Bugünkü George Floyd Gösterilerine Çok Benzeyen Olay: 1992 Büyük Los Angeles İsyanı
yıllardır los angeles polis departmanı (lapd) ve şehrin afrikan-amerikan nüfusu arasında gerginlik yükseliyordu ve 1991 yılında rodney king'in dövüldüğünü gösteren video kaydın ortaya çıkmasıyla bu gerilim alevlendi.
29 nisan 1992'de dört lapd mensubu polisin king saldırısı ile ilgili davada suçlu bulunmaması ile var olan öfke kaynamaya başladı. geniş çaplı şiddetli saldırılara, la boyunca yağmalama ve kundakçılık olaylarına neden oldu.
tansiyon yükseliyor
1980'li yıllar, la'in fakir mahallelerinde işsizlik, çete saldırıları, şiddet ve cinayet olaylarının yükseldiği yıllardı. lapd mensubu polislerin, kontrolü sağlamak için yaptıkları şiddetli davranışlardan sorumlu tutulmadıklarına dair bir inanç oluşmuştu.
ağustos 1988'de lapd şefi darryl gates'in de parçası olduğu büyük bir uyuşturucu operasyonunda (çekiç operasyonu) 80'den fazla polis memuru, güney la'de dalton caddesinde, bir çift evin altını üstüne getirdi ve orada yaşayan onlarca evsiz sokakta kaldı.
3 mart 1991 günü, şartlı tahliyeli ve sarhoş olan rodney king ile polis arasında lakeview terrace'e kadar süren hızlı bir kovalamaca olayı gerçekleşti. olayın devamında polisler, king'i, kafatası ve elmacık kemiğini kırana kadar dövdüler.
bu olay lakeview sakini george holliday tarafından kayda alındı ve holliday bu kaydı, yerel haber birimi ktla'e iletti. birkaç gün içerisinde görüntünün tüm büyük ağlarda yayılmasıyla, ulus genelinde olaya dahil olan polislere karşı bir hakaret dalgası başladı.
15 mart günü, lapd çavuşu stacey koon ve memurlar laurance powell, timothy wind ve thedore briseno, king'e saldırı ile suçlandılar. koon ve powell'e yanlış rapor hazırlamaktan ayrıca soruşturma açıldı.
afrikan-amerikan topluluk, devam eden günlerde bir olayla daha sarsıldı: koreli bir bakkal sahibi olan soon ja du, tartışmalı bir hırsızlık olayı üzerine, 15 yaşındaki latasha harlins'i silahla vurarak öldürmüştü.
kısa bir süre sonra, la belediye başkanı tom bradley, lapd içerisindeki operasyonları araştırması için bağımsız cristopher komisyonu'nu kurdu. adını eş başkan warren cristopher'dan alıyordu.
15 kasım'da soon ja du hakkında, toplum hizmetlerini ve askıya alınmış hapis cezasını içeren bir mahkeme kararı harlins ailesini ve destekçilerini öfkelendiren bir karar çıktı. 11 gün sonra, king'in dövülmesi suçuyla yargılanan dört polis memurunun duruşmalarının la'den çoğunlukla beyaz bir şehir olan ventura county'e taşındığı ilan edildi.
şubat 1992'de mahkeme, bir latin, bir asyalı-amerikalı ve bir adet yarı afrikan amerikan dahil toplam 12 kişilik jüri üyesi huzurunda başladı.
la isyanı patlıyor
29 nisan çarşamba günü, saat öğleden sonra yaklaşık 15.15 gibi, jüri mahkeme sonucunu açıkladı: dört polis memuru da king davası suçlamalarından beraat ettiler. powell'e karşı yöneltilen aşırı şiddet suçu da hükümsüz kaldı.
cevap çok hızlı oldu. kızgın protestocular sokakları doldurdular. binlerce insan la mahkemesinin önünde kararı protesto etmek amacıyla toplandılar. saat 17.30 sularında, güney la'de normandie sokağı ve florence kavşağı civarında, yerlilerin bir motorcuya saldırması ve ladp memurlarının aşırı güç kullanımı karşısında şiddet olayları büyüdü.
bir haber helikopteri, beyaz tır şoförü reginald denny'nin arabasından çıkarılarak neredeyse öldürülene kadar dövüldüğünü ve hiçbir polis yardımının olmadığını gösteren bir kamera görüntüsü aldı. dakikalar sonra, fidel lopez adında bir latin şoför de aynı saldırıya uğradı.
