Bir Rusya-Ukrayna Savaşının Gerçekleşmesi İhtimal Dahilinde mi?
bir rusya-ukrayna savaşı çok ihtimal dahilinde değil gibi duruyor
* nato içinde polonya ve litvanya'nın başını çektiği (hadi clique demeyelim) bir blok ukrayna'nın nato'ya dahil edilmesini ve rus agresyonunun ancak bu şekilde pasif agresif yöntemlerle önlenebileceğini düşünür. bu ülkelerin hepsi tarihlerinde sovyet/rus işgali altında yaşamış, demir perde arkasına çekilmiş ve ortak bir tür mirası yaşamışlardır. ukrayna onlar için bir tür kader dostu, o zulüm zincirinin son halkasıdır. rusya da tarihi düşmandır.
* rusya içinde de kendi açmazlarını komplo teorisi ile açıklamak bir tür gelenek haline gelmiştir. gürcistan'ın sesi mi çıkıyor? tabii ki bu cia işidir. beyaz rusya'da olaylar mı çıktı, cia veya mi6 bu işin arkasındadır. ukrayna'da yanukoviç iktidarı mı patladı, nato - cia - mi6 o gün kimi beğenirseniz o yapmıştır. navalny peşinde birkaç bin rus sokaklarda mı yürümüş? avrupa birliği ve nato bunlara milyar dolar atmıştır. yani bu gibi olaylarda, devletlerden kurumlardan bağımsız olarak insanların ruslara karşı uluslararası sonuçları olabilecek halk hareketleri yapabiliyor olması rus perspektifinde mümkün değildir. yabancı ajanlar, komplocular ve rus düşmanları bu işin her zaman arkasındadır paranoyası rus bürokrasisinde her daim etkindir. bu görüşe göre batı zaten rus düşmanıdır ve asıl amacı ukrayna'yı vs kendine nato gibi anti rus ittifaklara dahil edip rusya'nın kapısına dayanıp gelecekte de bir gün boğmaktır.
* ancak ukrayna'nın nato'ya girmesi ancak dile kolay bir şeydir. nato'nun en büyük kozu ve en büyük çekincesi, bir anlamda anlam ifade eden her şeyi anlaşmanın 5. maddesidir. yani bir üye devlete yapılan saldırının her üyeye yapılmış sayılması maddesi. ukrayna'nın nato'ya girmesi demek 2014'te kırım kendisinden zorla ilhak edilmiş ve donbass bölgesinde rus proksi kuvvetlerle aktif olarak çatışan bir ülkenin ittifaka girmesi demek. nato sınırının rusya'nın karnına dayanması demek. rus silahlarının aktif olarak ateşlendiği bir ülkenin diğer 30 ülkeyi savaşa çekmesi ihtimali demek. bu yüzden global bir tür savaş olasılığının deli gibi artacak olması yüzünden nato'da ukrayna'yı dahil etmek pek mümkün gözükmüyor.
* ukrayna'nın nato'ya girişinin bir ikinci imkansızlığı da ordunun kendisindedir. tüm ekipmanın eski sovyet mamulü olduğu, yapılan upgradelerin yenileştirmelerin de nato standartlarına çekilmesinin maliyeti ve bunun için gereken süre akıl alır bir miktar gibi durmuyor. nato'nun olayı ortak harekat / interoperability'dir. senin ürettiğin mermi de benim ürettiğim mermi de ikimizin tüfeğine de uyar. bunlar lojistik zincirine birkaç koldan girer ve üye herkes kullanabilir. trenlerimiz vagonlarımız aynı standard gauge üzerinde gider. eğitim farklı dillerde de olsa aynı fm serisi üzerinden verilir ve iki farklı üye devletin askerinin olaylara yaklaşımı standarttır. ikimizin topları da aynı nakliye helikopterleriyle taşınabilir. ukrayna işte böyle değil, eğitimden ekipmana mentaliteden hiyerarşiye hemen hemen bütün kalemler arızalı. tamam ilk girdiklerinde bulgaristan, polonya, litvanya vs de süper değildi ama hem batılı ekipmana yavaş da olsa bir şekilde transition/geçiş sağlamayı becerdiler. hala bitmedi tabi sovyet uçaklarıyla uçan, sovyet füzeleri atan bulgarlar vesaire var ancak interoperability seviyeleri nispeten yüksek ve buna ulaşmak da bir 14 yıl aldı. ukrayna onlardan daha büyük bir lokma ve o ölçüde bir değişim pek kolay değil. nato'ya öyle girerlerse nato'nun en zayıf halkası rusyaya sınırı olan ve tehlikeye de en yakın halka olacak. bunun getirisi nedir? daha paranoyak bir rusya mı? yani "belayı satın almayı" kimse istemiyor. şimdilik.
