yaklaşık 10 yıldır hedefinde ilerlemekte olduğum bir yatırım şekli temettü emekliliği. tabii ki ilk başladığım zaman tam anlamıyla amacım bu değildi fakat geçen yıllar içinde avantajını görüp, portföyümün omurgasını temettü hisseleriyle oluşturmaya devam ettim.

1. öncelikle temettü nedir?

temettü, şirketlerin o sene ettikleri karın belli bir kısmını, yönetim kurulu onayıyla, hissedarlarına dağıtmasıdır. temettü "kar payı" demektir.

2. şirketler enayi mi? neden halka para ödüyor?

bir şirket düşünün. mesela colbert çimento. colbert çimentonun ortaklık yapısı şöyle olsun

51% colbert holding
29% singapur yatırım ajansı
20% halka açık (borsada işlem gören)

colbert çimento mesela 2019'da 1.25 milyar tl net kar etti ve bu yönetim kurulu toplantısında bu karın 80%'inin temettü olarak dağıtılmasına karar verildi.

1.25 milyar tl net karın 80%'i, yani dağıtılacak kar olan 1 milyar tl'nin 51%'i ana ortak olan colbert holding, 29%'u singapur yatırım ajansına giderken kalan 20% bizlere, yani borsadaki yatırımcılara gider.

yani şirketler temettü öderken aslında sadece biz yatırımcılara değil, ortaklarına da temettü öderler.

gerçek bir örnek üzerinden gidersek, tüpraş'ı düşünün. sahibi koç holding. ama ömer koç, tüpraşın finans müdürüne gidip "ordan bana 100 milyon ateşle moruk" diyemiyor, diyemez... bu yüzden şirketler, ana ortaklarına nakit akışı sağlamak için de temettü vermek zorunda.

3. şirketler ne kadar temettü ödüyor?

bu noktada temettü verimi kavramını basitçe anlatmam lazım. mesela bir hisse var ve fiyatı 20 tl. o şirket o sene 2 tl temettü verme kararı alırsa temettü verimi 10% olur.

şirketlerin ve sektörlerin temettü verimleri farklıdır ve o seneki kar miktarlarına bağlıdır. fakat şahsım adına 5% ila 10% arası temettü gayet iyi ve kabul edilebilirdir.

4. ben bankadan zaten 12-18% mevduat faizi alıyorum. neden 5%-10% getiri için temettü yatırımı yapayım ki?

gene kendimle ilgili bir örnek ile açıklamak istiyorum. ben 9 yıl kadar önce tüpraş'ı aldığımda fiyatı 43 tl idi. şimdi kayıtlardan baktım tüpraş o sene yaklaşık hisse başına 3.9 tl temettü ödeme kararı almış. yani kabaca 9% temettü verimi olmuş.

hesap kolaylığı olması açısından, diyelim ki o zaman tanesi 43 liradan 1000 tüpraş almış olayım. bana maliyeti 43.000 tl.

o sene hisse başına 3.9 tl temettü dağıttığı için banka hesabıma (brüt-net hesabını atlıyorum) 3900 tl temettü yatırıldı.

peki aradan geçen 9 sene de ne oldu? tüpraş 2019'da nerdeyse 145 tl fiyata yükseldi ve geçen sene hisse başına 12tl temettü dağıttı. siz tüpraşı 120 tl den almış olsaydınız 12 tl size kabaca 10% temettü verimi ifade ediyor, oysa ben 43 tl den aldığım için benim için geçen sene 27% temettü verimi oldu.

yani 1.000 hissemin değeri en zirve zamanın 145.000 oldu ve banka hesabıma temettü geliri olarak 12.000 tl yatırıldı.

yani tüpraş geçen sene başlangıçta yatırdığım paranın 27% sini bana kar payı olarak verdi ki. bunun yanında ana param 43tl den 145 tl seviyelerine kadar 300% büyümüş oldu. belki bundan 10 sene sonra tüpraş 250 tl olacak ve hisse başına 25 tl temettü verecek.. neden olmasın?

bu örneğimiz, temettü yatırımının uzun vadede çok ama çok karlı olduğunu göstermekte.

5. kazandığım temettüleri çatır çatır yemeli miyim?

yiyebilirsiniz ama yememeniz daha doğru olur çünkü dananın kuyruğu burda kopuyor. tüpraş'ı aldığımız sene 9-10 sene önce. her sene ortalama 10% temettü geliri elde ettik ya? bunlarla tekrar tüpraş hissesi aldığımızı düşünelim.

başlangıç paramız aklınızda olsun 1.000 adet hisse ve 43.000 tl... ilk sene 3.900 tl temettü geldi ve bu parayla tekrar tüpraş aldık. kabaca hisse sayımız 1.100 oldu. bir sonraki sene gene 10% daha arttırdık sonraki sene gene 10%.

