herhangi bir "yol" yok. kimse yol'u bilmiyor.

var olan tek yol gökyüzünde uçan bir kuşun bıraktığı iz: işte şimdi görüyorsun, şimdiyse görmüyorsun.

hayat hiçbir yere gitmiyor, ulaşılacak hiçbir şey yok. bütün çaba ve açgözlülüğünüz, eriyen avuçlarınızla bir dumanı kavramaya çabalamaya benziyor. hepimiz kayıp haldeyiz, doğduğumuz andan itibaren boşluğa fırlatılmış durumdayız; ve varacağımız tek yol unutulup gitmek.

bunları bir anlığına olsa da anlamak, pesimizm, umutsuzluk ve nihilizmin kucağına düşmeden mümkün müdür? meditasyon, psikanaliz, dianetik, raja yoga, zen budizmi, psikoloji, tüm bunların mutluluğa giden yol üzerinde kendimizi oyalan sayısız kapandan birkaçı olduğunu kabul edebilmek çok zor; en son hangisinin üzerinden sıçrayıp kendimizi hiçliğe bırakarak kurtaracağız?

eğer bu tabloyu iyice görüp anlayamazsak, asya felsefesindeki, hinduizm'de, budizm'de, taoizm'de söylenen diğer her şey kapalı bir kitap olarak kalmalıdır. yapabilecek hiçbir şeyin olmadığını bilmek, başlangıçtır. birinci ders, pes etmektir.

peki o zaman ne olur? kendinizi pek de aşina olmadığınız bir zihin durumunda bulursunuz: sadece izlemek. hiçbir şeyi elde etmeye çalışmadan, hiçbir şey beklemeden, hiçbir şey ummadan, hiçbir şey aramadan, gevşemek için çaba harcamadan, sadece amaçsızca izlemek.

ondan sonra ne olacağı hakkında birşey söyleyemem. bir sonuç için söz vermek, bir umuda tutunmak, buradaki bütün anafikri berbat eder. eski bir uzakdoğu deyişi "seyrettiğin çaydanlık asla kaynamaz" der. insan bedeninin istem dışı gerçekleşen eylemleri arasında, özellikle kaygılı bir haldeyken, olması için çaba gösterdiğimiz sürece bir türlü olmayan bazı eylemlere hiçbirimiz yabancı değiliz, unutulan bir ismi hatırlamak, uyumaya çalışmak, hatta seksüel haz gibi. bunlar gibi, ancak ve ancak gerçekleşmesi için çabalamıyor olmak koşulu ile gerçekleşecek bir şey vardır: zen budizmi'nde buna "satori" denir, "ani aydınlanma".

alan watts (1915-1973) - "become what you are"