benim bi arkadaşım var, adı ali. bıraksanız günlerce gitar konuşabiliriz. ben zaten her şeyiyle enstrümanlara bayılıyorum. ali de normalde mühendis olduğu için sanırım detaylara hakim olmayı seviyor. ayrıca istediği tonu bulmak için çok ince uğraşıyor falan... geçende kadıköy'e gittik. haliyle ne kadar gitar satan yer varsa dolaştık, ekipman inceledik, les paul ve telecaster'lara ağzımız sulanarak baktık. bu yolculuk sırasında da bol bol pickup konuştuk.

geri döndükten sonra dedim ki "keşke gitara ilk başladığımda birileri de bana bunları anlatsaydı...." yani konuştuk tabii insanlarla da o kadar detaylı değildi. bu nedenle elektro gitara yeni başlayanlar için pickup/manyetik çeşitleri nelerdir, hangi tarz için nasıl pickup seçilmelidir, konfigürasyonlar nasıl etki eder bir yazı yazayım dedim. şimdi hazırsanız başlayalım.

öncelikle şunu söylemek istiyorum. her tarz her manyetikle çalınır mı? çalınabilir. peki aynı tonu yakalayabilir misiniz? orası biraz zor. eğer deneyimli bir gitaristseniz pedal ve prosesör yardımıyla istediğiniz tonlara yaklaşabilirsiniz belki ama bu yazı elektro gitara yeni başlayanlar için yazılıyor. o nedenle problemi pickup tercihiyle çözmek yığınla ek bilgi yazmaktan daha mantıklı geliyor şu aşamada.

ok, bu kısmı da hallettiğimize göre artık pickup çeşitlerine bakabiliriz.

1) single coil

şimdi ingilizce bilenleriniz fark edecektir, coil dediğiniz şey bayağı bildiğiniz bobin. single coil'de de adı üzerinde tek bir bobin var. tek bobinin özelliği ise vurduğunuz notaları daha temiz bir şekilde iletmesi. böylece birbirine karışmayan notalar ile daha melodik daha anlaşılır sololar atmanız ya da riff'ler çalmanız mümkün.

tabii ki her gitarist çeşitlilik adına farklı pickup'lar kullanıyor. örneğin herkesin yanında double humbecker'lı bir gibson les paul bulunuyor mutlaka ama john frusciante, eric clapton gibi gitaristlerin tarzları single coil etkisini görmek için gayet uygun.

yalnız single coil ve clean tone eşleştirmesiyle başlayınca sanki single coil'de hiç efekt kullanılmıyor gibi bir algı oluşabilir. bu yanlış. özellikle distortion / overdrive gibi efektler ile cayır cayır ham sesler alabilirsiniz. bu da grunge'a yakın şarkılar çalmak istediğinizde işe yarar. ha single coil ile distortion'ın tam doygun haline ulaşamazsınız ama olsun. spesifik karaktere sahip grunge tonu için gayet güzel sesler elde edilebilir burada.

peki single coil her şey mi? tabii ki değil. öncelikle bu pickup'ların şöyle bir problemi var. abi cihaz ötüyor. hatta amfiye ilk bağladığınızda bi yerde bozukluk mu var dedirtecek kadar ötüyor bazen. gain falan açınca bu durum iyice belirgin hale geliyor ve cidden sinir bozucu bir ses bu. bundan kurtulmak için ya sürekli ses açıp kapatacaksınız ya da 5'li ayarda 2'ye ya da 4'e getirip aynı anda 2 pickup'tan ses alıp bir nevi humbucker haline getireceksiniz pickup'ı (ali'nin çözüm önerisi). ya da daha kolayı direkt humbucker'a geçeceksiniz.

şimdi humbucker neymiş ne değilmiş bir de ona bakalım.

2) humbucker

bu tip pickup aslında temel olarak iki tane single coil'in birbirine bağlanmasıyla oluşturuluyor. temel özelliği de single coil'deki sürekli gelen uğuldama sesinin burada olmaması.

peki humbucker nerede kullanılıyor derseniz, bu edevat rock ve metal şarkıları için bire bir. her türlü efekt, pedal amfiyi sonlama gibi işleri bu pickup seçiminde uygulayabilir ve buradan gayet doygun sesler elde edebilirsiniz.

single coil'de konuştuğumuz gibi her gitarist iki pickup'ı da ara ara tercih ediyor ama metallica, slayer falan çalacaksanız ihtiyacınız olan şey humbucker olacaktır. bir de gitara yeni başladıysanız humbucker ile gerçekten daha çok keyif alırsınız.