Interoperability: Karşılıklı çalışabilirlik.
* nato içinde genel hava ukrayna'ya hayır diyememek ile rusların karşısında geri adım atamamak arasında sıkışmış kalmış bir tür kısır döngü. bir de dediğim gibi baltık ülkelerinin rusların dünyadaki kötülüğün vücut bulmuş hali olduğuna biat etmiş olması var.
* amerikalılar için olay daha basit. rusya ezeli bir rakip ve özellikle trump hadiselerinden sonra bir tür de tabu haline gelmiş. rusya ile ticari dahil ikili herhangi bir ilişki "demokrasiye" vs bir tür hareket gibi görüldüğünden hem ideolojik hem siyasi olarak abd bunların durdurulmasını öngörüyor.
* batı avrupalı nato üyeleri için ise olay o kadar kolay değil. rusya büyük bir ticari partner ve nordstream gibi projeler yüzünden stratejik de bir tür komşu. abd öyle dedi diye avrupa'nın ekonomik temelini sarsacak bu tip olaylara girişmek almanya vs için o kadar da kolay şeyler değil. ukrayna'ya verilen sözler, iyi niyet belirtileri işin o kısmını genellikle atlayan türden şeyler. ukrayna'ya gak guk ediyorsunuz, gak guk etmeyi bırakana kadar nordstream'in şu kadar yüzdesini durdurdum diyecek bir tür g.t almanya'dan mesela henüz duymuş değiliz.
* ukrayna açısından ise durumu 2014 ve 2021 açısından incelemek lazım. 2014 yılındaki olaylar neticesinde ukrayna ilk kez askeri olarak denendi ve büyük oranda sınıfta kaldı. tamam silahlı kuvvetleri rusya ile aşık atacak seviyede olmayabilirdi ancak sahada başlarına gelenler - kırım'ın tek silah atılmadan rus özel kuvvetleri tarafından alınmış olması, kırım demografisine o güne kadar müdahele edememiş olmaları, bazı ukrayna silahlı kuvvetler personelinin kırım'da rus tarafına geçmeleri, donbass'ta ateşi tekerleği sıfırdan icad ediyor gibi verilen imajlar vs - ülkenin revizyon ve modernleşme ihtiyacını herkesin gözüne soktu. işte bu geçen 7 yılda ukrayna'nın sosyal alandaki reformları revizyonları falan pek gelişme kaydedememiş olabilir ancak askeri olarak başarılan ilerleme epeyce görülebiliyor. ordu seviyesi, sayıları, eğitim lojistik gibi kalemlerde yükseliş çok bariz. üstüne silah alımı ve teknolojik yatırım ar-ge de var. rusya ile tabii ki aşık atacak tarzda değil ancak ruslar girdiğinde öyle mal mal bakmayacak, yenilirse de savaşarak öldürerek yenilecek oldukça motive bir grup bir araya getirmiş gibi görünüyorlar.
* modern bir savaşın en belirgin habercisi askeri yığınaktır. mesela 2003 ırak işgalinin mart ayının 17'si gibi başladığını düşünürsek amerikan askeri yığınağının körfez ülkelerine ta ocağın 6'sında çoktan başlamış olması işte gelen savaşın ayak sesleridir. asker ve malzeme yığınağı belli bir eşiğe ulaşınca o yığınak da artık gövde gösterisi ve siyasi bir koz olmaktan çıkar gelen savaşı haber verir.
