Bitcoin'in, Kendisini Uluslararası Seviyede Değerli Yapacak Bir Karşılığı Var mı?
bitcoin'in karşılığı olmadığı, doğru bir iddia
tıpkı dolar'ın euro'nun yuan'ın ya da altın'ın gerçek bir karşılığının olmaması gibi bitcoin'in de insanların ona olan inancı dışında bir karşılığı yoktur.
kavramsal olarak para dediğimiz şey 60 yıl öncesine kadar altındı. banknotlar altın karşılığı düzenlenmiş bir borç senediydi sadece. altın ise karın doyurmayan, silah olarak işlenemeyecek kadar yumuşak, iyi bir iletken olmasına rağmen bu alanda son 50 yıla kadar pek kullanılmayan, az olmasının dışında tek özelliği bozulmaması (soy metal, paslanmaz vs.) olan bir maddeydi.
amerika kıtasının keşfinden sonra manyak gibi altın çıkarmaya giden binlerce kişiyi (gold rush) western filmlerinde az çok görmüşsünüzdür. adamlar bildiğin dünyanın öbür ucuna saçma sapan bir metali çıkartıp zengin olmaya gittiler ve sağ kalıp dönenler ilginç bir biçimde zengin de oldular. kimse kardeşim sen bu altını neyin karşılığında çıkardın demedi. neden?
nedeni basit, para sadece bir konsensustur. para ticareti kolaylaştırmak için kullandığımız ve inandığımız bir araçtır. neye inanırsak onu kullanırız. bu altın da olabilir, kağıt da olabilir, bir hisse senedi de olabilir, eğer internet yeterince yaygınlaşırsa her an her cihaz internete bağlı olursa doğrulanabilen dijital bir veri de olabilir. (bu veri bitcoin olmak zorunda değil tabi ki, ama bitcoin buraya talip) hangisi kolayımıza gelirse, hangisini kalpazanlar rahat basamazsa, hangisi güvenilirse vs...
son 60 yıla damgasını vuran dolara gelecek olursak, doğduğumuz dünya parayı güçlü olan devlet basar, basabilir buna hakkı vardır gibi bir yanılgı oluşturuyor. halbuki devletlerin karşılıksız para basarak paranızın değerini emmesi değil, vergi toplayarak bütçelerini idame ettirmesi gerekir. (hatta osmanlı abd'nin aksine en güçlü olduğu dönemde bile altın nedenli mali kriz yaşamıştır.) bu sadece ikinci dünya savaşından sonra abd özelinde ortaya çıkan bir durum. savaşı atom bombası ile kazanan mutlak galibi ekonomik üstünlüğünü globalizmin de verdiği avantajla perçinledi. karşılıksız bastığı bu değerle sınırsız borçlanabilmenin önünü açtı. kimsenin de bu mutlak galibe karşı sesi çıkmadı. ama fark etmiyor musunuz gelişen çin'in, rusya'nın hatta hatta avrupa'nın sınırsız dolar basılmasından rahatsız olduğunu. dolar'ın arkasında sanıldığı gibi amerikan ekonomisi filan da yoktur, dolar basit bir konsensus haline gelmiştir sadece. çin ekonomisi abd'nin yüzde 60'ı olmuşken hayatınızda kaç defa yuan gördünüz?
mesele dolar olmadığı için çok uzatmaya gerek yok. bitcoin gelişim aşamasında bir proje; tutabilir, ya da tutmayabilir. size göre bu mevzu ponzi (piramit/titan saadet zinciri vs.) ise ve size göre bu bitcoinlerin karşılığı yoksa bu "dolandırıcılığa" bulaşmamanızdan ötürü kendinizi kutlayabilir ve bulaşan insanların başına geleceğini düşündüğünüz felaketten dolayı onlara acımaya devam edebilirsiniz.
abd dolarının da karşılığı yok ama?
bitcoin'e değinmeden önce fazlasıyla yanlış bilinen "amerikan dolarının da karşılığı yoktur" konusuna açıklık getirip en son bitcoin'e bağlayalım.
"amerikan dolarının karşılığı vardır." amerikan dolarının karşılığı amerikan dolarıyla bütün dünyada alabileceğin değerli varlıklardır. bugün türkiye helikopter motorlarını aldığı italya'ya amerikan dolarıyla borçlandığında, yarın batsa veya satacak katma değerli bir ürünü olmasa bile italya amerikan dolarıyla dünyanın herhangi bir yerinde alışveriş yapabilir. tüm dünyadan dolarla silah, teknoloji, petrol, ağır sanayi, hammadde veya tüketim ürünü alabilir.
ama türkiye italya'ya türk lirasıyla borçlansaydı, hem italyanın sattığı motor karşılığında aldığı tl'leri harcayabilecek kadar domates alışverişi olmadığı, hem de kötü bir senaryoda tüm tl'ler elinde çöp olacağı için bunun karşılığında bir güvence isterdi. o yüzden ülkeler bastıkları paranın karşılığında merkez bankalarının altın rezervlerini gösterir. her yerde geçtiği için majör dövizler (usd, euro, gbp, yen) ve petrol rezervleri de ülkelerin varlıklarıdır. buna ilave olarak türkiye, "benim dünya genelinde değerli büyük şirketlerim var" diyerek varlık fonu oluşturdu ve bunları da brüt varlıklarına ekledi. işte çok yanlış bilinen usd'nin karşılığının olmadığı argümanı dünyada ilk defa amerika'nın varlık olarak altın rezervlerine ilave olarak katma değerli ürünlerini göstermesinden doğma.
