Dünyanın En Bilinen Uyuşturucusu Esrarın Etkileri Nelerdir?
insanoğlu asırlar boyu ruhsal durumlarını değiştirmek için bazı maddeler kullanmıştır. kafein, sigara ve alkolden tutun, sert uyuşturuculara kadar. ancak tüm dünyada en çok kullanılan yasa dışı uyuşturucu olarak bilinen esrar, yerini nerede alır ve beyninizi tam olarak nasıl etkiler?
öncelikle beynimizin nasıl çalıştığını basitçe anlamamız gerekir
beynimizde bulunan nöronlar, beyindeki bilgi transferini gerçekleştiren hücrelerdir. bir nöronun aksonundan diğerinin dendritine, nörotransmitter adı verilen kimyasallar salınır. nörotransmitterler de alıcı hücrenin elektrik yükünü değiştirerek onları uyarır (eksite) ya da engeller (inhibe). uyarılırsa sinyal iletilmiş olur. basit gibi gelse de, tüm beyinde ateşlenen bu sinyallerin hepsi birlikte çalışır ve milisaniyeler içinde kompleks yapılara etki eder. bu süreç her düşündüğünüzde, nefes aldığınızda ya da hareket ettiğinizde tekrarlanır.
peki esrar içtiğinizde beyninizin içinde neler olup bitiyor?
vücudumuzdakilere benzemeyen maddeler içeren alkolün aksine esrar, kendi beyinlerimizde doğal olarak üretilenlere benzerlik gösteren maddeler içerir: cannabinoidler.
cannabinoidler; doğal, endojen ve sentetik olarak üç grupta sınıflandırılır. nöronların ateşlemesiyle salınan nörotransmitterlerin özelleşmiş formları olan cannabinoidler insan vücudunda endojen olarak bulunur ve immün sistem, iştah, ağrı, zevk hissi, duygu durumu, koordinasyon, hareket kontrolü ve hafıza gibi çeşitli fizyolojik olayların düzenlenmesinde rol oynarlar. 2-ag ve anandamide gibi endojen cannabinoidler vücutta spesifik olarak bulunan cannabinoid reseptörlerine (cb1 ve cb2) bağlanarak etki gösterirler. normal şartlarda ateşlemeden hemen sonra nöronlar aşırı reaksiyon ya da baskınlık göstermemesi için geçici olarak tepkisiz duruma geçerler. bu durum, beynimizin sakin ve kontrollü bir şekilde çalışmasını sağlar. esrarda bulunan cannabinoidler ise doğal cannabinoid sınıfına girer. etkisini yine cannabinoid reseptörlerine bağlanarak gösterir. özellikle içindeki tetrahidrokannabinol (thc) yapısal olarak anandamide adlı endojen cannabinoide benzemektedir. (bkz: endocannabinoid system)
fakat esrardaki cannabinoidler, beynin bazı bölgelerindeki nöronların tepkisizlik sürecini sekteye uğratır. zaten aktif olan nöronların refrakter periyodunu ortadan kaldırarak hep aktif kalmasını sağlar ve bu da düşüncelerinizin, hayal gücünüzün ve algılarınızın kendini tamamen büyütmesine neden olur. bunun anlamı, herhangi bir şeye odaklandığınızda ya da düşünmeye başladığınızda, bu düşünce olabilecek en önemli ve derin düşünceye ya da odağa dönüşür. (spontane aklınıza gelen bir fikir, o an izlediğiniz film ya da o an gördüğünüz bir kedi gibi önemsiz şeyler) çünkü o anda bir şeyin momentumuna kapılırsınız ve nöronlarınız o şey için ateşlemeye devam eder. ta ki yeni bir şey, odağınızı öncekinden alana kadar.
bunun yanında bu cannabinoidler beyninizdeki dopamin ve norepinefrin seviyelerini de etkiler. genellikle yoğun haz ve doygunluk hali, relaksasyon, kaslarda gevşeme, renk-ses ve zaman algısında değişiklikler, iştah artışı gibi etkilere yol açar.
uzun süreli kullanımda anksiyete ve çeşitli psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir. odak başka yöne çevrilemezse, kısa süreli deliryum, paranoya, etrafta bir şeyler döndüğü hissi, kötülük görme sanrıları, kıskançlık sanrıları gibi etkilere sebep olabilir.
ancak esrarın en büyük tehlikesi, çoğu zaman diğer sert uyuşturucular için bir geçiş maddesi olabilmesidir. türkiye'de üretilmesi, tüketilmesi, satılması, bulundurması yasaktır ve suç teşkil eder.