Cities: Skylines Oyunundaki Trafik Sorunu Nasıl Çözülür?
bu oyundaki trafik sorunu herkesin başının belası. kimi arkadaş bunu çözmek için mod indiriyor, kimi kıpkırmızı yollara aldırış etmeden kadir topbaş tadında takılıyor. ben ise oyundaki bir zorluğun mod ile aşılmasından keyif alamıyorum. bir ton da rehber izledim ama aradığımı bulamadım ya da vardı ama ben göremedim. kendi çözümlerimi kendim ürettim. üzerine o kadar düşündüm ki karayolları beni işe alsa 1 senede ülkede trafik kalmaz. eheh.
öncelikle yapay zekadan başlayalım
şehirdeki vatandaşlarımız trafik kurallarına inanılmaz şekilde bağımlı. ya amk yerinde az bir şey hız yapayım, şunun yanından ötekinin berisinden geçeyim demiyor. örneğin bir aracın gideceği hedefe 20 km yolu var ve sürücü olan vatandaşımız 20 km yol boyunca toplam 3 kere sağa 0 kere sola dönmesi gerekiyor. işte bu noktada bizim bu araç 20 km yolun tamamını en sağ şeritte alıyor. trafik sıkışıklıklarının büyük bölümü tek şeritte kalıyor. bu noktada yapay zeka biraz sınıfta kalıyor demek doğru olur. yalnız, yapımcıya hemen giydirmeyin çünkü yapay zekanın sürekli şerit değiştirerek, aralara girerek, makas atarak hedefine ulaşması çok karmaşık bir algoritma. bunu kodlamak da tahmin ederseniz çok zor olur, olsa bile bug'dan geçilmez.
yapay zeka demişken şu kısım çok önemli: cities skylines'da diğer şehir kurma oyunlardan farklı olarak her sim, gerçek bir kişi
her birinin ismi var, cismi var. köpeği olan var, olmayan var. çalıştıkları bir yer var, evleri var. yani şehriniz 60 bin kişiyse bunun 60 bini de yaşıyor, çocuk yapıyor, ölüyor, göç ediyor vs.
haliyle sokakta gördüğünüz o arabaların öyle ya da böyle hedeflerine ulaşması gerek. oyunda gördüğünüz trafik, simcity'deki gibi temsili bir trafik değil. john donovan işinden eve, evinden parka, parktan eczaneye gerçekten gidiyor ve gitmesi gerekiyor. dolayısıyla sanal değil, gerçek bir trafik oluşuyor. yapımcılar oyundaki bu durumun ve trafik sıkışıklığının gerçekten insanı çileden çıkarabileceğini test etmiş ki şöyle bir kolaylık sağlamış: eğer trafik bir noktada kör düğüm olduysa ve yığılma devam ediyorsa, kimse istediği yere gidemeyeceği için ekonominiz anında çökecektir. bu sebeple trafiğin sıkışık olduğu noktalara dikkatli bakarsanız araçların kaybolduğunu göreceksiniz. kaybolan araçların içindeki sim'ler doğrudan hedef lokasyona ışınlanıyorlar. yalnız bu kolaylığın da bir istisnası var. şehir dışından endüstrinize ve ticari bölgelerinize gelen ham madde ve diğer mallar (tırlar, kamyonlar) trafikte sıkışırsa tekrardan şehir dışına ışınlanıyor ve tekrar hedef lokasyona varmaya çalışıyorlar. bu da ekonomik açıdan ve gelişiminiz açısından sıkıntılı. aynı şekilde sürekli eve-işe geç kalan simleriniz yüzünden bir çok yerde işçi eksiği olduğuna dair uyarı alabilirsiniz ki bu da gelişmenize engel. daha da önemlisi hizmet araçlarının(ambulans, cenaze aracı, çöp arabaları, polis vs) hedef lokasyonlara ulaşamamaları zaten binalarınızda bir çok ihtiyaç ışığının yanmasına sebep olacaktır. estetik olarak rezil görüntüyü hiç saymıyorum.
gelelim bu trafiğin sebeplerine
yukarıda bahsettiğim yapay zekanın sürekli sağ ya da sol şeridi kullanmasını anladığınızı varsayıyorum. diğer sebepleri sayalım.
kırmızı ışıklar
yaya geçitleri
yaya geçidini kullanmaya üşenen yayalar
hatalı yol bağlantıları
çok fazla çift yönlü yol (en büyük hata)
toplu ulaşım
otobüs durakları: evet, toplu taşımaya dikkat etmezseniz büyük sıkıntı. inanmazsanız duraklarınızı yakından inceleyin. durağa yanaşan otobüsün götünü tam içeriye almaması yüzünden arkasında tıkanan trafik.
