Birçok Tanrı Arasından Bir Tanesini Diğerlerinden Üstün Tutmak: Henoteizm
henoteizm, birçok tanrı arasında yalnızca bir tanesini diğerlerinden üstün tutmak ve diğerlerini -hafif bir tabir ile- hoş görmektir. türkçeye kelime olarak "birtanrıcılık" olarak çevrilebilir.
henoteizm, tek tanrıcılık ile çok tanrıcılık arasındaki çok enteresan bir aşamayı oluşturan inançtır. burada her kentin, her bölgenin, her kavmın bir tanrısı olduğuna inanılır. dolayısıyla yunan/roma geleneğindeki gibi birçok tanrının olduğu bir düzen düşünülmez, herkesin tanrısı kendine prensibi geçerlidir.
ancak bu tek ve yerel tanrının bir yetki bölgesi, bir "kapsama alanı" vardır, böylece, atakule'nin tanrısı karakuşunlar'ın tanrısından farklıdır ve atakule'nin tanrısı atakule'de, karkusunlar'inki karakuşunlar'da güçlüdür; atakule tanrısından size karakuşunlar'da güç vermesi, destek ve bereket sunması beklenemez ve bir tanrının gücünün diğerinin üzerinde olduğuna da inanılmaz. her kavim, kendi tanrısına kendi muhitinde saygı gösterilmesi gerektiğini düşünür, ama bu kenttekiler melech'e taparken yandakilerin baal'e tapmasına ses çıkarmazlardı; bir tanrıya inanmak, diğerlerinin başka yerlerde güçlü olduğunu inkar etmek anlamına gelmezdi. hazreti ibrahim, babasının ürettiği tanrı putlarını kırdıktan sonra harran'a göçtüğünde oranın tanrısına karşı saygısızlık etmedi; çünkü oranın tanrısı farklıydı, diğerinin kapsama alanının dışındaydı.
tanrılar, kapsama alanlarına göre değerlendirildiklerinden, başka bir şehre savaşa gitmek zordu. çünkü tanrınızın kapsama alanı dışında savaşmanız gerekirdi. bu, kentler/ülkeler arası savaşı bugün algılandığından çok daha zor başvurulan bir yönteme dönüştürür.
bu arada, yahudilik, bir henoteist din olarak başlamış, babil sürgünü sonrasında, pers (zerdüştlük) etkisiyle evrensel tek tanrılı hale dönüşmüştür. bu arada, yahudiler, kendi tanrılarını yanlarında taşıdıkları için, jericho şehrinin duvarlarını 7 günde 7 defa baştan sona "tanrıları eşliğinde" tavaf etmişler ve 7. gün jericho'nun duvarları yıkılmıştır ki bunda, dini tören alayı şehrin çevresini dolaşırken birtakım ajanların da jericho'nun surlarında gedikler açmasının büyük etkisi vardır.
henoteizmin tanrılarını, günümüz anlayışı içerisinde kavramak amacıyla ulusların bayraklarına benzetebiliriz. nasıl ki türkiye'de türk bayrağı'na kimseden bir hakaret beklemeyiz ve britanya'dayken union jack'e saygısızlık etmeyiz, ve bayraklarımıza karşı gerekli törenleri yaparız (marş söylemek, hafta sonu/hafta başında törenle bayrağı gönderden indirmek/göndere çekmek vs.), aynısı bu evrensel tanrı kavramı öncesi din anlayışı ile özdeşleştirilebilir.