10 senenin sonunda elimizde yaklaşık 2200-2300 adet tüpraş hissesi oluyor....

yani 10 sene önce 43 tl den 1.000 adet tüpraş alan birisi, 2019'da 12.000 tl temettü (nakit kar payı) alırken, 10 senedir aldığı her temettüyle, tüpraş hisse sayısını 10% arttıran bir arkadaş toplamda 2.300 adet hissesine karşılık 27.600 tl temettü geliri elde etti.

temettü emekliliğinin sistemi tam olarakta budur. sadece doğru hisseleri bulup, temettü almak değil. o temettüleri tekrar sisteme dahil ederek, emekli olmayı düşündüğünüz zamana kadar temettü gelirlerinizi maksimize etmek.

6. her temettü veren hisse iyi midir?almalı mıyız?

hayır. zaten bu kadar kolay bir formül olsa herkes zengin olurdu. düzgün yönetilen, yatırım yapan, karını arttıran ve borçlansa da borçlarını kapatan şirketler tercih edilmelidir. zaten çok kısa bir araştırma sonucunda piyasada bilinen düzgün temettü hisselerine ulaşabilirsiniz.

burdaki kilit noktalardan biri de asla tüm yatırımınızı tek bir hisseye yapmamak. portföyünüzün büyüklüğüne göre en az 4 ila 10 arası hisse seçip riskinizi dağıtmak en güzelidir. zira şirketler kötü yıllar geçirebilir, ülke olarak kötü yıllar geçirebiliriz. doğal olarak dağıtılacak bir kar olmazsa, şirketler de o sene temettü ödememeyi tercih edebilir. o yüzden her zaman riski yaymak en doğrusudur.

talep üzerine dolar getirisi ile karşılaştırmam istendi

bu karşılaştırmayı yaparken fark ettim ki tüpraş'ı aslında ilk aldığım maliyet daha da düşükmüş. yıllar içinde eklemelerim sonucu maliyetim yükselmiş. bazı bankalar temettü ödemeleri sonrası hisse fiyatından o miktarı düşüp ilk maliyeti revize ederken benim kullandığım garanti bankası maalesef bunu yapmıyor. neyse karlılaştırmamıza dönersek:

2014'te ortalama dolar kuru 2.18 tl imiş. başlangıçtaki 43.000 tl birikimimiz ile 19.724 amerikan doları aldık.

2014'ten bu yana dolar faizleri çok değişmiş. kimi zaman 2% kimi zaman 4.5% seviyeleri görülmüş. ben hesap kolaylığı olması açısından 3.5% olarak kabul edeceğim.

2014'teki 19.724 dolarımız 2019 yılında, sadece dolar faizi geliriyle 23.425 dolara karşılık geliyor. bunun 2019 ortalama dolar kuru ile (5.67 tl) çarpımı sonucunda karşımıza çıkan miktar 132.819 tl etmekte. hadi diyelim feci bir yatırımcısınız ve dolarınızı tam 7 tl den, en tepesinden satabildiniz. o zaman da 163.975tl etmektedir.

bunu yukarıdaki 6 numaralı maddedeki hesabımızla (temettülerin çatır çatır yenmeyip her sene temettülerle tekrar hisse senedi alındığı) karşılaştırırsak

2.300 adet tüpraş hissemiz olmuştu elimizde. 2019'da gördüğü maksimum rakam olan 145 tl ile çarparsak 335.000 tl etmektedir.

yani uzun vadede temettü yatırımcılığı, dolar getirisini de yeniyor gibi gözükmektedir.

1. eleştiri: "temettü emekliliği diye bir şey yoktur. 32’lerden aldıkları hisse bugün 23 lira . 0.75 kuruş temettü için 9 liradan oldular"

temettü emekliliği, veya uzun vade yatırım 10-20 belki 30 seneye yayılan bir yatırımdır. yani hisseniz 32 tl'den 23 tl'ye düşmüş, 15 tl'den 10 tl'ye düşmüş bunun sizi ilgilendirmemesi lazım.

zaten düzgün firmalara yaptığınız yatırım sonrası 5-10 sene geçtikten sonra, o hisse yarı yarıya düşse bile açık ara karda olacaksınız.

örnek mi? elimdeki froto 13tl den alındı (temettü düşülmemiş hali). şu an froto 300 tl olmuş, 220 tl'ye düşmüş çok umrumda olmuyor.

şuanki 10-20% mertebesindeki hisse oynamaları 5 sene sonra size çok komik gelecek. tekrar altını çiziyorum, büyüyen, yatırım yapan, kar üreten ve düzgün yönetilen şirketler için.

