Deja vu Nedir ve Neden Olur?
deja vu nedir?
bilimsel olarak deja vu 2 şekilde gerçekleşebilir:
birincisi dejasenti olarak adlandırılır ve daha önce yaşanmayan bir hissin anımsanması söz konusudur. yani daha önce tecrübe edilmemiş bir durumun tekrar etmesi diyebiliriz.
ikinci olarak dejavizite dediğimiz hadise de daha önce gidilmemiş bir yere gidilmiş hissine kapılma halidir.
deja vu neden olur?
nöroloji, deja vu konusunda henüz kesin bir şey söyleyemese de ellerinde fikirleri yok değil. elbet bir gün dört başı mağmur bir açıklamaya ulaşılacaktır. bildiğim kadarıyla 3 ana sebep var deja vu'nun oluşması için:
1. beynin hafıza departmanının klasörler halinde çalışması
klasörler halinde çalışan beyin gelen bilgileri kategorize ederek depoluyor ve birbirine benzer bilgileri aynı yere atıyor. bazen benzerlikler o kadar fazla okuyor ki bir klasörde neredeyse aynı iki öğe bulunuyor. sonra beyin, bilgisayarlardan bildiğimiz gibi, söz konusu dosyayı "kopyala ve değiştir" yapıyor. yani, eski dosyanın üstüne yeni dosyayı yazıyor. bu esnada olayın bilinç düzeyinde yansıması da deja vu tecrübesi oluyor.
2. beynin iki aşamalı algılama, tanımlama ve depolama sistemi
beyin bir bilgiyi tanımlarken ve depolarken iki kere algılıyor. bazen bu algı türleri arasındaki fark henüz bilmediğimiz bir sebeple ortadan kalkıyor ve olay iki kere algılanmış olduğu için, birey olayın ikinci kez yaşandığı hissine kapılıyor. bazı teorilere göre bu, beynin iki lobunun birbirinden milisaliselik farklarla çalışmasından, bazısına göre ise gözün bilgileri beyne bazen iki kez göndermesinden kaynaklanıyor. sonuç olarak bilginin iki defa algılanması, olayın ikinci kez yaşandığı hissini uyandırıyor.
3. beynin depolama departmanının tarihleme biriminin çalışmaması
beyin depoladığı her bilgiye daima bir tarih atıyor. ancak bazen, henüz bilemediğimiz bir sebeple bu tarihlendirme işlevi gerçekleşmiyor ve otomatik olarak eski bir tarih yazılıyor. bu sebeple deja vu tecrübe ediliyor.
ayrıca deja vu'nun yan lop epilepsisi (temporal lobe epilepsy) isimli bir hastalıkla doğrudan ilişkisi olduğu keşfedilmiştir
bu ilişkiyi irdeleyen bilim insanları, deja vu'nun aşırı nöral elektrik boşalması sonucu oluştuğu fikrini ileri sürmüşlerdir. normalde, epileptik olmasa da, her insan orta düzeyli epileptik nöbet geçirebilir. bu tip bir elektrik boşalması, herhangi bir bireyde hafıza hatalarını doğurabilir ve deja vu'yu tetikliyor olabilir. deja vu'nun görülme sıklığının, 10. kromozom üzerinde bulunan lgıı isimli bir genle de alakalı olabileceği düşünülmektedir. bu geni taşıyan insanlarda, orta düzeyde epilepsi durumu görülebilir.