şimdi bu karşılığın neden olması gerektiğini açıklayıp bitcoin'e bağlayalım. para bir "takas" aracıdır. gerçek ürünler arasında yapılan takası kolaylaştırmaktır amacı. diyelim ki bizim 100 nüfuslu ahmetli köyü tavuk yetiştiriyor, 50 nüfuslu reyhanlı köyü de domates. iki köy arasına kurulan ortak pazara gelen ürün haftalık 100 tavuk ve 500 kg domates olsun. 1 tavuk da 5 kg domatese eş değer diyelim. reyhanlı köyü 50 tavuk karşılığında 250 kg domates vermek zorunda. ama ahmetli köyünün o kadar domatese ihtiyacı yok. 50 tavuk satmak istiyor, ama sadece 100 kg domates almak istiyor. işte bu noktada ahmetli köyü sattığı tavukların tamamıyla domates almak yerine diğer köylerden de ihtiyaçlarını karşılamak isteyeceği için dünyada en çok alıcı bulan ve talep edilen kolay işlenebilir madenleri aralarında takas aracı olarak kullanıyorlar. en kolay işlenen, en ışıltılı olan ve en nadir bulunan da en değerlisi.
bu takas binlerce yıl bu şekilde devam ettikten sonra sanayi devrimi ve dünyanın globalleşmesiyle birlikte altının kolay kullanılabilir bir takas aracı olması zorlaşıyor. bir makine almak için kasa kasa altın taşımak, yolda altın çuvallarıyla gezmek işlevsel değil. bu noktada diyolar ki, bu altınlar bizim devletlerimizin kasalarında dursun, bunun karşılığında transferi daha kolay olan kağıtlar kullanalım. ahmetli köyünü 4 ton, reyhanlı da 2 ton altını karşılığında 2000 ahmetli lirası ve 2000 reyhanlı riyali basıyor. bakınız ahmetli lirası reyhanlı riyalinden 2 kat daha değerli :) eğer reyhanlı kurnazlık yapıp bir 2000 riyal daha bassaydı, bu defa ahmetli 4 kat değerli olurdu. çünkü ne kadar basıp o parayla alışveriş yapmaya çalışırsa çalışsın, bütün köyler reyhanlının kasasındaki altını ve alabileceği maksimum domates miktarını biliyor. reyhanlı bir tavuk için 10 riyal öderken, 2000 riyal daha para bastığında, tavuğu satan adam aptal değil, piyasadaki riyal 2 kat çoğaldı ama tavuğun değeri aynı, o noktada tavuk 20 riyal olur.
bu noktada dolara bir parantez açalım. 2009 yılında kaddafi amerikayla sevişip daha yeni boeing sipariş ettikten sonra avrupadaki çadır partisinden "doların genişlemesini durdurma" kararı çıkınca, "bundan sonra petrolü dolarla değil altınla satıyorum" dedi, ve tam 1 ay içinde indirdiler. halbuki 2 ay öncesine kadar hem avrupa hem amerikayla sevgiliydi. bugün petrol tamamen dolara endeksli, o gün bunun önüne geçmeye çalışan avrupa da euro için halen kendine alan açmaya çalışıyor.
artık paranın değerinin ülkelerin varlıklarına (ki buna ürettikleri katma değerli ürünler de dahildir) ve paralarının alım gücüne bağlı olduğunu öğrendiğimize göre bitcoin'e geçebiliriz. evet, bu noktada çoktan anladığınız üzere "bitcoin'in karşılığı yok" arkadaşlar. bugün bitcoinle yapabileceğiniz alışveriş seçenekleri oldukça sınırlı. bu talebi de karşılayacak dünyalar kadar bitcoin olduğunu düşünürsek bu kadar kıymetli olmaması gerekir. şu an bitcoin gerçek bir alışverişin takas aracı olduğu için değil, insanlar almak istediği için değerli. talep var. ben çokomel satıyorum ve çokomel dünyanın en değerli ürünü olacak diyorum, herkes benden çokomel almaya çalışıyor gibi düşünün. e piyasada 1000 tane çokomel, karşılığında da 1 milyon dolarlık talep varsa, ben elimdeki 1 çokomeli 1000 dolara satarım.
bakın şu kısım farklı, dünyanın geleceği kripto para olabilir, aynı altından kağıda geçmek gibi dijital paraya geçilebilir. ama bu ülkelerin kendi kontrollerinde olan ve karşılığında değerini yine varlıklarının belirleyeceği şekilde olur. şu an olan şey bu değil, şu an satılan şey ekran kartlarıyla üretilen yazılımsal şifreler. kesinlikle haliç köprüsünü satmaktan veya beylikdüzünde boğaz manzaralı rezidans satmaktan daha yaratıcı, ama herkes birbirine sattığı ve alıcısı olduğu sürece değerli, bu alışveriş bittiği anda ekrandaki kodlardan başka bir karşılığı olmayan kocaman bir ponzinin içindesiniz.