Baştan Sona Bütün Detaylarıyla Bir Film Nasıl Yapılır?
aslında 3 aşamadan fakat detaylı yoldan 5 aşamadan oluşur.
1-) geliştirme - development
2-) yapım öncesi - pre production
3-) yapım - production
4-) yapım sonrası - post production
5-) dağıtım - distribution
bu konu hakkında çok detaylı bir yazı yazacağım için 1-2 kaynağa göz attım ve bu kaynaklardan en güvenilir olan wikipedia'da dahi yanlış bilinen bir gerçeği de sizlerle paylaşacağım. elimden geldiğince basit ve sade bir dil olacak.
geliştirmeden başlayalım..
geliştirme aşaması olan ilk aşama bir fikriniz var ise o fikri geliştirmekten geçiyor. yani en önemli aşama bana göre geliştirme aşamasıdır çünkü o fikri senaryolaştırmak filmin geri kalan tüm aşamalarının ne kadar kaliteli olduğunu belirleyen en büyük etkendir. unutmayın, senaryo ne kadar iyi olursa filmin diğer aşamaları da o kadar iyi olur.
fikriniz hazır, senaryonuz hazır şimdi en önemli şey bu filmi hayata geçirebilmeniz için finansal kaynak yani yapımcı bulmanız gerekiyor. yapımcımızı da bulduğumuza göre yapmamız gerekenler diğer ekibe karar vermek oluyor. oyuncu, yönetmen, görüntü yönetmeni, kurgucu ve birçok şeye bu aşamada karar vermeniz sizi ilerleyen aşamalarda çok daha rahatlatacaktır. yani bu aşamayı her biriniz evinizde oturup kağıt üzerinde mümkün kılabilirsiniz. (finansal kaynak harici tabii).
gelelim ikinci aşamaya yani yapım öncesi, pre production aşaması.
senaryo hazır, ekibi ayarladık, bütçemiz belli..
audition denen bir şey var.. audition diğer adı ile oyuncu seçimi oluyor. bir önceki aşamada deftere karaladığımız oyuncuları bu seçmelere sokuyoruz ve hangi oyuncunun bu filme uygun olup olmadığına karar veriyoruz. tabii bu aşamada her biriyle sözleşmelerimizi imzalıyoruz.
sonrasında ise filmin çekileceği mekanlara göz atıyoruz. mekanlarımızı ayarladıktan sonra gerekli izinleri aldıktan hemen sonra bir sonraki aşamaya geçiyoruz. bir sonraki aşama storyboard aşaması yani senaryonun çizim hali. senaryoda söz konusu olan her sahneyi tek tek ister kendi elinizle isterseniz bir çizer arkadaşa anlatarak tek tek çizdiriyorsunuz.
sonraki aşama ise ekipman listesi.. bu listeye genel itibariyle seçtiğiniz görüntü yönetmeni, ışıkçıların falan karar vermesi çok daha doğru olacaktır..
ve en son çekimlerin gün ve gün planlamasını yapıyorsunuz. hangi gün nerede tam olarak ne çekilecek onun bir takvimini çıkartıp tek tek tüm ekibe dağıtıyorsunuz.
gelelim bir sonraki aşama olan prodüksiyon aşamasına..
bu aşamayı pek anlatmama gerek yok sanıyorum ki. her şey zaten öncesinden belli olduğu için geriye kalan tek şey takvime uygun bir şekilde filmin çekimlerini yapmak. bu aşama ile ilgili söyleyebileceğim tek şey şu. alanında mevcut yönetmenler (görüntü yönetmeni vs) kameramanı falan yönlendirir. yani bir filmde 1 adet yönetmen değil 1'den fazla yönetmen vardır, soy ağacı gibi düşünün. herkesin bir üstü vardır. diğer yönetmenler ise altındaki çalışanların tam olarak ne yapması gerektiğini belirler. günlerce, haftalarca, aylarca çekimler yapılır ve bu aşamanın sonuna geliriz.
bu arada çok yanlış bilinen bir gerçek vardır o da özel efektlerin post prodüksiyon aşamasında yapıldığı.. böyle bir şey yok, özel efektler prodüksiyon esnasında yapılır. özel efekt dediğimiz şey set esnasında bir arabayı patlatmak olabilir ya da makyaj ile kan efekti olabilir aklınıza gelen set esnasında yapılan tüm efektler özel efekttir ve prodüksiyon aşamasına girer. wikipedia post prodüksiyon aşamasına girdiğini belirtir fakat kesinlikle öyle değildir. post prodüksiyon yani yapım sonrası bilgisayar aşamasına giren efekt türü görsel efektlerdir. diğer adı ile visual effects (vfx). bilgisayar yani yapım sonrası aşamada olan efekt türü görsel efekt, set esnası yani yapım esnasında yapılan tüm efektler ise özel efekt olarak geçmektedir. buradan wikipedia üyelerine sesleniyorum, onu bir düzeltelim lütfen.
son olarak şunu da ekleyeyim cgi ve vfx de karıştırılıyor. vfx görsel efekt, cgi ise bilgisayarda üretilen görsellerdir. yani bilgisayarda yapılan bir bina patlaması düşünelim, o binanın yıkılma animasyonu cgi'a girerken çıkan dumanlar, ateşler falan da görsel efekte girer.
gelelim yapım sonrası yani post prodüksiyon aşamasına.
post prodüksiyon aşaması benim hakim olduğum aşama. o yüzden baya bir detaylı anlatmak istiyorum. bakındığım 2-3 kaynakta yine yanlış bilgiler aktarılmış o yüzden elimden geldiğince en doğrusunu paylaşacağım.
öncelikli olarak aşama aşama gitmek istiyorum.. filmimiz 2 saat olacak diyelim ve elimizde yüzlerce, binlerce saatlik görüntüler mevcut. ilk olarak yapmamız gereken şey bu görüntüleri kurgucu abimize göndermek ve kurgucunun tek tek bütün görüntüleri olabildiğince hikayeye uygun bir şekilde kurgulaması gerekiyor ve o filmi 2 saat'e indirmesi gerekiyor. kurgucumuz işini hallettikten hemen sonra 2 saatlik görüntümüz ardı ardına dizildiğine göre yapılması gereken şeyler nedir? ses efektleri, color correction, görsel efektler ve müzikler.
öncelikle bunların aşaması da çok farklı oluyor onu da belirteyim. bundan 4-5 sene öncesine kadar yapımcı bir görsel efekt yönetmeni seçerdi ve bu görsel efekt yönetmeni de kendi ekibini tamamlayıp (compositor, 3d artist vs) filmin görsel efektlerini yaparlardı fakat artık şirketler bireylerin yerini kapmış durumda. şirketler artık her türlü ekibi içerisinde barındırdığı için yapımcılar iyi bir şirket ile anlaşıyor. (sadece görsel efekt için geçerli değil, her türlü aşamanın şirketi mevcut).
bu aşamalar ise sırasıyla demeyelim deveş zamanlı şu şekilde oluşuyor. öncelikli olarak biraz mantık çerçevesi içerisinde düşünürsek zaten çok basit olduğunu hemen algılayabiliriz. 2 saatlik final kurguda bizim eksiklerimiz belli, ilk yapılması gereken cgi'lar oluyor. cgi'lar tamamlandıktan sonra çünkü tüm görüntü aşaması bitmiş oluyor. eş zamanlı renk aşamaları da yapılıyor, ardından ise ses efektleri geliyor. ses efektleri cgi'lardan önce olsaydı yeşil perdeli görüntülere ses efekti yapmamız haliyle mümkün olmazdı o yüzden cgi'dan sonraki aşama oluyor, ses efektlerini de hallettikten sonra en son olarak bu besteciye gidiyor çünkü bütünlüğü sağlıyan ve en güzel duyguyu yansıtan bana göre her daim bestecidir. bu arada duygunun tamamı neredeyse post prodüksiyon aşamasında verilir yani bu aşamada.
yönetmen ve yapımcı bu aşamalara yine katılır fakat bu değişkenlikte gösterebilir. fikir ayrılıkları falan oluşur ise bir de director's cut çıkar, genel itibariyle yapımcının sözü daha önemlidir. o yüzden ekibin birbiri ile iyi anlaşması çok önemlidir bu aşamalarda. birisi duyguyu daha az verelim derken diğeri çok daha yoğun bir duygu isteyebilir. artık müziğimiz, görsellerimiz, seslerimiz de hazır olduğuna göre filmimiz tam anlamıyla bitmiştir diyebiliriz. gelelim bir sonraki aşamaya.
bir sonraki aşama ise dağıtım aşamasıdır. yani pazarlama, reklam diyebiliriz biz buna.
bu aşamada filmimiz bittiğine göre artık filmimizin tanıtımını yapmamız gerekiyor, bunun için genel olarak şirketler kullanılıyor. bu şirketler filmin afişlerini, fragmanlarını, web sitelerini hazırlıyor. fragmanları genel itibariyle 1 editor yapıyor ve bu editor istediği bir müziği belli bir ağdan çekiyor (ağın adını unuttum soundforge tarzı bir şeydi) bu site üzerinde bütün trailer music yapan şirketlerin hemen hemen her albümü yer alıyor ve fragmanı yapacak şirket kullanacağı müziklerin telifini oradan alıp fragmanı yapmaya başlıyor.
fragman aşaması ile ilgili söyleyebileceğim şeylerden birisi türkiyenin bu konuda çok başarılı olduğu gerçeği daha doğrusu türklerin bu konuda çok başarılı olduğu gerçeği. mesela reklamcılık alanının oscarı olarak bilinen key art ödüllerini alan 2-3 adet türk yönetmen mevcut. fragmanımız, sitemiz, sponsorlarımız, reklamlarımız, gösterim yerlerimiz, galamız ve benzeri birçok şey hazır olduğuna göre artık filmimizi vizyona sokabiliriz.
şimdi gelelim nelere dikkat edilmesi gerektiğine. bana göre en önemli hususları tek tek yazacağım.
1-) ekibinizi tanımalısınız.
2-) o duyguyu en iyi şekilde yansıtacak, kafa dengi bir ekip oluşturmalısınız ki fikir ayrılıkları oluşmasın.
3-) besteci bana göre filmin en önemli kişisidir. filmde en yoğun duyguyu verenler genelde bestecilerdir, müziklerdir. bir filmi sadece dinleyerek bile hissedebilirken sadece izleyerek hiçbir şey hissedemezsiniz.
4-) en önemli şey kesinlikle senaryodur, senaryonuz iyiyse herkes sizinle çalışmayı ister.
5-) görüntü ve müziğin yani (pixels and frequencies :p) uyumu çok önemlidir. oscar ödüllerinde en iyi müzik ödülünden tutun, en iyi görüntü yönetmenine, en iyi kurgucuya kadar verilen ödüller en iyi olduğundan ya da en iyi müziği yaptığından değil de en uyumlusunu yapana verilir. yani o uyumu sağlamak en önemli şeydir. sen alıp abel korzeniowski'yi aksiyon filminin bestecisi yaparsan ne olur? olmaz.
6-) bana göre estetizm çok önemlidir fakat dozunda önemlidir her şey gibi. estetik yapıcam diye filmin amına koymanızın lüzumu yoktur. liseye gidip dslr kamerası ile sanatsal film çekenlerden hiçbir farkınız kalmaz.
7-) sinemanın ana kuramı hikaye anlatımı yani storytellingdir. hikayeden ziyade hikaye anlatımı çok önemlidir ki bu da yönetmenin işidir. ama tabii hikaye ve hikaye anlatımı muhteşemse o filmin tadından yenmez.
8-) yine ve üstüne basa basa tekrar ediyorum, senaryo en önemli şeydir senaryoda belli başlı sahneleri sakın ama sakın kısmayın. yok ben bu sahneyi çekemem, yok bütçem yetmez diye düşünmeyin. bütçeyi belirleyen sizin yazdıklarınız, unutmayın.
9-) yazdığınız bir senaryo var ise filmi kendiniz çekin çünkü o duyguyu en iyi siz yansıtabilirsiniz.
10-) ne olursa olsun asla vazgeçmeyin. vazgeçtiğiniz an her şey biter.