* rusya'nın yapmaya çalıştığı şey de bir yığınak. peki bunun ırak işgali gibi savaşa yol açmış yığınaklardan farkı ne? farkı çok ama çok ayan beyan gerçekleşmesi. deyim yerindeyse hazırlığın resmen gözümüze sokulması. rusya içlerinde trenlerle ukrayna sınırına giden tankları uydu fotoğraflardan, casus uçaklardan gelmiş recon slaytlarından değil bizzatihi rus televizyonlarından izliyoruz. yani yığınağı yapan adam göstere göstere bak yığınak yapıyorum diyor. bu bir. ikincisi bu ruslar savaşa gözlerini kararttıysa tarihi olarak genellikle yapmış oldukları bir şey değil. gürcistan hadisesinde hadi diyelim yığınak küçüktü ama orada bile son güne kadar rt'den trenlerin üstünde intikal eden tankları izlediniz mi? ben izlemedim. 2014 kırım ilhakında rus özel kuvvetlerinin perekop-armiansk ya da çognar tarafında birden belirmesinden evvel rt kanalının bir yığınak haberi yaptığını gördünüz mü? ben de görmedim. yani ruslar bir yere harekat planladıysa ve başarıya ulaşmasını istiyorsa ortada bir denklem var ve bu hazırlığı geleneksel olarak son güne kadar anlamıyor olmanız gerekiyor.
* yığınağın miktarı da evet 80 binlere ulaştıysa blöf diye gözardı edilmez ama bu sayılar o derece büyük bir tehdidi ve operasyonu kotaracak kadar henüz yok. kıyaslarsak 2003 ırak işgalinde müttefiklerin ırak'ı devirmek için ortadoğuya yığdığı asker 467 bin kadardı. bunu da iki ayda mümkün olduğu kadar bahaneler arkasına saklanarak yapmaya çalıştılar. içler dışlar yaptığımızda silah ekipman eğitim lojistik derinlik teknoloji ve motivasyon olarak ırak'a epey fark atan ukrayna gibi bir ülke için 80 bin yetmiyor.
* "e ama işte her gün yeni trenler geliyor" tamam da yığınağı yapan rusya gibi bir diyorum! savaş öncesi bu kültürün nasıl yığınak yaptığını hiç incelediniz mi? nato ile rusya'nın karada birbirlerine girmesi senaryolarında en çok göze çarpan husus rusların o seferberlik hızı. atıyorum ukrayna savaşa girmek üzere ve nato da büyük bir mucize eseri unanimous bir karar almış ve "geliyorum" demiş. o "gelmek" kağıt üzerinde en iyi senaryolarda 24-25 günü buluyor. 30 ülke toplanacak, tam kadro anlaşacaklar önden tam kadro hava güçlerini, rapid deployment kolordularını, iha siha neleri varsa gönderecekler onlar yerel kuvvetlere destek olurken ana güç hazırlanacak ve milletler topluluğu olarak girecekler. rusya ise tek elden yönetilmesi ile tarihi lojistik kabiliyetlerini harmanlayarak bunu 3.5 (bkz: üç buçuk) günde yapıverir bir girer öyle bakarsınız. bu kapasitelerini göz önüne alarak şimdiye kadar yapılmış yığınağa bakıyoruz, evet ciddi de olsa bu hızın çok altında. gerçekten ciddi yığınak amaçlasalardı çok çok daha büyük şeyler görüyor olurduk. bence.