şiddet hızla yayılıyor
birkaç saat içinde, güney ve merkez la mahallelerinde, isyancıların binalara attığı binlerce ateş bombalarından dolayı yangınlar çıktı. camlar kırıldı, mağazalar yağmalandı ve hatta la şehir merkezindeki parker polis merkezi bile saldırıya uğradı. günün sonunda, california valisi pete wilson acil durum ilan etti ve ulusal muhafızları göreve çağırdı.
hızlı geçişlerin, posta servislerinin, okulların ve profesyonel spor oyunlarının askıya alınmasıyla şehir genelinde isyan, 30 nisanda azalma emareleri gösterdi. birçok iş yerleri kapandı, insanlar gıda ve benzin kuyruklarında beklemeyi bıraktılar. bunun yanında, koreli silah tüccarları gibi bazı mağaza sahipleri yağmacılarla mücadele etmeyi seçtiler.
2.000 ulusal muhafızın sabah saat 8'de şehre varmasına rağmen, iletişim ve ekipman eksikliği, etkili bir konuşlanmayı öğleye kadar geciktirdi. 1 mayıs'da devam eden isyanın 3. gününde, televizyonlarda king'in görüntüsü verildi ve kargaşanın durmasını sessizce rica eden bir slogan ortaya atıldı: "hepimiz iyi geçinemez miyiz?" o akşam, başkan george bush, isyancıların ve polislerin anlamsı ölümlerini kınayan bir radyo yayını yaptı.
2 mayıs günü, 4.000 federalin de desteklediği 6.000 kişilik ulusal muhafızlar isyanı büyük ölçüde bastırdı. koreli tüccarlar için yaklaşık 30.000 kişi barışçıl bir yürüyüş yaptı ve gönüllüler sokakları temizlemeye başladılar. bununla beraber, yağmacı ve kundakçı olduğu iddia edilen yaklaşık 6000 kişinin tutuklanmasına başlandı. karayolu yeniden açıldı. polis çalınan malları yenilemeye başladı. tek büyük problem, u.muhafızların bir şoförü vurmasıydı.
isyanın faturası
la isyanının faturası: 2.000 yaralı, 12.000 tutuklanma ve isyana bağlı 63 ölümdü. 3.000'den fazla bina yakıldı veya zarar gördü. 3.000 iş yeri etkilendi ve 1 milyar dolarlık bir zarara sebep oldu. tahmini 20.000 ile 40.000 kişinin işsiz kalmasına sebep oldu. yetkililer, federal hibeler, finansal kuruluşların işbirliği ve vergi düzenlemeleri ile şehri toparlamaya başladılar.
11 mayıs'ta eski fbi direktörü william webster, isyan boyunca lapd'ye bağlı kolluk kuvvetlerinin tepkilerini soruşturmak üzere atandı. haziran sonunda şef daryl gates istifa etti. ekim ayında komisyon, lapd ve belediyeyi, isyana müdahale etmek için hazırlıksız oldukları ve geç kaldıkları için eleştiren bir rapor yayınladı. bir takım düzenlemeler için de tavsiyeler verdi.
lapd eleştirmenleri, 1993 yılında memurlar koon ve powell'ini, king'in medeni haklarını ihlal etmek suçundan 30 ay ceza aldığında bir miktar intikam almışlardı. 1994 nisanında, king, şehre karşı açılan 3.8 milyon dolarlık tazminat davasını kazandı. lapd, 1991'deki cristopher komisyonunun önerilerinin bir kısmına uysa da genel olarak çoğunu uygulamadı ve rampert skandalına kadar pek bir şey değişmedi.
2009 yılında harvard'da yapılan bir çalışmada, la sakinlerinin %83'ü lapd'nin harika bir iş çıkardığına inandığı ortaya konuldu. bir federal yargıç, la polis komisyonu gözetiminde bir geçiş planını onayladı ve 2013 yılında, adalet bakanlığının lapd üzerindeki tüm denetimi kaldırıldı...