büyük iskender, sosyal medyada olağanüstü askeri ve stratejik dehasından enine boyuna bahsedildiği için bu konuya girmeden daha az bilinen ve daha az takdir edilen başka bir yönüne dikkat çekmek istediğim büyük bir fatihtir...

ezine, karpuzlu, iskenderun (issos), iskenderiye, rakka, basra, herat, hucend, merv, ai-khanoum, ucc, celalpur, haydarabad, gazne, fera, termez, kandahar gibi günümüzde hâlen büyük yerleşimler olan ya da kurulmalarından sonra uzun süreler boyunca büyük yerleşimlere ev sahipliği yapmış olan kimi kaynaklara göre otuz, kimi nispeten taraflı kaynaklara göre yetmişten fazla kent, doğrudan büyük iskender'in emirleriyle kurulmuştur.

plutarkhos'a göre söz konusu kentlerin bir kısmı sıfırdan tesis edilmiş poleis yani şehirler, bir kısmı askerî yerleşimler olan katoikion adlı kale-kentler ve bazıları da phrourion adlı geçici askeri tahkimatlardan ibaret olsa da yine de büyük iskender'in fetihleri kadar bayındırlık hususunda yaptıkları da takdire şayandır. zirâ, yukarıda bugün kullandığımız isimleriyle listelediğim ve hindistan'ın batısından bulgaristan'a, pakistan'dan mısır'a uzanan sayısız yerleşim, tarihte ilk defa sayıca bu kadar çok olacak şekilde bir hükümdarın doğrudan emirleriyle inşa ve imar edilmiş olup iskender ile birlikte başlayan helenistik dönem'de, iskender'in ardından gelen selevkos'undan zipoitis'ine, antiokhos'undan prusias'ına pek çok helenistik basileus (kral) da bu emsali kendilerine bir standart olarak belleyip kendi isimleriyle anılacak pek çok şehir kurmuşlardır.

kısacası, kendisi yalnızca bir komuta dehası olarak değil, bir imar kralı olarak da kendisinden sonra gelen nesillere ve önderlere emsal teşkil etmektedir.

hades ile ebedî muhabbeti bol olsun!

kaynak

İskender'in kurduğu şehirlerden Alexandria Eskhata'yı örnek olarak inceleyelim

alexandria eskhata, büyük iskender'in m.ö. 329 senesinde siri derya'nın güney tarafında kurduğu ve sözlük anlamı "aşırı uzaktaki iskenderiye" manasına gelmekte olan, helenistik medeniyetin en doğudaki merkezi halini almış olup m.ö. 2'nci yüzyılda altın çağını yaşamak suretiyle dönemin meşhur kentleri roma, kartaca, antakya, bergama ve iskenderiye ile birlikte nüfusunun bir dönem 500 bini aştığı tahmin edilen ve ipek yolu'nun ortaya çıkmasında hem coğrafi konumu hem de göksel atlar savaşı'na sebep olmuş baktria krallığı'na ev sahipliği yapması hasebiyle mühim katkı vermiş antik kent.

meşhur fergana atları'nın kentin en mühim ticaret kaynağı olduğunu söylemek gerekiyor ve zaten bu atlar sebebiyle han hanedanı ile girişilen bir savaş da aslında bu kentin, daha doğrusu bu kentteki ve bölgedeki helenistik uygarlığın sonunu hazırlamıştır.

romalılar, bir dönem bu kente alexandria ultima, yani "en sondaki/en uçtaki iskenderiye" adını vermişse de m.ö. 20'lerden sonra kent hakkında uzunca bir süre herhangi bir kayıt mevcut değildir. önce yüeçi, sonra da saka akınlarının kenti büyük ölçüde yok ettiği ya da yok etme noktasına getirdiği varsayılmaktadır.

günümüzde tacikistan'ın en önemli ticari merkezlerinden birisi olan hucend kenti, bu antik kentin kalıntılarının yanı başında kurulmuştur.

Çayınızı Kahvenizi Alın Gelin: Büyük İskender'i Tarih Kitaplarının Dışında Anlatan Bir Biyografi