aşırı yoğun yerleşim
kırmızı ışıklardan başlayalım
sayın muhtarlar, ilk mahallenizi kurarken 3-5 kuruş biriktirene kadar küçük ve çarpık bir bağcılar, mini bir çinçin kurabilirsiniz. sıkıntı yok. yalnız, anahtar kelimemiz küçük.
belli bir sermaye birikimi sağladıktan sonra köyden kente geçiş yapacaksınız ve muhtarlıktan melih gökçekliğe adım atacaksınız. işte bu noktada artık yollara ayrı bir özen gerekiyor. az çok bu oyuna zaman ayırmış 30-40 saat üzerinde oynamış biriyseniz biliyorsunuz ki gidiş-geliş yollara karşıyız. size tavsiyem çevre yollarınız (highway) dışında hemen her yolunuzu iki şeritli-tek yön olarak tutmanız. burada bu işi nasıl yapacağınızın çok ayrıntısını veremeyeceğim ancak basit. amacımız yolların çoğunu tek yöne çevirerek yol kesişimlerinde oluşan kavşakları azaltmak ve dolayısıyla ışıkları azaltmak. ışıklarda birikmeler trafiğe sebep olur. bu noktada one-way street arrows modunu indirmenizi tavsiye ederim. bu mod bir hile değil yalnızca görsel kolaylık sağlar. tek tuş ile tek yön yollarınızın yönlerini gösteriyor. şehir büyüdüğünde ne büyük nimet anlarsınız.
youtube'da one way road sistemi için birçok rehber görebilirsiniz. ingilizce bile olsa bakın. mevzu basit çünkü, görmeniz yeterli.
peki neden ışığı azaltıyoruz? her city building oyununda olduğu gibi siz de şehrinizi bir noktada grid düzeninde kuracaksınız. sağa büküp sola eğseniz de sistem grid şeklinde. yani kareli. yollarınız geliş-gidiş olduğunda oyun otomatik olarak her yol kesişimine ışık ekliyor. bir yolda 2 istikamet olduğunu düşünürsek grid sistemli bir mahallede 50 metrede bir 4'lü ışıklı kavşağınız var demektir. bu yüzden tek yöne odaklanıyoruz. sakın görseldeki gibi sıkı planlı bir mahalle yapmayın, o konuya değineceğim:
tek yön sisteminde hizmet araçlarının ulaştığı menzile de dikkat edin. çift yönlü sistemlere göre biraz daha stratejik yerleştirmeniz gerek hizmet binalarınızı. aksi halde ulaşılamayan noktalar fazla olacaktır. oyun maddi açıdan sıkıntı yaratmıyor. o yüzden birer tane fazladan hizmet binası yapmanın zararı olmaz.
yaya geçitleri ve yaya geçidini kullanmayan çomarlar
bu neredeyse kimsenin sallamadığı bir mevzu ya da ben göremedim. müstakbel kadir topbaşlar! şehrinizi iyi inceleyin. bu yayalar araç sürücülerinin iyi niyetlerini suistimal ediyor. türkiye'den avrupa'ya erasmus'a gitmiş taylan gibi hepsi. nasılsa arabalar yaya görünce duruyor, o halde ben kafama göre karşıya geçerim modunda. hatta arada "dur bakayım lan şu yola bir ineyim düdük makarnası duracak mı keh keh keh" diye taşak geçiyorlar. e bizim arabalar kendine yeşil bile yansa önüne yaya çıkınca sürekli duraklıyor. durakladıkça şerit şişiyor. bunun çözümü ise bol bol üst-geçit, alt geçit arkadaşlar. şehri en baştan planlarken üst geçitleri ayarlayın. unuttuğunuz bir yer varsa kentsel dönüşüme sokun. acımayın. atıyorum bir kavşağın etrafındaki tüm binaları yıkın. hizmet binası varsa taşıyın ve yaya yoğunluğu olan yere üst ve alt-geçitler yapın. bakınız kendi şehrimde yeni temelini attığımız ağaoğlu my elitcoast mahallesi:
estetik olarak maalesef bu kadar oluyor ama işlevselliği çok yüksek. fütüristik yaya üst geçitleri diyelim. :p bir şekilde şehrin yoğun olduğu kısımlarda yayalarınız bunları kullanılıyor. siz sormadan ben söyleyeyim, en çok commercial (mağazalar) bölgelerinizde yaya trafiği olacak ama siz yine çıplak gözle yaptığınız gözleme göre yaya trafiğini üst ve alt geçitlere aktarın.
