Boondoggle nedir?

boondoggle, hem zaman hem de para kaybı olarak kabul edilen, ancak çoğunlukla politik veya siyasi motivasyonlar nedeniyle sürdürülen bir projedir. batık maliyet yanılgısı nedeniyle çok para yatırılan bir projenin iptal edilmesi yerine devam ettirilmesinin daha küçük bir başarısızlık olarak görülmesi ve ek maliyetleri karar alıcıların ödemeyecek oluşu da bu durumu destekleyen diğer etkenlerdir. ayrıca bir grubun ekonomik rant elde etmesi ve bir gruba servet transferi için de sıkça tercih edilen bir yöntemdir. bir projeden daha büyük ve kapsamlı durumlarda batmasına izin verilemeyecek kuruluşlar ve sistemler içinse too big to fail ifadesi kullanılır.

çeşitli kaynaklarda boondoggle projelere örnek olarak, f-35 (citizens against government waste oluşumunun yayınladığı government pig book 2016'ya göre "neredeyse 15 yıldır geliştirilme aşamasında ve programın dört yıl gerisinde" ayrıca, "program bütçeyi yaklaşık 170 milyar dolar aştı ve çok sayıda kalıcı sorunla karşılaştı."), concorde (ingiliz - fransız ortak yapımı süpersonik yolcu uçağının masrafları ve giderleri her zaman sorgulandı), sidney opera binası (inşaatın maliyeti %1400'ün üzerinde arttı), apollo uzay programı, hubble uzay teleskobu'nun hatalı üretilen ilk hali, 2014 sonrası 173 milyar dolara mal olan abd'nin 73 gereksiz otoyol projesi verilmiştir.

bu projelerden bazıları ziyan olmuş paralar gibi görünse de başka önemli projelere zemin hazırladıkları için uzun vadede önemli kazanımların elde edilmesini sağladıkları da söylenmektedir.

boondoggle, aynı zamanda abd ve kanada'da ipliklerle düğüm atma ve örme sanatına verilen isimdir. zaman alan boş uğraşlar ile ilgili gönderme de buradan gelmektedir.

tarihsel geçmişe bakarsak, büyük buhran sonrası abd başkanı olarak seçilen franklin delano roosevelt tarafından ekonomik durgunlukla baş etmek için new deal kapsamında önerilen çözümlerden açık ara en büyüğü ve en tartışmalı olanı işsizlere yardım etmek için tasarlanan çok sayıda programdan oluşan works progress administration (wpa) idi. wpa, 8 yılda 11 milyar dolardan fazla harcadı, 8 milyondan fazla kişiyi işe aldı ve işçilere yardım sağladı. tahminen 30 milyon insana, yani ülkenin kabaca dörtte birine yardım etti.

mayıs 1935'ten haziran 1943'e kadar wpa 11 milyar dolar harcadı ve 250000'den fazla farklı projeyi tamamladı. farelerin yok edilmesine yönelik projelerden otoyolların inşasına; bina ile stadyumların inşasına ve kuşların doldurulmasına; uçak iniş alanlarının iyileştirilmesinden braille kitapları oluşturulmasına; bir milyondan fazla tuvaletin inşasından dünyanın en büyük senfonilerinin çalınmasına kadar değişen ölçekte projeler vardı.

wpa, dünyayı yirmi dört kez çevreleyecek kadar yol inşa etti veya iyileştirdi. 700 kilometrelik köprü ve viyadükler inşa edildi veya onarıldı. wpa fonlarıyla her ilçe için on yeni bina inşa edildi. ülkedeki 80 bin bina da onarıldı. 1,5 milyondan fazla okuma yazma bilmeyen erkek ve kadınlara okuma yazma öğretildi. eski kölelerin kişisel anlatıları kaydedildi, tiyatrolar yazıldı ve oynandı, sel mağdurlarına yardım edildi.

wpa'ya en sık yöneltilen iki suçlama verimsizlik ve siyasetti. 'boondoggle' kelimesi, hükümet denetimi altında tamamlanan işe yaramaz projeleri tanımlamak için türetildi. özel sektörün çok daha verimli çalışabileceği ve vergi mükelleflerine herhangi bir maliyet getirmeyeceği iddia edildi.
işte bu ortamda boondoggle sözü bu politikaları eleştirenler tarafından sıkça kullanılır olmuştu. wpa destekçileri, ara sıra dolandırıcılık veya yolsuzluk vakalarının yaşandığını iddia ve eleştirilerine karşı çıktı. "eğer kendimizi bu bunalım'dan kurtarabilirsek 'boondoggle' sözü, uzun yıllar boyunca insanların kalplerinde kutsal bir yer edinir hale gelecek." diye haykırdı başkan roosevelt.

ekonomik krizler geçse de büyük ve iddialı projeler her zaman amerika'nın gündeminde olmuştur ve tabiri caizse genlerine işlemiş durumdadır (bigger is better). bunlar arasında fizibilitesi iyi yapılmayan, kontrol edilmeyen ve denetlenmeyen boondoggle olanlar da mutlaka ki olacaktır. aynı bakış açısıyla ve ekonomiyi canlandırma tezi ile böyle projeler peşinde koşan diğer dünya ülkeleri gelecekte de boondoggle proje örneklerinin mutlaka ki artmasına yol açacaklardır.

kaynak:
https://en.m.wikipedia.org/wiki/boondoggle
https://www.defensenews.com/…s-f-35-too-big-to-fail
https://listverse.com/…shing-government-boondoggles
https://pirg.org/…und/resources/highway-boondoggles
https://news.ycombinator.com/item?id=11348239
https://www.vanityfair.com/…nd-of-the-concorde-jets
https://www.digitalhistory.uh.edu/…dfs/unit9_11.pdf
https://en.m.wikipedia.org/…doggle_(disambiguation)

Zararlı Olduğu Halde Çok Emek Harcanan Bir Şeyden Vazgeçememe: Concorde Yanılgısı