Elazığ Yöresine Ait İri Taneli Şaraplık Üzüm Çeşidi: Öküzgözü
öküzgözü üzümü, malatya ve elazığ'a sınır olan arapgir'den diyarbakır'a kadar birçok bağda yetişir. üzümün en önemli özelliği vişneyi çağrıştıran meyvemsi özelliğidir. fıçı kullanımında çok hoş karamel kokuları açığa çıkar. şaraplarına koyu tatlı bir kırmızı renk hakimdir. çok buruk (tanenli) olmaması nedeniyle yıllandırılma özelliği bir boğazkere üzümü kadar uzun değildir. genelde harman olarak kullanıldığında en iyi partneri boğazkeredir. çünkü boğazkerenin tanenini dengeleyebilecek aromatikliğe sahiptir.
ülkemize bu iki üzümün harmanını ilk bulan üretici buzbağ ile tekel'dir. arkasından doluca kav ve kavaklıdere selection üretilmiştir. her 3 şarap da aynı üzümlerden oluşmakla birlikte yapıları çok farklıdır. aralarında en güçlü ürün doluca kav'dır. çünkü boğazkere-öküzgözüdür. harman oranında boğazkere baskındır. 12 ayını fıçıda geçirdiği için yoğun baharat kokularını çağrıştırır. selection ve buzbağ'da öküzgözü-boğazkere olduğundan içimleri biraz daha yumuşaktır. özellikle buzbağ daha genç tüketime açıktır. her üç şarap da ızgara/soslu/fırında kırmızı etler ile ideal olarak örtüşür.
uğraşması meşakkatli bir üzümdür öküzgözü. bir defa çok geç kökleniyor, toprakla geç kaynaşıyor, geç meyve vermeye başlıyor. goble veya guyot tipi yüksek terbiyeye alacaklar için randımanlı meyve vermesi 5 seneyi buluyor.
sonra, geç olgunlaşıyor. bu, sürekli mücadele demek. benim gibi sadece bordo bulamacı ve gülleci bulamacı kullanan, bunlar haricindeki ilaçları, hele hele sistemik etkili ilaçları kullanmaktan imtina eden naturelci tayfa için çok fazla işçilik ve masraf demek.
yaprağı tüylü ve kalın. yani yaprak olarak bir narince yahut trakya ilkeren gibi ticari değerden yoksun demek.
meyvesi pek kurutmaya gelmez. çünkü hasada dek hem sezon biter mevsim nerdeyse kışa erer zaman kalmaz, hem de taneler irice, çekirdeği de sert ve büyükçe olduğu için kurusu pek tercih edilmez. yani üretici olarak yaş meyve randımanına muhtaçsınız.
buna rağmen, benim gibi pek çok insan inatla uğraşıyor. öküzgözü, boğazkere, şiraz gibi gıldırgıcık türleri yetiştirmeye devam ediyor. çünkü şarabın anavatanı anadolu. bu çok büyük bir cümle. bu tüm dinlerden de, öğretilerden de, bir kaç yüzyıllık görüşlerden de daha kadim ve kanuni bir gerçek. ve anadolu coğrafyasında ne osmanlı, ne selçuklu ne de bir başkası, üzüm yetiştiricisi ile bugünki gibi uğraşmadı. ona köstek olmadı. ama bugün durum bu. özellikle elazığ çevresinde pek çok üretici mücadeleye son verip, bağlarını köklüyor. büyük yetiştirici havlu atıyor.çünkü alıcı yok. çünkü şarap üreticileri, alkollü içecek üreticileri illallah etmiş durumda. dolaylı yoldan veya doğrudan, adına artık ne derseniz, zarar gören çiftçi oluyor. güdülen siyaset yüzünden öküzgözü üzümü yetiştiricileri ya tür değiştiriyor yada komple işi bırakıyor.
kıç kadar dikim alanımda, bu kara gözlü ile uğraşmaya devam ediyorum. derdim şarap da değil. bir sene oldu, ağzıma içki sürmedim. ama anadolu’ya saygı bunu gerektirir.