2. eleştiri: "enflasyonu olan para birimi ile yatırım yapılmaz."

buna da katılmıyorum. yatırım yaptığın firma hiç büyümese 10 sene boyunca aynı ürünü sabit adetle üretse bile, girdi maliyetleri yüzünden kendi ürün fiyatını da enflasyon oranında adjust edecektir. yani tam tersi, türkiyede enflasyona karşı en ii koruma, sizin yerinize ürünlerini en az enflasyon oranında zamlandıran şirketlere yatırım yapmaktır. hatta bunun üzerine ihracat yapan ve sürekli üretim kapasitesini arttıran şirket buldunuz mu tadından yenmez.

3. eleştiri: "dolar bazında her sene eriyen borsaya yatırım yapılmaz."

bu eleştiri bir nebze haklı. fırsatı olan gitsin nasdaq'ta yatırım yapsın zaten. fakat ben buna başka türlü yaklaşıyorum, borsamız 2013'ten beri dolar bazında eriyor. buna rağmen 2013 ten beri seçilecek düzgün şirketler bu ülkede yatırım yapabileceğiniz diğer geleneksel enstrümanları yendi. döviz olsun, faiz olsun hepsinden fazla getirdi.

yani bu performansı gösteren bist, aslında bu donemde tarihinin en kotu günlerini yaşıyor (dolar bazında). içinde bulunduğumuz politik çıkmaz çözüme ulaşırsa siz buna önümüzdeki 10 seneki dolar bazında değerlemeyi de ekleyin.

4. eleştiri: "temettü dağıtılınca değer düşer."

zaten olması gereken o dur, temettü ödemesinde şirketin cebinden para çıkar ve şirketin değeri o temettü miktarı kadar azalır. fakat çok uzun yıllar bize şunu gösterdi ki, sürekli temettü dağıtan ve büyüyen şirketler her zaman bu fiyatın üzerine geri çıkarlar.

temettü emekliliğini asıl çekici kılan nedir biliyor musunuz?

anlatım kolaylığı açısından tek hisseli bir portföy ile 55 yaşında emekli olduğunuzu düşünün.

eğer elinizdeki hisse temettü ödemeyen bir hisse ise 55 yaşından, atıyorum, 85 yaşınıza kadar hayatınızı idame ettirmek için her sene hisse satmanız gerekecek. şirketiniz çok iyi performans gösterse bile 30 senelik emekliliğiniz boyunca (allah daha uzun ömürler versin amin) emeklilik portföyünüz adet olarak eriyecek.

fakat emekliliğinize temettü hissenizle girerseniz, hisse adediniz hiç değişmeden, sadece gelen temettülerle yaşayabileceksiniz. hatta bir adım ileri götüreyim, o hisselerin adedi 30 sene değişmeden, ondan sonraki 30 sene içinde çoluğunuza çocuğunuza bırakabilirsiniz.

5. eleştiri

"şimdi diyelim elinizde 10tl değerinde bir hisse var ve her sene %10 temettü dağıtıyor. şirket temettü verdiğinde hissenin değeri otomatik olarak verilen temettü miktarı kadar azalıyor, buna ek olarak 1 lira olarak almamız gereken temettü miktarı vergi kesintisi nedeniyle 85 kuruş olarak ele geçiyor"

bunu şöyle anlatayım, bu sefer ereğli örneğini verelim.

2013 yılında 1.74 tl den eregli aldın 100.000 adet.

eregli 2013 yılında hisse başına 0.12 lira temettü dağıttı. bu eleştiri aldında geçen hesap o sene için önemli olabilir.

fakat geldik 2022 yılına. öncelikle 174.000 liralık ana paran 2.600.000 tl oldu, geçen sene 185.000 tl temettü aldın (ilk yatırımından fazla) ve bu sene de muhtemelen 300-400.000 tl arası temettü alacaksın.

işin sırrı zaman. doğru şirketlerde, bekleyebilmek.

6. "bunun döviz versiyonunu tavsiye ederim. ingiltere veya abd borsası düşünülebilir mesela"

yapabilenlere ben de tavsiye ederim. fakat benim için gerek vergi konuları, gerekse çok fazla şirketi sıfırdan filtrelemem gerekeceği için uzak duruyorum. yapabileceklere kesinlikle tavsiye ederim.

7. "aynı para ile btc ve eth alınsa çok daha kısa sürede emekli olabilirsiniz"

belki doğrudur, belki yanlıştır. benim için yanlış. çünkü btc'nin adil fiyatının ne olduğunu ne ben, ne siz, ne de elon musk biliyordur.

hisse senedi aldığımda, satışı, karı, marjları, hisse başına karı bellidir. en kötü ülkedeki faizi ve sektör ortalamasını dikkate alıp, olması gereken f/k ile çarpar ve dersin ki bu şirketin olması gereken değer budur. üstü pahalı, altı ucuz.

hadi o da yok, şirketin defter değeri vardır, defter değeri, muhasebesel değeri altından işlem gören şirkete (bazı farklı durumlar hariç) ucuz dersin.

btc'nin gercek fiyatı nedir? nasıl hangi metrikle ölçülüyor? yok öyle bir şey. tamamen geçmiş hareketlerine bakarak ahh 30'dan dönmüş, ahh 25 altına sarkmamış diyebiliyoruz. ee yarın 5.000 dolar olsa? yada 500.000 dolar olsa?

ben paramı iyi kötü ölçebileceğim, ucuz mu pahalı mı iyi kötü karar verebileceğim varlıklara yatırmayı tercih ediyorum. risk algısı çok yüksek kişiler btc'den emeklilik kovalayabilir.

