Bir Ses En Fazla Ne Kadar Yüksek Olabilir?
1883'te patlayan krakatoa yanardağı bir adayı yok etmiş, saniyede 0.8 km hızla 27 km havaya kül püskürtmüş ve 36.000 kişiyi öldürmüştür.
çıkardığı gürültü o kadar yüksekti ki 65 km uzaktaki denizcilerin kulak zarları patlamıştır. 160 km uzakta dahi ses duyanlara kalıcı zarar verebilecek 170 desibeldi ve 4.800 km öteden dahi duyulabiliyordu. bu, ingiltere'den çıkardığınız sesin abd'den duyulması anlamına gelmektedir. kaynağında ses o kadar yüksekti ki "ses" kavramının ötesine çıkmıştır.
desibel nedir?
bir sesin en fazla ne kadar "gürültülü" olabileceğini açıklamadan önce desibel nedir, hangi ses kaç desibeldir, gürültü nedir gibi şeylere göz atmak gerekir.
"bel", adını alexander graham bell'den alan ölçü birimidir. ancak tek bir "bel" o kadar büyük bir ölçüdür ki bilim insanları bunu 10'a bölerek bize bir "desibel"i vermişlerdir.
desibel seviyeleri
kendi nefesimizin sesi: 10 db
fısıltı: 20 db
normal bir konuşma: 60 db
gürültülü bir restoran: 70 db
elektrikli matkap:– 95 db
...
jill drake adlı asistan öğretim görevlisi, 2000 yılında 129 db ile dünyanın en yüksek sesle bağıran kişisi rekorunu kırmıştır.
gürültü genel olarak istenmeyen sesleri tanımlamak için kullanılsa da aslında tüm sesler gürültüdür. akustik anlamda ise "ses olma sınırını aşan" her ses gürültüdür.
tüm sesler, sesin kaynağından kulak zarımıza uzanan bir zincirde birbirine çarpan moleküllerin sonucudur. parmaklarımızı şıklattığımızda, parmaklarımızı çevreleyen hava molekülleri bozulur ve komşu moleküllere çarparak kulak zarımıza kadar uzanan gürültü dalgasını oluşturur.
her molekül çok küçük bir mesafe kat etse de, sesin kaynağından kulağımıza kadar bir enerji dalgası oluştururlar. bu enerji dalgası (ses dalgası) yüksek sayıda molekül içeren yüksek basınçlı ve ardından gelen nispeten seyrek sayıda molekül içeren düşük basınçlı alanlardan oluşur.
bir ses teknik olarak 194 desibelden daha yüksek olamaz. bu seviyeden sonra alçak basınç bölgelerinin tamamen boş, yani molekül içermediği bir noktaya ulaşılır.
gürültü kaynağı bu seviyeden daha fazla enerjiye sahipse hava moleküllerini ileri geri hareket ettirmek yerine doğrudan ileriye doğru itilir. bu itme sonucunda ses dalgası şok dalgasına dönüşür.
krakatoa'dan gelen şok dalgası o kadar güçlüydü ki, dünya etrafında tam 4 kere dolaşmıştır.
kaynak: science focus