Nedir, ne değildir?

sergio leone'nin "a fistful of dollars", "for a few dollars more" ve "the good the bad and the ugly"den oluşan spaghetti western üçlemesinin ilk ayağı. clint eastwood'u sinemaya kazandıran film olarak da bilinir. çağdaşı olan italyan western yönetmenleri hollywood'u kopyalarken her zaman ilginç fikirleri olan leone uzak doğuya yönelmiş ve hikaye olarak akira kurosawa'nın "yojimbo"sunu yeniden yorumlamıştır üçlemenin bu ilk filminde. başrol clint eastwood'dan önce henry fonda, james coburn, charles bronson (ki kendisi filmi daha sonra "gördüğüm en boktan senaryoydu ama o zaman önemli olanın senaryo değil, filmi leone'nin yönetmesi olduğunu anlamamıştım" demiştir) ve richard harrison gibi aktörlere teklif edildiyse de eastwood leone'nin içine çok sinmiş, nedenini sorduklarında da bir anektodla "michaelangelo'ya yüzlerce mermer blok arasından sadece bir tanesini nasıl seçtiğini sorduklarında onun içinde musa'yı gördüğünü söylemiş. benim de clint'te gördüğüm şey bir mermer blok. clint patlamalar ve kurşunlar arasında bir uyurgezer gibi dolaşıyor, hiç değişmiyor, aynı mermer blok" şeklinde yanıt vermiştir.

filmin bir başka özelliği yapımcılarının bile montaj bittikten sonra görmeyi reddettiği, kimsenin ümitli olmadığı bir film olmasıdır. piyasaya çıktığında kendine sadece floransa'da bir istasyon kenarındaki sinema salonunda yer bulabilen bu filmin ingilizce konuşulan dünyayla tanışması 3 sene sonra kurosawa'nın filmi fikir hırsızlığı sebebiyle dava etmesi sayesinde olmuş, sonra onu alınamamıştır.

sinemanın ilk anti-kahramanlarından birini de yine bu filmle görürüz karşımızda, clint eastwood'un oynadığı ismi olmayan (the man with no name) bu karakterin (gerçekten de film boyunca gringo, amigo, americano dışında başka şekilde çağırılmaz) ne kadar "kahraman" olduğu tartışmalıdır zira film boyunca ikili oynar, yanlışlıkla da olsa bir kadına yumruk atar (hollywood'daki gibi tam atacakken fark edip durduramaz) ayrıca öldüresiye dayak yemişliği de vakidir. (ki bu "esas oğlanın bir ara amı götü dağıtması" teması müteakip iki filmde de başka formlarda karşımıza çıkacaktır.)

velhasıl konusunun özgünlüğü, üçlemenin ilk filmi olması ve clint'i bize kazandırmasıyla "a fıstful of dollars"ın ya da " bir avuç dolar"ın gönlümüzde ayrı bir yeri vardır.

Film hakkında bilinmeyen anektodlar

leone, rawhide adındaki kovboy dizisinde seyreder eastwood'u ve denemeye karar verir fakat daha evvelinde the magnificiant seven oyuncularına gider senaryo, lakin kimse beğenmez burun kıvırır.

film ispanyanın güneyinde çekilmiştir. lokasyonun adı almeria'dır, filmin ilk karesinde görülen, sol taraftaki beyaz ev, ramon'un küçük evi bugün restore edilmiş vaziyette ve içinde ikamet eden birileri var; meksika askerlerini pusuya düşürdükleri nehrin büyük kısmı şehirler arası yol olarak kullanılıyor günümüzde.

leone ingilizce, eastwood italyanca bilmez aralarındaki diyalogları ikinci dünya savaşından sonra amerikada yaşamış, polanyalı tercüman bir kadın yapar, hatta eastwood bu kadının ingilizcesini pek bir beğenmiş ayaktakımı, argo ağzını dahi konuşabildiğinden bahsetmiştir daha sonra.

filmdeki ikinci esas oğlan, ramon (gian maria volonté) denen şahsiyet boş bir aktör değildir kendisi roma film akademisinden mezun, şekspir oynamış değerli bir aktördür. filmi yojimbo ile karşılaştırdığınızda bu karakter çok daha ağır basmaktadır, gian maria rolünün hakkını fazlasıyla vermiştir.

film çok küçük bir bütçe ile yapılmıştır. italyan, alman ve ispanyol ortak yatırımı.

morricane, bu film ile silver ribbon ödülünü almıştır.

dünyada eastwood kadar bu role uygun daha başka bir insan evladı bulunamaz (şahsi kanaatimce; fazla iddialı, biliyorum), sanki eastwood bir zaman bu filmde olan bütün hadiseleri yaşamış, ölmüş, tekrar doğmuş gelmiş bu filmi çekmiş, sanki leone bu filmi eastwood için yapmış, bir aktör bir role bu kadar gider hayret doğrusu, kaldı ki rawhide'i izlerseniz eastwood'un o kadar da parlak bir oyuncu olmadığını düşünürsünüz hatta küçük de bir rolü vardır çok da parlamaz ama hemen her sahnede kameraya yakalanır şöyle geçerken dokunmak gibi, pek önemli değildir...

film yapılırken ispanya'da katolik bayramı başlar, italyanlarda katolik olduğundan set ekibi tatil etmek ister, bunun üzerine leone bishop'a çıkar bu jewish şirketi acaba film yapmaya devam edebilir miyiz diye izin ister. bishop da devam edebilirsiniz deyince seti tatil etmeyip çekimlere devam edilir.

film aslında bir kalede başlar (amerika'da gösterime girmeden eklendi), americano tutukludur, bir gün cezaevi müdürüne çıkartırlar kendisini, sınırın hemen ötesinde pek çok kötülüklere gebe, iki aile tarafından yönetilen içki ve silah ticareti yapılan bir kasaba var, seninse iki seçeneğin var: ya bu delikte gebereceksin ya da bu kasabaya gidip buraya çeki düzen vereceksin 60 gün de vaktin var der, bir katır ve kemerin-silahın dışarda seni bekliyor, seçimini yap. (sonraları bu görüntüleri mgm filmden çıkarttı.)

senaryo, leone ve iki senarist tarafından spagetti western'e adapte edilmiş, ayrıca bir amerikalı tercüman da amcalara yardım etmiştir.

leone, kurosawa'dan asla izin almamıştır, ne zaman ki kurosawa filmi dava eder (zati film de bu dava olayından sonra patlar), leone kurosawa'ya filmin kazancından %15'lik bir pay, artı yüz bin dolar vermeyi kabul eder.

film, öylesine düşük bir bütçe ile sahneye konmuştur ki eastwood filmde giydiği kıyafetleri california'daki bir ikinci el mağazasından satın almıştır.

leone, film amerika'da gösterime gireceği vakti, direktör olarak bob robertson ismini kullanmıştır.

leone, maliyetleri kısabilmek için, aktörlerin yüzlerine yakın çekim yapmıştır (duygusal ifadeleri daha iyi aktarabilmek için) ve bu bir teknik olarak gelişmiştir.

yojimbo'nun hakları 1992 senesinde hollywood tarafından satın alınıp last man standing filmi yapıldı, ilk başta amaç 20 yy.'a adapte edilmiş bir film yapmak iken daha sonra karar değiştirip 1920'lerin amerika'sına adapte edildi.

İyi, Kötü ve Çirkin Filmi Hakkında Muhtemelen Bilmediğiniz Şeyler