8. "birincisi enflasyon diye bişey yokmuş gibi davranmaları. hisse yüzde 50 artmış ama enflasyon yüzde 100."

hangi zaman aralığını baz aldığınızı anlamadım. fakat üreten firmaların ürettiği ürünlerin de enflasyon oranında arttığını ve satışlarının da genelde enflasyon oranında artacağını düşünebiliriz.

şu ülkede üreten, ihracat yapan belli başlı 5-10 firmadan oluşan bir sepetin 10 yıldır enflasyon karşısında hem dolardan hem faizden daha fazla getirdiği aşikar.

gider alicanoğulları holding, gözümsün gayrımenkul y.o alırsanız tabi ki enflasyon karşısında ezilirsiniz.

9. üstteki soruların cevabı olacak bir karşılaştırma yapalım

tam 10 sene önce yani ocak 2012 de, 10 hisseden oluşan bir sepet yapalım. borsadan bir bok anlamıyoruz ama borsada yatırım yapmak istiyoruz. ne yapalim? bir önceki senenin en büyük sanayi kuruluşları listesini bulalım ve borsaya açık olanlarını alalım.

liste ahanda burada

bu listeden borsaya açık olanlar aşağıdakiler. paramızı eşit olarak bölelim ve bu 10 adet hisseyi alalım.

1) tüpraş (alış 38 tl) --> (bugün 166.4 tl) --> getiri (437%)
2) ford (alış 13 tl) --> (bugün 247.1 tl) ---> getiri (1900%)
3) tofaş (alış 5.85 tl) -->(bugün 77.5 tl)---> getiri (1324%)
4) arçelik (alış 5.82tl)-->(bugün 49.4 tl)---> getiri (848%)
5) ereğli (alış 2.02tl)--> (bugün 27.08 tl)---> getiri (1340%)
6) aygaz (alış 8.62tl)--> (bugün 22.4 tl)---> getiri (259%)
7) petkim (alış 0.75tl) -->(bugün 8.30 tl)---> getiri (1100%)
8) vestel (alış 1.80tl)--> (bugün 23.86 tl)---> getiri (1325%)
9) sarkuysan (alış 0.70tl)-->(bugün 17.77 tl)---> getiri (2538%)
10) aksa akrilik (alış 2.40tl) --> (bugün 30.3 tl)---> getiri (1262%)

yani hiçbir şey bilmeden, sadece en büyük borsaya açık 10 sanayi şirketine eşit ağırlıkla yatırım yapsak bugün portföy getirimiz 10 senede: 1233% olacakmış.

bu getiriye aldığınız temettüler, hele ki aldığınız temettülerle gene almış olabileceğiniz hisseler dahil değil. mal gibi 10 hisse aldık ve 10 sene bekledik, gelen temettülerle de pavyona gittik.

peki aynı ay dolar alsaydık? ocak 2012 de dolar ortalama 1.87 tl den fiyatlanmış. bugün kü kurla hesaplarsak

dolar 10 sene de 729% getirmiş.

altına bakalım...çeyrek altın ocak 2012 de 158 tl civarı fiyatlanmış. bugün merak ettim baktım 1298 tl den alınıyor.

geçen 10 senede altın 820% civarında getirmiş.

özetle

tam bir çaylak olarak, hiçbir şey bilmeden 2012 yılında yaptığımız borsa yatırımı, temettüleri pavyonda yiyerek ve temettülerle tekrar hisse alıp kartopu yapmadan 1233% getirmiş, dolar 729%, altın ise 820%

eğer bilinçli şekilde gelen temettülerle aynı hisseler alınsa, veya potansiyel görülen başka hisseler portföye dahil edilse bu getiri oranının daha da açılacağı çok aşikar.

en güzeli de ne biliyor musunuz? bu performans, doların ve altının sözde "çoştuğu", türk borsasının ise dolar bazında kesintisiz eridiği bir zamanda gerçekleşti.

bundan daha güzel getirileri sanırım güzel arsa yatırımlarından veya hem hisse değerlemesi hem de doların değerlenmesinden kazandıran yabancı hisse senetlerinden elde edebilirsiniz.

sağlıcakla kalın efendim.