dinozorlar zaten inceden gidici meteor vurduğunda. triassic periyodda kıtaların dağılımı falan çok farklıydı. tektonik hareketler kıtaları parçalıyor veya birleştiriyor, okyanuslar üzerinde oradan oraya taşıyor, bu da yerkürenin çekirdeğindeki ısıdan dünyadaki yaşamın istifade etmesini sağlıyordu. ancak cretaceous periyodunun sonunda (sözde dinozor soykırımı zamanları) yerküreyi kaplayan plakalar stabilleştiğinden bu işi kaynağı etkisini yitiriyordu.

dinozorlar sıcak kanlı hayvanlar, kertenkele gibi değiller. büyük ve ikonik olanların bu termal kaynak olmazsa vücut sıcaklığını korumaları mümkün değil. o yüzden nesilleri tükendiğinde zaten büyük türlerin çoğu elenmiş, tüylü ve ufak olanlar çıkmaya başlamış. geneli raptorgillerden, hızlı ve hafif hayvanlar. bir kısmı (heterodontosauridae, ve bihassa ceratopsia haricindeki neornithischia, ama en çok da theropodlar) günümüz kuşlarının atası.

primatların ayyuka çıkmasıyla dinozorların ölümü arasında temiz 62 milyon yıl var. bu süre dinozorların geneli için bu tür bi dönüşüme yeterli. yani çok daha fazla ve çeşitli kuş türü olurdu, ancak insan yine yüksek ihtimalle evrilirdi. belki kuş avlamak ve/veya evcilleştirmek kültürel olarak daha önemli olurdu ve bu biyolojimize de bir şekilde yansırdı.

ceratopsia haricindeki dedik, (boynuzlu, yakalı, 4 ayak üzerinde takılan tipler) onlar muhtemelen antilop, ceylan ayarında hızlı otçullara evrilecekti deniyor.

uzun boyunlu ekolü (sauropodlar, böyle diplodocus falan gibi tipler) 2-2.5 metrelik mini zürafalara dönüşecek gibiydi. çünkü memelilerin ortaya çıkmasıyla çiçekli bitkiler ve meyvelerin ortaya çıkması arasında korelasyon var, tohumlarını bitkiler böyle yayıyor, ve bu meyveli bitkiler çok daha besleyici. bu elemanların başta o kadar büyük olmasının sebebi düşük kalorili bitkiler. dev midelere ihtiyaçları var ki manalı miktarlarda kalori saklayabilsinler. hacimleri arttıkça saklayabildikleri miktar kübik olarak artarken tükettikleri miktar kareye yakın bir üstellikle arttığından, yavaş ve devasa hayvanlar.

esas etli bölümünü sona bıraktım. theropodlara değindik yukarıda bir parantezde. bunların önemli bi kısmı günümüz kuşlarının atası. hatta devekuşunun bizzat hangisinden geldiğini falan da biliyoruz ama üşendim şimdi bakmaya. bunlar, bize rakip tur olma potansiyeli en yüksek olan ata grubu aslında. beyin/vücut oranları biraz kötü, ama insanımsı ebatlarda, bipedal, omnivor bir yöne evrilenleri çok.

dolayısıyla eğer meteor olayı olmasaydı, bunlardan uçamayan bir tanesi (çünkü ufak beynin en önemli sebeplerinden biri ağırlık yapıp uçmaya engel olması) büyük bi beyin geliştirseydi, primatlara rakip olabilirdi ve benzer bir diyete sahip olabilirdi. belki de bu kuş-insanlar gezegendeki ikinci zeki tur olacaktı ve star wars'ta wookielerin insanca, insanların wookie'ce anlaması ama konuşamaması gibi bir ilişkimiz olacaktı bu kuş-insanlarla. ya da belki de bizden biraz daha az zeki olacaklardı, o zaman kesin kölemiz yapardık bence.

neticede bu kısmı kafanıza göre spekülasyon yapabileceğiniz kısım. tabii benimki cahil cühela spekülasyonu. konu hakkında ilimsel spekülasyon istiyorsanız bakacağınız iki paleontolog var: stephen brusatte ve matt bonnan. primatsı dinozor özelinde değil de genel spekülasyon için ise tom holtz'u googleluyoruz. ancak holtz, direk insansı dinozor olayına fazla prim vermiyor, zira opposable thumb'a benzer bir yapı yok bunların ön üyelerinde. ama bence kuşların arka ayaklarına baktığımızda biraz daha evrilse insan elinin yaptığı bir çok şeyi yapabilirler. o yüzden ben kuş-insan kankam ile tekken oynayabileceğimiz, benim ellerimle onun işe ayaklarıyla joystick kullandığı bir dünyanın, paralel evrenlerin birinde olduğuna inanmayı tercih ediyorum. hayırlı günler.