mesela boş dururken arka arkaya ritmik olmayan power chord'lar vurun sonra eliniz alıştıysa orta perdelerde hammer on / off yapın. en son da en alt perdelerde ayı gibi bend yapın (dikkat edin tel elinizde kalmasın) elektro gitarda keyiften kuduracak hale gelirsiniz. işin güzel yanı bu söylediğim şeyleri yaparken düzgün çalmanıza bile gerek yok. zaten humbucker'da güzel bir sustain olduğu için yapacağınız ufak tefek hatalar göze çok batmayacaktır. (bu söylediğim yatırım tavsiyesi değildir. siz yine de her notayı doğru düzgün basmayı öğrenin. bu kısmı evde eğlenirken falan yaparsınız)

asıl single coil ile humbucker arasındaki fark da budur aslında. single coil'de basacağınız power chord'lar kulağınıza humbucker kadar dolu gelmeyecektir. hammer on / off yaparken sustain az olduğu için yaptığınız her hata kabak gibi ortaya çıkacaktır. en kötüsü de bend'i yaptığınızda ses epik bir şekilde yoğunlaşmayacak, enstrümanı çalarken gaza gelmek istiyorsanız bu da size yetersiz gelecektir.

humbucker eğlencesi ok. ama single coil'den bir eksikliği var. o da clean tone'ları single coil kadar net verememesi. humbucker sesleri biraz iç içe katıyor gibi düşünebilirsiniz. bu nedenle belirgin ve vurucu şeyler çalmak istediğinizde humbucker kardeşimiz size yardımcı olmayacaktır. onun için de single coil'e ihtiyacınız var.

bu iki pickup çeşidinin ortası sayılabilecek p90 adında bir parça daha var ama o birazcık daha abi bana single da yetmiyor humbucker da ne yapsam acaba diye düşünmeye başladığınızda yöneleceğiniz bir ekipman. o yüzden onu bu yazının dışında bırakıyorum.

şimdi bir de pickup dizilişlerine bakalım.

burada sıralama bridge, mid ve neck diye gidiyor. bridge zaten tellerin gitara bağlandığı kısmın adı ve oraya yakın olan pickup'ın ismi buradan geliyor, mid de adı üstünde, neck de sapa yakın olan pickup'ın ismi. yani hss yazdığımızda bridge; humbucker, mid ve neck single coil olmuş oluyor.

bu kısaltmayı da hallettiğimize göre bazı yaygın pickup dizilimlerine bakalım

1) sss: bildiğimiz en klasik strocaster tipi gitarlarda kullanılan pickup dizilimi. gitarın, pickup'ların ve amfinin kalitesine göre mis gibi clean tone'lar duyarsınız.

2) hh: double humbucker. mid boş, neck ve bridge'de iki adet humbucker var. standart rock gitarı diyebiliriz. mid boş olduğu için hızlı ritm atarken de parmağınızı pickup'a vurmazsınız. güzel rahatlık.

3) hss / hsh: bunların örneklerini ibanez'in başlangıç seviye gitarlarında görebilirsiniz mesela. genelde daha çok şarkıyı tek gitarla çalabilmek için kullanılırlar. çünkü hem single coil hem humbucker aynı anda bulunuyor. yalnız konuştuğum gitaristlerin çoğu bu tip pickup tercih etmiyor çünkü hss'in clean tone'u sss kadar temiz çıkmıyor ya da hsh'i çalması hh kadar kolay değil çünkü ortada single coil var ve hh kadar rahat değil vuruş yapamıyorsunuz.

pickup dizilimi olarak da en genel geçer ne varsa onu yazmaya çalıştım. mesela sh dizilimi olan telecaster'lar da var ama eğer spesifik bir sound peşinde değilseniz en yaygın dizilimleri kullanmak daha mantıklıdır.

sonuç olarak

bir elektro gitardan çıkan ses dinleyiciye gelene kadar milyon tane yerden geçiyor. tabii tüm bileşenler önemli ancak ses sinyalinin henüz alındığı yeri yanlış seçerseniz geri kalan parçaları düzeltmeniz hayli zaman alır. onun yerine doğru pickup tercihi yapıp keyfinize bakmak daha mantıklıdır. ben şimdi kaçıyorum. siz de kulaklık falan takın. sonra komşulardan şikayete gelen olmasın. haydin iyi eğlenceler.

Elektro Gitar Almayı Düşünenlere Sıfırdan Yardımcı Olacak Bir Rehber