Dinozorları Yok Ettiği Düşünülen Göktaşının Düştüğü Yer: Yucatan Yarımadası
yucatan, maya medeniyeti'nin neşet edip geliştiği yarımadadır. meksika'nın güney kısımlarını kapsayan yarımada aynı zamanda belize'i ve guatemala'nın kuzey kısımlarını da içerir. yarımadanın meksika kısmı campeche, quintano roo ve yucatan eyaletleri arasında bölünmüştür. yukatan yarımadasındaki en büyük ve önemli şehirler cancunve merida'dır ama asıl önemi jeolojik ve medeni tarihinden gelir.
önce jeolojik öneminden bahsedeyim
bundan milyonlarca yıl önce, dinozorlar çağının bitmesine sebep olduğu düşünülen göktaşı bu tarafa düşmüştür. bu göktaşı nedeniyle oluşan krater hala gözle görülebiliyor (tabii aradan geçen milyonlarca yıl nedeniyle ilk günkü kadar net değil ama havadan bakınca hala çarpışmanın izleri görülebilir) ama bence asıl ilginç olan bu çarpışma yüzünden oluşan yeraltı suları. halk arasında cenote olarak adlandırılan bu sular aslında bir çeşit yeraltı su sisteminin (akıntı ve mağaralar) görünür olduğu kesimler. yukatan yarımadasının altındaki batık mağaralar o kadar uzun ve büyük ki hala tam bir haritalandırılması yapılamamış. planet earth adlı belgeselin 4. bölümü olan mağaralar'da kısaca da olsa değiniyorlar).
bu su sisteminin görünür olduğu bazı mağaralar var yarımada boyunca. mayalar bu jeolojik oluşumları gayet işlevsel olarak kullanmışlar. tropikal iklimin hakim olduğu bölge oldukça sıcak olabiliyor ama bu cenotelerin (obruk) olduğu mağaralar gayet serinler. su ise buz gibi. bugünlerde oldukça popüler turist güzergahları olan cenoteler zamanında insan kurban edilen ritüel mekanlarıymış. bu ritüeller için bazı mağaraları düzenlemişler (merdivenler yapmışlar, bazı yerlerde rahipler ve diğer elitlerin töreni izleyebilecekleri balkonlar/localar yapmışlar ve bütün bunlar kazıyarak yapılmış. hala kullanımdalar ve gidip görebilirsiniz).
bir zamanlar nice kurbana yataklık eden bu mağaralarda serinlemek için doğayı seyrederek yüzebilirsiniz. içeride envai çeşit kuş olabiliyor. özellikle renk renk tropikal kuş türlerini çok seviyorum. papağanlar hakikaten özel yaratıklar. mağaranın duvarları hem mineral olarak zengin olduğu hem de birçok bitkiye ev sahipliği yaptığı için kuşlar gelip yuva yapıyor (hatta nefeslenip serinlemek için de geliyorlar) ama insanlar için bir tehlike arzetmiyorlar, gönül rahatlığı ile yüzebilirsiniz. sular çok derin ve sakın dalmaya kalkmayın zira yukarıda belirttiğim gibi bu yeraltı sularının nerelere kadar uzandığı hala bir muamma. istediğiniz kadar profesyonel olun kaybolmanız işten bile değil ve yönünüzü kaybetmeniz demek ölüm demek.
maya medeniyetinin bu yarımadada ortaya çıkıp yayıldığını belirtmiştim
(sınırlı da olsa yarımada dışında da yerleşim yerleri var mayaların ama esas merkezleri burası). belize'de xunantunich, altun ha, caracol, guatemala'da tikal, el mirador ve meksika'da chichen itza, uxmal ve tulum antik kentleri en belli başlı maya yerleşimleridir (daha bir sürü şehir var ama hepsini sayamadım burada. ayrıca sadece bu üç ülkede değil el salvador ve honduras'ta da maya kalıntıları var). günübirlik turlarla bu antik kentleri ziyaret edebilirsiniz.
son olarak; çikolatanın anavatanı da bu yarımada
uxmal antik kentinin yakınlarında bir çikolata müzesi de var. mayalar para olarak kakao çekirdeğini kullanıyorlarmış. buradaki arkeoloji ve antropoloji müzelerinde konuyla ilgili detaylı bilgi bulabilirsiniz (özellikle merida şehrindeki antropoloji ve tarih müzesi mutlaka görülesi bir yer ve meksikalılar gerçekten müzeciliği hakkını verecek kadar öğrenmişler).