mottomuz neydi? yık, yık, yık!
yıkıyoruz ve üst geçit yapıyoruz. yıkıyoruz alt geçit yapıyoruz, yıkıyoruz tek yola çeviriyoruz. gerekirse kademe kademe şehrin yarısını yıkıp büyük dönel kavşaklar ekliyoruz.
hatalı yol bağlantıları
gene gözleme dayalı olarak yapacağınız önemli tespitlerden biri yanlış yol bağlantılarınız. büyük bir mahalle tasarlarken insan beyni pratikte gerçekleşecek sorunları ilk aşamada göremiyor. kadir topbaş gibi onlarca danışmanınız da yok. haliyle mahallenizi kurduktan sonra sıkışan trafiği gözlemlemeniz şart. dönüş önceliklerini ayarlamanız lazım. diyelim ki tek yön dev bir dönel kavşağınız var. dönel kavşak örneği:
gördüğünüz gibi tek yön akan bir kavşak. şimdi bu kavşağın sadece iki bağlantı yolu olsun. birisi şaşmaz oto sanayiye giriş, diğeri çıkış. siz ilk yol ayrımını şaşmaz'dan kavşağa çıkış yapıp, ikinci yol ayrımını giriş yaparsanız orada işler karışır. anlatabildim mi bilmiyorum. yani dönel kavşağımızdan şaşmaz bağlantısını sıradan geliş gidiş yol yapmıyoruz zaten. gelişi ayrı bağlıyoruz gidişi ayrı bağlıyoruz. bunun sebebi ışıkları anlatırken bahsettiğimiz mevzu. eğer dönel kavşağa lak diye geliş gidiş yolu bağlarsanız kavşağınızda ışık oluşur. onun yerine bir 20-30 metre aralıkla bir geliş bir gidiş bağlıyoruz. saat yönünde dönen bir dönel kavşak için ise mutlaka önce şaşmaza giriş sonra çıkış veriyoruz. yoksa şaşmazdan kavşağa katılanlar, şaşmaza dönmek isteyenleri yavaşlatır.
ek olarak büyük bölgelerin birbirine bağlantısını hiçbir zaman doğrudan yapmayın. mutlaka çevre yolunuz olsun. az önce üstte yeni mahallem diye verdiğim görseli tekrar inceleyin. iç kısımda hane halkı için evler, kıyı şeridinde ofisler, sizin göremediğiniz arka tarafta da commercial bölge var ve hiç biri birbirine direkt bağlı değil. her 3 bölge de önce ortada gördüğünüz ses bariyerli otobana bağlanmak zorunda. oradan da ister ofis kısmına, isterse avm'lere isterse şehir dışına ya da ilk inşa ettiğim müstakil evlerin yoğunlukta olduğu eski mahallelerime. çevre yollarını şehrin ortasından etrafından geçirin. hanelere yakınsa ses bariyerli yapın. bu 3 şeritli highway'lerin en önemli özelliği hız sınırının yüksekliği tabii ki. o yüzden yolu uzatmaktan çekinmeyin. yaldır yaldır gitsin simleriniz. hiçbir cazibe merkezini birbirine doğrudan bağlamayın. bağladığınız anda en kısa yolu tercih edecektir çomarlar. (halbuki orada mis gibi 3. köprü var.)
yukarıdaki görselde henüz tamamlamamıştım ama sonradan eklediğim en önemli şeylerden biri bölgeleri birbirine yaya yollarıyla bağlamak. bakınız yaya geçidi demiyorum. uzun yaya yolları diyorum. şimdi ortada meskun mahallerden araçla yola çıkıp, bağlantı yoluyla otobana oradan da ofisine geçecek adama, otobanın üzerinden ofislere doğru bir yaya üst geçidi çektiğinizde insanlar arabalarına binmek yerine kısa yoldan işlerine gitmeyi tercih ediyorlar. bunu başardığınızdaki tatmin duygusunu mastercard satın almaz. yine en çok trafiğe sebebiyet veren commercial bölgelere (mağazalara avm'lere) de aynı şekilde ek bir yaya yolu çekerseniz araç trafiğini büyük oranda azaltabiliyorsunuz. endüstriyel bölgeler için zaten yaya sorunu sıfıra yakındır. bu yazdığım paragrafı yaya geçitleri kısmına taşıyacağım yazıyı editlediğimde.
