Chernobyl Dizisinin 3. Bölümünde Korkunç İvan Tablosuyla Verilen Muazzam Mesaj
"3.6 röntgen"
"bu sadece çerenkov etkisi"
"çekirdek patlamadı"
"bana bir rbmk reaktörünün nasıl patladığını anlatsana ?(!)"
...
dizinin 3.bölümdeki kremlin sahnelerinde upuzun birkaç saniye boyunca bir tabloyu kremlin'in bir duvarında asılı olarak görüyoruz
"korkunç ivan ve oğlu ivan, 16 kasım 1581'de" ya da "korkunç ivan oğlunu öldürüyor" isimli bu tabloyu bir geçiş çekimi olmayacak kadar uzun görüyoruz. bunun bir sebebi var.
mitolojide kronos titanların son reisi olmakla beraber babasını hadım ederek başa geçmiştir.öyle ki bir gün kendi oğullarından birininde kendisinin yerine geçmek amacıyla aynı işleri yapacağından korkan kronos, doğan her oğlunu canlı canlı yemeye başlar.
rubens'in resmettiği bu mit belki de büyük bir ressamın bir başka güzel eserinden başka bir şey değildir. rubens uzmanı olmasam da yaşadığı zamanlar göreceli olarak güzel olan ile ilgilidir:
burada gördüğümüz fecaati eser ise goya'nın aynı olayı yorumlaması, ikisinin arasındaki farklar ise çok açık:
tanrıların katında tanrısal vücudu ile elinde tanrısal bir sarışın, flemenk bir bebek zaman tanrısı kronos tarafından yavaş yavaş emilirken asil bir uykuya dalmak üzere. oysaki goya'nın kompozisyonundaki "katil" insandan çok bir ara form hayvan, elindeki yeni doğmuş bir çocuktan çok erişkin bir insana benziyor ve sanki o adam bir işkencenin maktulü. kafası tamamen kopmuş. onu avlayan şey tırnaklarını omurgasına geçirmiş ve şeyin gözlerinde tarifsiz bir acı, şaşkınlık, korku ve vahşilik var. sanki karanlık bir odaya ışık tuttuk ve onu rahatsız ettik.
goya'nın bu resmi "kara resimler" denilen birkaç resimden biri. goya bu sırada duyma yetisini kaybedeli yıllar olmuş ve kendini evine kapatmış. bu resimlerini de evinin duvarlarına çizmiş. kendisi bu resimleri tamamladıktan kısa bir süre sonra da o evde ölüyor.
reformist bir kralın ispanyasında büyümüş, napolyonik dönemde direnişi görmüş bir insanın beklediği modern, seküler, özgürlükçü anayasa hiçbir zaman gelmez. yerine daha da katı daha da muhafazakar bir monarşi goya'nın hayat süresini artık kapsayacaktı. ispanya gerilemenin kurbanı olmuştu...ve bu yavaşça, kanlı ve korkunçtu tıpkı yobaz ispanya'nın gençlerinin kronos tarafından yenilmesi gibi.
yıllar sonra rusya'nın ne kadar mutlakçı kalsa da en reformist çarı 2. alexander öldürülüp yerine çelik iradesiyle ve babasının yaptığı her şeye karşıt olan, babasının suikastinden kurtulup ülkeye medusa'nın gözleriyle bakan 3. alexander geçtiğinde rubens'in resminden etkilenen goya'nın resminin bir yeniden uyarlamasına benzeyen ilya repin'in "korkunç ivan oğlunu öldürüyor" resmini yasaklar. doğrudan monarşik ilkelere saldırı sebebiyle. resmin kendisi de aslında monarkın monark babasının katlini işleyenlerin idamı sonrası devrimci arkadaşlarının ortaya çıkan kandan ve acıdan duyduğu pişmanlığından ilham alınarak yapılmıştı.
hikayeye göre korkunç ivan, 1581 yılında oğlunun hamile eşini giyinişi yüzünden ahlaksızlık ile suçlar. onu döver, gelininin düşük yapmasına ve böylece torununun doğmadan ölmesine sebep olur. bunun üzerine oğlu ivan babasının huzuruna hesap sormaya gider. aralarındaki tartışma o kadar alevlenir ki korkunç ivan ünlü mızrak-sopası ile oğlunun başına vurur. oğul ivan dört gün sonra bu darbeden dolayı ölecektir. ivan ise aniden oğlunu kollarına alıp tanrıda af diller, yaptığının farkına vardığında artık çok geçtir. tanrı dualarına cevap vermez. ivan öz oğlunu öldürmüştür.
işte repin'in ivan'ının gözleri tıpkı satürn gibi açık, korkmuş, şaşkın, kan içinde.
işte chernobyl bize birkaç saniyede bütün bunları anlatıyor
bunun bir sebebi var. devlet baba'ya sadık insanların hikayesini izliyoruz. onların güvendiği sistem; evlerini, hayvanlarını, bahçesini, arkadaşlarını, kocasını, bebeğini hiçbir panzehiri olmayan bir zehir ile zehirlediğinde yaşadıklarını izliyoruz.
pripyat'ın insanları atomların arkadaşları olduğunu düşünerek yaşadılar, ta ki o güne dek. 26 nisan 1986'da yavaş yavaş babaları tarafından öldürülmeye başlayan insanların hayatlarını izliyoruz.
nükleer enerjinin yarattığı ucuz, temiz, etkin ve uzun süren enerjisinden yararlanırken bir gün morfinin geçiremeyeceği acılar ile boğuşuyorsunuz. deriniz yok oluyor, organlarınız yok oluyor. her yer kan revan. bağırsakların çöktüğü için her yer pislik içinde.
babanız inkar ediyor.
...
"böyle bir şey nasıl olabilir?"
"bir rbmk reaktörü nasıl patlar?"
"tanrım bağışla beni, oğlumu öldürdüm."
"mustafa! oğlum!"