BİLİM 15 Mart 2023
18b OKUNMA     293 PAYLAŞIM

Bir Matematikçi Belirsiz Bir Sayıyı Nasıl Korkunç Bir Hikayeye Dönüştürdü?

Batı kültürlerinde 666 ve 13 sayılarına atfedilen uğursuzluktan dolayı cehennemin yedi prensinden biri olan Belphegor'un adı verilen bu asal sayı, matematik camiasında uğursuz olarak kabul ediliyor.
abakcus.com

rakamlar çoğunlukla sadece soğuk göstergelerdir, tehdit veya kurnazlık ifade edemezler; belphegor asalı hariç. bir dizi tuhaf niteliğe sahip sözde uğursuz bir palindrom bu, yani tersten okuşunu da aynı. ya da en azından bir matematik hilebazının sizi inandırmak istediği şey bu. belphegor asalı olarak bilinen sayı tam olarak şu:

"1,000,000,000,000,066,600,000,000,000,001"

yazar, matematikçi ve belphegor asalının babası cliff pickover'a göre bu cehennem sayısı aslında ilk olarak asal sayı avcısı harvey dubner tarafından keşfedilmiş ve bir dizinin parçası olduğunu tespit etmiş. asal sayılar kümesine -yani yalnızca kendisine ve bire bölünebilen her sayıya- 666'nın her iki yanındaki sıfırların sayısı uygun miktarlarda değiştirilerek ulaşılabiliyordu. bu, hiç sıfır içermeyen 16.661 sayısının da asal bir sayı olduğu anlamına gelir. benzer bir palindromik sayı bir sonraki sefer 13 sıfıra sahip olduğunda asal olur, sonra 42 sıfıra sahip olduğunda tekrar asal olur ve bu böyle devam eder. pickover, "harvey dubner, bu türden ilk 7 sayının 0, 13, 42, 506, 608, 2472 ve 2623 alt simgelerine sahip olduğunu belirledi" diye açıklıyor.

doğal asal sayılar herhangi bir sayı kadar nadir olsa da (teorik olarak sonsuz sayıda sayının var olduğu düşünüldüğünde hiç de nadir olmadıkları söylenebilir), belphegor asalı şiirsel simetrisi ile de öne çıkmaktadır. cehennem sayısını ifade etmenin bir başka yolu da "10(13)666(13)1"dir.

13 sıfırı parantez içinde değiştiricilere dönüştürerek dizenin ortasındaki canavarın sayısı ile her iki yanında geleneksel olarak kötü şans getiren bir çift sayıyı birleştirir. dahası, sayı toplam 31 basamak içermektedir ki bu da bazılarının belirttiği gibi basitçe 13'ün tersidir.

yine de, pickover'ın eline geçene kadar bugünkü lanetli sayı haline gelmemişti.
pickover, belphegor asalı kavramını yaratma konusunda mütevazıdır, ancak bugün bilinmesinin nedeni büyük sayıya karakter verme yeteneğidir. "pickover, "aslında bu sayının 'yaratıcısı' ben değilim, zira ben 13 sıfırlı çok dikkat çekici bir sayıya bir isim vermeden önce de insanlar bu korkunç palindromik asal sayıları biliyorlardı. matematik ve ölümden bulmacalara ve tıbba kadar çeşitli konularda düzinelerce kitap yazdı. amacı "geniş bir kitleyi bilim ve matematiğin harikalarıyla tanıştırmak" olan pickover, bunu "vampir sayılar" ve "sihirli hiperküpler" gibi eğlenceli ama karmaşık kavramları kullanarak yapıyor. belphegor asalı, matematiğin garip harikalarını ortaya çıkarma girişimlerinden sadece bir diğeri.

pickover sayıya, öncelikle ölümlüleri keşif ve icat yeteneğiyle baştan çıkarmasıyla bilinen cehennem'in yedi prensinden biri olan belphegor'un adını verdi. pickover kendi sitesinde insanları sayıya çok uzun süre bakmamaları ve birkaç saniye sonra başlarını çevirip derin bir nefes almaları konusunda uyarıyor. ayrıca bu sayıyı yale üniversitesi'nin beinecke nadir kitap ve el yazmaları kütüphanesi'nde bulunan gizemli voynich el yazması'ndaki bir sembolle ilişkilendiriyor. belphegor asalının el yazmasında ters çevrilmiş pi sembolüne benzeyen bir glifle temsil edildiği söyleniyor.


pickover, belphegor asalının gerçekten şeytani bir güce sahip olmadığını kabul ediyor; "eğlenceli hayal gücümü kullanıyorum" diyor ancak bu fikir matematiği daha ilginç hale getiriyor. ve eğer bunu hala korkutucu buluyorsanız, "melek sayısı" olarak adlandırılan 1000000000000077700000000000001'in de bir asal olduğu gerçeğiyle teselli bulabilirsiniz.

görünüşe göre cennet de matematik oyununa dahil.

kaynak