Bir Görüşün veya Olayın Sadece İşinize Gelen Kısımlarını Kullanma: Cherry Picking
kabaca cımbızlama dediğimiz cherry picking, günümüzde en çok sosyal medya ve siyasette kullanılan bir yöntemdir.
peki nedir bu?
tam bir çeviri yapacak olursak kiraz toplama adını aldığını görmekteyiz bu yöntemin; bunun nedeni ise insanoğlu kiraz meyvesini toplarken daha olgun kirazların daha lezzetli olacağını düşündüğünden daha çok koyu renk almış kirazlara yönelir. işte bu yöntem de kanıtların ve argümanların büyük bir kısmının kendilerine karşı olması durumunda kullanırlar, ve sizin mantıksal sonucu kabul etmenizi tam kabul etmeyenler için konumlarını destekliyor gibi görünen biçimleri, dönemleri, durumları veya alıntıları sizin önünüze sererler. bundan dolayı kişi asıl argümanı görmezden gelerek inanmaya meyil eder.
aslından bu durum daha çok insanların tembelliklerinden ve ön yargılarından yararlanmaktadır.çünkü asıl resmi görmek dediğimiz tabir bizim için biraz çaba, araştırma ve okuma gerektirebilir. fakat biz insanlar günümüz modernitesinde daha çok kısa görselleri ve bunun gibi kısa ve bizi yormayan hap bilgileri daha çok kabul etmeyi severiz.
işte cherry picking'i bu kadar etkili yapan bir diğer sebep de, insan psikolojisinde bulunan doğrulama yanlılığı dediğimiz şeydir. burada tembellikte ziyade insanın inançlarını veya değerlerini doğrulayacak veya destekleyecek bir şekilde arama, yorumlama, tercih etme ve hatırlama eğilimidir devreye girer. insanlar, görüşlerini destekleyen bilgileri seçtiklerinde, aksi bilgileri görmezden geldiklerinde veya belirsiz kanıtları mevcut tutumlarını destekliyormuş gibi yorumladıklarında bu ön yargıyı sergilerler. sonuçları genellikle yanıltıcıdır ve insanları yanlış bir inanca veya yanlış bir sonuca yönlendirebilir. bir konunun tüm yönlerini anlamadan, sadece seçilen kanıtlara dayanarak kararlar vermek, yanlış politikalara, hatalı öngörülere ve çatışmalara yol açabilir. ayrıca düşünsel dürüstlüğe aykırıdır ve mantıklı tartışma ortamlarını zedeler.
sonuç olarak
insan beyninde arzu edilen sonuçlar, duygular ve derinlere yerleşmiş inançlar en güçlü pozisyonda duruyorken doğrulama yanlılığı dediğimiz etkiyi ortadan kaldırmak pek mümkün değildir. ancak eleştirel düşünme becerilerimizi eğitim ve öğretimle yönetilebilir ve en doğru sonuçlara ulaşabiliriz.
bir örnekle bu durumu taçlandıracak olursak daha iyi anlayacağını düşünüyorum
fazla geri gitmeden 14 mayıs 2023 genel seçim sonuçları geri gidelim, herkes televizyonda seçim sonuçları açıklanmaya başladığında recep tayip erdoğan'ın aldığı oy oranının %60 olduğu kemal kılıçdaroğlu'nun aldığı oy oranının ise %30 ila 40 arasında olduğunu görmüştür. işte tam burada aa (anadolu ajansı) cherry picking yapmaktadır. yani sandıkların hepsi açılmadan ya da açılsa dahi sayın erdoğan'a giden oyları ilk öncelik vererek rakibi olan sayın kılıçdaroğlu'nu ezici bir üstünlük sağlamış havası yaratmaktadır. aynı şeyleri yine siyasi kısa videolarda veya söylemlerde de görmek mümkündür ve sosyal medyanın birçoğu bunlarla doludur.
siz siz olun farklı bakış açılarını ve doğruları görmezden gelmeyin.(bkz: propaganda/@zagalar)