşhisi ultrason ile değil, sadece el ile yapılan muayene ile konulmalıdır. doppler ultrasonografi ile birçok kişide hatalı olarak varikosel saptanarak gereksiz ameliyatlar yapılmaktadır.el muayenesinde saptanamayan varikosel kesinlikle ameliyat edilmemelidir çünkü bilimsel olarak iyileştirici etkisinin olmadığı görülmüştür.
2. varikosel saptanan kişiye öncelikle tüp bebek, icsi, aşılama gibi yardımlı üreme yöntemleri önerilmemelidir. varikosel sperm hücresinin kromozomal yapısını bozarak (dna fragmantasyonu) eşin yumurtasını dölleme gücünü azaltmakta; dölleme gerçekleşse dahi düşük olma ihtimali artmaktadır. tüp bebek uygulamasının sadece son çare olarak düşünülmesi gereken, bebekte doğumsal anomali ve hastalık risklerini %30'a dek yükselten, anne bakımından da riskleri olan bir yöntem olduğu unutulmamalıdır.
3. varikosel cerrahisinin teknik açıdan en başarılı ve komplikasyon ihtimali en düşük yöntemi mikrocerrahidir. mikrocerrahi varikosel operasyonunda teknik başarı %99'un üzerine çıkabilmekte, ciddi komplikasyon oranı %0'a, önemsiz komplikasyon oranı %3-5'e kadar inebilmektedir. diğer operasyon tekniklerinde ise hidrosel riski %40'a, atardamar hasarı %5'e kadar çıkmaktadır. varikosel tedavisinde radyoloji bir girişim olan embolizasyon yöntemi düşük başarı ve yüksek ciddi komplikasyon oranları nedeni ile tercih edilmemektedir.
4. varikosel nüks etmez, yapılan cerrahi girişim yetersiz kaldığında bu ifade hatalı olarak kullanılır. yetersiz cerrahi sonucu varikoselin devam ettiği saptanırsa mikrocerrahi düzeltme ameliyatı uygulanabilir. mikrocerrahi dışındaki ameliyat yöntemlerinde uygulanan teknikler dolayısı ile yetersiz cerrahi ve sonucunda nüks oranı %40'a kadar yükselebilmekte ve komplikasyon oranları belirgin olarak artmaktadır.
5. mikrocerrahi varikosel operasyonu basit bir cerrahi girişim değildir. mikrocerrahi teknik sadece bu konuda özel eğitim almış ve deneyimli ellerde başarılıdır. her yöntem gibi mikrocerrahinin de yetersiz ve hatalı uygulamaları çok önemli komplikasyonlara, hatta organ kaybına dahi yol açabilir. mikrocerrahi ve diğer eski teknikler ile yapılan başarısız varikosel operasyonları sonrasında varikoseli devam eden veya komplikasyonlardan dolayı sorun yaşayan, hidrosel ve testisin kaybı gibi ciddi sorunlar ile karşılaşan bir çok hasta ile karşılaşılmaktadır. sperm kaliteleri veya spermiyogram neticeleri daha da bozulan hatta sıfıra kadar inen bu hastaların bazıları düzeltici mikrocerrahiden fayda görmekteyse de bir kısmına maalesef yardımcı olunamamaktadır.
6. bilinçsiz ve yetersiz uygulanan mikrocerrahi teknik ile varikosel ortadan kalkmayabilir, atardamar ve lenfatik kanal hasarları sonucu hidrosel ve organ kaybı gibi ciddi komplikasyonlar görülebilir; uygulanan teknikten daha fazla tekniğin uygulandığı kalite ve başarı önem taşımaktadır. varikosel ameliyatı olacakların mutlaka konuya gerekli önemi vererek araştırmaları ve kendilerini bu konuda eğitimli ve tecrübeli uzmanlara ameliyat ettirmeleri önemlidir.
7. varikosel ağrı nedeni de olabilir. ağrının geçeceği garanti edilemezse de mikrocerrahi yöntem ve ağrıya yönelik operasyon tekniklerinin uygulanması ile birçok vakada ağrı ortadan kalkmaktadır.