Dünya Tarihinin Gördüğü En Eşsiz Hükümdarlardan Biri: III. Hattuşili
aynı topraklarda, kendisinden 2800 yıl sonra yaşayan osmanlı hükümdarları bile, daha tahta çıkmadan kardeşlerini doğrarken, üçüncü hattuşili çok farklı bir kaderin eleğinden geçmiştir.
şöyle ki, babası ikinci murşili'nin üç tanesi erkek, biri de kız olmak üzere 4 evladı olmuştur ve en büyük erkek, erken yaşta hayatını kaybetmiştir. hattuşili bunların en küçüğüdür. henüz daha küçük bir çocukken çok çabuk hastalanmakta ve kronik sıkıntılar geçirmektedir. ikinci murşili bir gece rüyasında hitit tanrılarından birini, iştar'ı görür. rüyasında bu tanrı, kral murşili'ye, küçük oğlunu kendisine emanet edip tanrıların huzurunda yetişmesine izin verirse hattuşili'nin sağlığının düzeleceğini ve ileride büyük bir adam olacağını söyler.
ikinci murşili dindar bir adamdır. ailesine ihanet edip ikinci bir eş alan babasının (şuppiluliuma) vebadan ölüp, kendisinin de kıtlıktan zar zor kurtardığı devletinde başına gelenlerden ötürü yaşadığı psikolojik sıkıntılara çocuklarının annesi olan eşinin de erken ölümü de eklenince, bir gece meydana gelen yıldırımla kekeme olmuştur. o dindar olmasın da kim olsun?
ikinci murşili hemen oğlunu bugün günümüzde kilikya'da bulunan iştar tapınağına gönderir ve küçük hattuşili, çok sağlam bir dini eğitim alarak bir yetişkin haline gelir. bu süreçte de tek yakın arkadaşı, kendisini ihmal etmeyen abisi muvatalli olur.
ikinci murşili ölünce tahta abisi muvatalli geçer ve hattuşili'yi ordularının başına getirir. hattuşili, kendisine duyulan bu güveni sarsmaz ve on yıllardır kaşka işgali altındaki, fırtına tanrısı teşup'un tapınağının olduğu nerik kentini ele geçirir. abi ve kardeşin birliği, krallığa güç katmıştır.
tam detayları bilinmese de, hattuşili'nin ordu ile yaşadığı başarılar yüzünden hitit konseyi pankuş'un önde gelenleri tarafından, muvatalli'ye karşı bir komplo teorisi olarak kullanılır. çünkü hattuşili dindar bir adam olduğu için, devlet içinde adaletsizliğe çok sert bir duruş sergilemektedir. devletin önde gelen birkaç kişisi, kral muvatalli'ye, kardeşi hattuşili'nin kendisini devirip kral olmak istediği şeklinde duyum ulaştırır. ancak biricik kardeşine herkesten daha çok güvenen ve inanan muvatalli, onları dinledikten sonra hattuşili'yi de karşısına alır ve dinler: sonuç, bir kısım pankuş üyeleri idam edilir.
bu iki kardeşin birbirlerine olan inanç, güven ve sadakati, hitit imparatorluğunu tarihteki en parlak günlerine taşıyacaktı. mısır imparatoru efsanevi ikinci ramses ile hitit imparatorluğu arasındaki gerginliğin askeri boyuta geleceği kesinleşince, kral muvatalli tereddüt etmeden başkentini günümüzdeki tarsus yakınlarında olduğuna inanılan tarhuntaşşa'ya taşıyarak olası bir savaş senaryosunda hemen insiyatif ele almak için güneye yerleşmiş, hattuşili'ye ise esas başkent hattuşa da dahil olmak üzere ülkenin tüm kuzeyinin hakimiyetini teslim etmişti. bu, daha sonra hiç bir imparatorluğun tarihinde gerçekleşmemiş bir güç transferidir: çünkü bu bölünmeye rağmen aslında ortada bir bölünme yoktur ve iki kardeş, tek bir yumruk ve tek bir güç olarak hareket etmişler ve birbirlerine sonsuz güven duymuşlardır.
ikinci ramses'le yaşanan gerginlik kadeş savaşı'na dönüştüğünde de, savaşa en önde giden kral muvatalli'nin ordusunun komutası da yine hattuşili'dedir. iki kardeş, ramses'e karşı beraber savaşmışlardır ve muvatalli'nin hattuşili'ye dair en ufak bir şüphesi yoktur. iki kardeş, kendilerini birbirlerine emanet etmişler, "kim daha güçlü" demeden sırt sırta bir devlete en parlak günlerini yaşatmışlardır.
muvatalli, kadeş savaşı'ndan kısa süre sonra ölünce, pankuş tarafından yerine hattuşili'nin de yeğeni olan urhi-teşup tahta çıkarılır. hattuşili'nin bununla ilgili bir sıkıntısı yoktur. fakat kendisini hiç sevmeyen devlet erkanı tarafından urhi-teşup'a karşı komplo yapmakla suçlanıp bir de yakalanmaya kalkışınca, aksine kendisini çok seven halk ve ordunun da desteğiyle tahtı ele geçirir. dindar bir hükümdar olduğu için urhi-teşup'u idam etmez, mısır'a yeni bir hayat yaşamaya gönderir. merhametlidir. zamanında abisinin kendi yaşamına gösterdiği merhametin anısına, aynısını yeğenine gösterir.
mezopotamya'da artarak büyüyen ve ilerleyen yüzyıllarda dünyayı terör ve şiddetle domine edecek olan asur imparatorluğu tehlikesini daha en erken safhalarında sezmiş ve bunun için ezeli düşmanı olan mısır imparatoru ikinci ramses ile dostluk ve saldırmazlık paktı imzalayarak dünya tarihindeki ilk yazılı uluslararası antlaşmayı hayata geçirmiştir. (bkz: kadeş antlaşması)
üçüncü hattuşili, hitit imparatorluğu'na hem askeri, hem siyasi hem de ekonomik olarak her anlamda altın çağını yaşatmış, dindar ve adil bir adamdı. çok iyi bir asker ve muhteşem bir liderdi. ve tüm bunları, kardeşinin sevgisi sayesinde gerçekleştirmişti. muvatalli ve üçüncü hattuşili, kendilerinden sonraki binlerce yılda bile kardeşlerin hükümdarlık için birbirlerini kıyıp doğradığı bir coğrafyada, eşsiz bir örnek teşkil etmişlerdi.
sonradan gelen edit: 2. bulgar imparatorluğu kurulurken kardeşler ivan asen ve petar da buna benzer bir güç dengesiyle, 180 yıldır ölü olan bulgar devletini yeniden diriltmişlerdir. bizim tarihimizde de önce bumin ve istemi han, sonra bilge han ile kültigin, daha sonra da tuğrul ve çağrı beyler örnekleri de vardır.