politik olarak üstünü biraz kaşırsak ben rusların donbass konusunda çok motive olduklarını düşünmüyorum (bakın putin demedim). ukrayna'nın nato'ya girmesi eu'ya yanaşması rusya için çok büyük kabuslar ama zaten bunun en ufak olasılığı bile ufukta göründüğü zaman zaten oradaki en büyük hazinelerini -kırım'ı- gidip uluslararası hukuk ot bok demeden çat diye almış bir kültür hakkında konuşuyoruz. kırım içinde ruslar çoğunlukta yaşıyor deyu ilhak edip bu donbass'ta o yollara gitmemiş olması nato çekincesi yanında biraz da donbass'ın o kadar da mühim olmamasından kaynaklanıyor olabilir. rusların donbass'a yaptıkları yardım da o yüzden yapmaya müktedir olduklarının azamisi kesinlikle değil. putin de biliyor ki bu yaptığı yığınak (halihazırda askeri tatbikat yığınağı diyorlar) savaş için kullanılırsa orada evlerine tabutlar içinde rus askerleri dönmeye başlayacak, hem de yüzlerle binlerle olacak bu. üstüne eylül'de seçim yaklaşıyor. üstüne navalny ölürse politik kredi? popularite? yani rusya'da da mükemmel bir demokrasi olduğunu, putin ve avanesinin seçimlere sıfır hile ile çok şeffaf girdiklerini iddia etmiyorum ama hileyi hurdayı mümkün olduğu kadar az kullanma gayretinde olduklarını düşünüyorum. seçimlere böyle ele avuca gelir gerçek kazanımlarla çıkmaya gayret ediyorlar. peki madem donbass'tan öyle bir kazanım gelmeyecek, neden bu kadar gövde gösterisi? çünkü bu yüzden rusların kaale alınmama, süpergüç olarak görülmeme, geri vites yaparsa, yandaşlarını alenen desteklemezse ona buna memati baş gibi kafa atmazsa zayıf olarak görüleceği korkusu yüzünden:
rusya yani donbass'taki ayrılıkçılara daha ortada çatışma yokken kendini yardım etmek zorunda hissediyordu. ortada bir nato tehdidi, ukrayna gibi bir küçük enişte varken geri adım atmak milli olarak en yapamayacakları şey. kırım ilhak edildiğinde sokaklarda konvoy yapıp sevinç turları atan adamların ülkesinde putin öyle geri vitesler yapamıyor. sadece putin değil navalny gelse o da yapamaz, navalny bile kırım ilhakını savunuyor, yani o iş o derece büyük rusya'da.
hal böyleyken tepeden bakıldığında rusya canlı yayında tren üstünde tank gösterip "alayınızla savaşırım bak bak yığınağa bak yedi sülalenize yeteriz" derken bence savaşmayı çok da istemiyor. bu durumda yapılması gereken işler büyümeden nato ukraynanın gazıyla no fly zone falan ilan etmeden önce (uçuşa yasak bölge- nato'da savaşa girecekse genelde önden bunu yapar) ruslarla ama pfp kanalıyla ama doğrudan alenen "tamam abicim tatbikat bitti hadi herkes evine gitsin sonra yaparız dünya savaşını falan" demesi. ben yatışmaya razı olduklarını ve fırsat aradıklarını düşünüyorum. umarım yanılmıyorumdur.
yani bütün verileri, tarihi trendleri, sayıları alt alta koyup topladığımız zaman bu çarpışmadan iki tarafın da bariz bir kazancı olmayacağı düşüncesiyle o savaşın çıkmayacağını söyleyebiliriz. buradan dünya savaşı çıkmaz. şimdilik. ama geri vites yapamama nedeniyle işler büyür çatışma safhasına geçerse olayın bu sayılarla ancak bölgesel kalacağını, bol bm-21 grad roket topçu saturation atışı, karşılıklı dron gösterileri, özel kuvvetlerin vurkaçları ile çok politize ancak limitli saldırıların olacağını değerlendirebiliriz.
yukarıda bakın putin demiyorum demiştim
zira bütün bu değerlendirmeler rusya için geçerli. putin'in aklında nasıl bir maskirovka (bkz: maskirovka) olduğunu bilemeyiz.
Maskirovka: Rus literatüründe, düşman unsurları aldatmaya yönelik icra edilen faaliyetlerin bütünü.
yani ben böyle diyorken aslında azov denizi kuzeyinden kırım'ı rostov'a karadan bağlamayı planlamış ve spot bir harekatla az biraz daha ukrayna toprağını almaya karar vermiş gitmiş asıl yığınağını kırım ve rostov kıskacına yapmışsa biz donbass yığınaklarını incelerken ilginç bir sabaha da uyanmış olabiliriz. ancak bu olursa tabi tüm dengeler altüst olacağından, eu ile rusya'nın nordstream dahil tüm ilişkileri gelecek 20 yıl için donma noktasına geleceğinden, dünya bir dünya savaşına çok daha yaklaşıp rus imajı çok daha feci zedeleneceğinden o işler zor. rusya kırım'a su şebekesi getireceğim diye ülkesini daha çok izolasyona sokması ihtimali ne kadar büyüktür tartışılır.