toplu ulaşım
toplu ulaşım tabi ki olmazsa olmazımız. trafiği azaltmak için kullanmanız şart. kullanması da basit ve zevkli. metrolara uzun, otobüslere kısa hatlar verin. bir hattınızın uzun olması ve çok yolcu taşıması verimli olduğunu göstermez. örneğin okul yapmadığınız eğitimsiz meskun mahalleri, endüstriyel bölgelere; üniversite okumuş genç yetişkinleri ofislere bağlayacak şekilde düzenli bir ağınız olsun. ses kirliliği, toprak kirliliğini önleyemediğiniz, emlak değeri düşük bölgelerin vergilerini düşürün, ücretsiz ulaşım verin. hem araç trafiği azalır hem de siz kirliliği azaltana kadar kimyasal, çamur demeden yaşarlar.
birden fazla endüstri bölgeniz varsa ve eğer müsaitse mutlaka tren yoluyla birbirine bağlayıp istasyon yapın. trafiğin en çok anasını ağlatan araçlar tabi ki kamyonlar. trenle yük taşımaya başlandığında kamyon sayısı azalacaktır. bu endüstri bölgelerinin diğer her bölgede olduğu gibi mutlaka çevre yoluna bağlandığından emin olun. asla direk commerical bölgelere yani avm'lere, mağazalara gitmelerine izin vermeyin. birbirlerine gitmelerine de izin vermeyin. önce çevre yolu. bu yazının başlığını çevre yolu koyabilirmişiz.
şu otobüs duraklarını da buraya sıkıştıralım. maalesef bu bir karın ağrısı. özellikle tek yön-iki şerit sistemde bu otobüsler sağ şeridi tıkayabiliyorlar. çok fazla otobüs hattınız aynı yoldan ve duraktan geçtiğinde durakta otobüs sırası olması kaçınılmaz.(bazen tek hatta bile sıra olabilir) bu yüzden gerekirse alternatif hat yapın hatta o yoldan otobüsü hatlarını kaldırın. trafiği azaltacağız derken trafik sıkıştıran toplu ulaşım toplu ulaşım değildir. silin gitsin. bir diğer yöntem de steam workshop'tan 3 şerit tek yön modu indirmek olabilir ama ne kadar çözer sorununuzu bilemeyeceğim. gerçekten böyle bir yol çeşidi olmaması problem. umarım patchler ile gelir.
aşırı yoğun yerleşim
yoğun yerleşim de yapılan en büyük hatalardan. şimdi bu yolların kaldırabileceği yük belli sayın muhtarlar. bakınız şöyle planlamalar komple yanlıştır:
bırakın apartmanların arasında biraz boşluk kalsın. yolları geniş geniş yapın. gridleriniz geniş olsun. ortaları imara açılmasın. daha az binaya daha çok yol düşer. ferah ferah yapın. havuz gibi boşluklarınız olsun. oralara küçük küçük ağaçlar dikin. büyük büyük taşlar koyun. gridlerin ortalarından yaya yolları geçsin.
şu benim yaptığım yeni mahallede bile aralar dar aslında ama anlatabilmek açısından yeterli diye düşünüyorum. sıkı sıkıya olmak zorunda değil şehriniz. hatta bitişik nizam olmasın mümkünse. açın araları yayın. harita zaten hayvan gibi. para kazandıkça yeni bölge açarsanız. paranız yoksa elinizdeki bölgeleri mükemmelleştirene kadar onlarla oynayın. trafiği çözün, hizmeti aksatmayın. binaları en üst seviyeye taşıyın.
trafiğin aşırı yüklendiği ana arterleriniz olacaktır, bakın oralardaki commercial binalarınıza mal getiren araçlar trafiği kısa süreli durduracaklar gene. trafiğin yoğun olduğu şeritteki commercial'ları yarı yarıya yıkın. çiçek böcek yapın. park yapın.(ama parkı da çok yapmayın, turist murist, torun tombalak, hava güzel oldu mu herkes oraya yığılıyor mangal yapmaya sonra gene trafik sıkışıyor)
neyse böyleyken böyle. trafiği çözün. yandaşa imar vermeyin. ihaleleriniz adil, keseniz bereketli olsun.
bu da gün ağarırken ağaoğlu my chomarland. minik minik kölelerim daha gün ışımadan çalışmaya başlamış ofislerde ışıklar yanıyor: