fatih sultan mehmet köprüsü (ikinci köprü), istanbul trafiğinin kabusu olup çıktığı zamanlarda, "ya şu köprüden bir tane daha olsa da rahatlasak" diye dua edenlerin dualarının kabul bulmuş hali. kavacık’la hisarüstü’nü birbirine bağlayarak asya ve avrupa’yı boğazın üstünden ikinci kez kavuşturmuş güzide yapı.

köprü dediğin sadece iki yakayı değil, iki kıtayı birleştiriyorsa olay bambaşka boyuta geçer zaten. 1.510 metre toplam uzunluk, 1.090 metre orta açıklık, 39 metre genişlik falan derken bir de denizden 64 metre yukarıda. hani gemi geçse altından, başı değmez.

temeli 29 mayıs 1985'te atılmış ki bu tarih tesadüf değil, malumunuz fetihin yıldönümü. inşaata start 4 aralık 1985’te verilmiş. o zamanlar daha drone yok, selfie çubuğu yok ama yine de millet temel atma töreninde pozunu vermiştir büyük ihtimal.

inşaat işi japon-türk iş birliği: stfa, ishikawajima harima, mitsubishi heavy industries ve nippon kokan ele ele vermiş, 125 milyon dolara bu güzelliği dikmişler. projeyi çizenlerse ingiliz freeman, fox & partners ile yerli ve milli botek teknik müşavirlik ve takvimler 3 temmuz 1988’i gösterdiğinde, dönemin başbakanı turgut özal, açılış kurdelesini kesmiş. o gün bugündür ikinci köprü; sabah-akşam işe, okula, tatile, sinir krizi geçirmeye gidilen yolun ta kendisi. şu an dünyanın en büyük çelik asma köprüleri arasında da 14. sırada.

köprünün teknik detayları

"köprü işte, iki yaka arasında yol var" diye geçiştirilecek iş değil bu. ciddi mühendislik eseri. okumaya üşenme, sonra "neden trafiğe çözüm olmuyor" diye dert yanma.

öncelikle, kule temelleri öyle “kıyıya iki beton döktük, üstüne demir koyduk” kafasında değil. boğaz’ın iki yakasındaki yamaçlara sağlam oturtulmuş, gerektiğinde proje kotundan 20 metre daha aşağı inilerek zemine gömülmüş. temeller 14x18 metre boyutlarında, ortalama 6 metre yüksekliğinde. üstüne de 14 metreye kadar çıkan betonarme kaideler oturtulmuş. çelik kuleler bu kaidelerin içine 5 metre kadar gömülerek sabitlenmiş. yani o kuleler öyle esen rüzgarda falan kımıldamaz, net.

kulelerin kendisi 102,1 metre yüksekliğinde. lego gibi sekiz parçada monte edilmişler ama her biri yüksek mukavemetli çelikten ve berkitmeli panellerle yapılmış. tabanda 5x4 metre olan kuleler, tepeye doğru 3x4 metreye daralıyor. düşey kuleleri yatay kirişlerle birbirine bağlamışlar, içlerine de bakım için asansör koymuşlar çünkü neden olmasın?

askı kabloları? boğaziçi köprüsü’nden farklı olarak burada dikey düzenlenmiş. kablolar çiftli tertip; yani biri giderse hemen yenisiyle değiştirilebiliyor. pratik zeka her yerde.

ana taşıyıcı kablolar, her kulenin tepesindeki kablo semerinden geçiyor. git-gel çekim yöntemiyle döşenmişler. her bir ana kabloda 32 büklüm grubu var, her büklümde de 504 adet galvanizli çelik tel. bu tellerin çapı 5,38 mm. tepedeki semerlerle ankraj blokları arasında ise 4 tane ek gergi büklümü bulunuyor. tel sayısı buralarda biraz daha düşük ama hala etkileyici.

gelelim tabliyeye: 33,80 metre genişliğinde, 3 metre yüksekliğinde kutu kesitli yapı. iki yanda 2,80 metrelik yaya yolları var. toplamda sekiz şerit: dört gidiş, dört geliş. aerodinamik biçimi sayesinde rüzgar yükünü azaltıyor, uçan araba sevicileri üzgün. tabliye toplamda 62 üniteden oluşuyor, her biri 115-230 ton arası. bunlar gemilerle getirilip deniz üstünde palangayla çekilerek yerine yerleştirilmiş. hayır, vinçle falan değil; baya palangayla.

köprü 3 temmuz 1988'de turgut özal tarafından açılmış. ilk geçen araç da onun makam aracıymış. klasik.

ayrıca bu köprü, edirne-ankara arasında uzanan tem otoyolunun da parçası. yani sadece bir istanbul köprüsü değil, aynı zamanda avrupa’dan anadolu’ya uzanan arterin bel kemiği.

köprüden kimler geçebilir, kimler geçemez?

fsm köprüsü her araca açık sananlara gelsin bu entry. “abi ben minibüsle geçemiyorum, neden ya?” diye soranların zihnindeki sis perdesini aralamaya geldik.

öncelikle; 1. sınıf araçlar, yani binek arabalar için yol açık. "araban küçük, sen geç" mantığı. 2. sınıf araçlar da geçebiliyor ama dikkat: kamyon ve otobüs hariç. yani panelvanla gezsen sorun yok ama tırlık yapmaya çalışırsan kapı duvar. servis araçları? buyursunlar efendim. turizm otobüsü olur, personel servisi olur, okul taşıtı olur; geçin, sıkıntı yok. karavanlar da özgür ruhlarıyla fsm’den geçebiliyor. toplu taşıma araçları (iett, halk otobüsü, otobüs a.ş. tayfası, taksi-dolmuşlar vs.) için de geçiş serbest. bir de kgm'den özel izin almış kamu araçları var, resmi plakalı araçla “geç kardeşim” deniyor onlara.

gelelim "kimler geçemez" kısmına:

- sınıfın iri kıyım versiyonları (kamyon-otobüs),
- 3., 4. ve 5. sınıf canavarlar,
- bir de kimyasal ve tehlikeli madde taşıyanlar - hepsi direkt yavuz sultan selim köprüsü’ne yönlendiriliyor çünkü fsm şehir içi trafiğe entegre, yavuz ise daha çok ağır abiler için dizayn edilmiş durumda.