Arabistan'ın Petrol Fiyatlarına Yaptığı Büyük İndirim, Rusya'yı Engelleme Amacı mı Taşıyor?
Olayın kısa özeti şöyle
Bir süredir Rusya ve Suudi Arabistan, petrol piyasası konusunda uyum içindeydi. Ancak Rusya'nın geçen haftalarda OPEC'in istediği petrol arzı kesintisini yapmaması sonrasında Suudi Arabistan tarafından arz artırımı ve fiyat indirimi hamlesi geldi. Bunun üzerine brent petrolün varil fiyatı 30 dolar bandına kadar geriledi.
Brent petrol nedir?
Kuzey Denizi'nden çıkarılan tatlı petrol türü. Dünya petrol piyasasına yön veren petroldür. Londra Brent ya da Brent Blend olarak da bilinir.
OPEC nedir?
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ya da kısaca OPEC, net petrol ihraç eden ve bilinen dünya petrol rezervlerinin üçte ikisini ellerinde bulunduran 12 ülkenin oluşturduğu konfederasyondur.
Sözlük yazarlarından bazı yorumlar da şu şekilde
seversiniz ya da sevmezsiniz ancak suudi arabistan prensi muhammed bin selman, putin'in anladığı dilden konuştu.
olayı özetleyeyim: opec arzı kısmak istiyordu fiyatı dengelemek için, rusya'nın da karara uymasını istedi. rusya "beni ilgilendirmez, fiyatlardan memnunum" dedi. bunlar ne yaptı? arzı artırdı ve fiyatlar göçtü tam anlamıyla. petrolün 30 dolar olması rusya için sıkıntı. rusya'nın çıkarma maliyeti 20 dolar, arabistan'ın 8 dolar.
an itibarıyla tarihi bir olaya tanıklık ediyoruz, bu durum ileride iktisat kitaplarında yerini alacaktır. suudi'ler koronavirüs nedeniyle daralan talebi gerekçe göstererek bu hamleyi yaptılar. bu durum özellikle rusya gibi yüksek maliyetle petrol arz eden ülkeleri olumsuz etkileyecektir ancak rt'nin haberine göre putin bu tür fiyat şoklarına karşı 140 milyar dolarlık bir fon oluşturmuş.
türkiye, enerji açısından dışa bağımlı bir ülke. petrol fiyatlarındaki yüzde 35’e varan düşüş, maliyetleri kısa vadede bu oranda düşürmez. uzun vadede fiyatlar bu şekilde devam ederse bu bizim açımızdan pozitif bir durum olacaktır.
ancak özellikle almanya, ingiltere, ırak gibi ihracat yaptığımız ülkelerde yaşanabilecek ekonomik olumsuzluklar direkt olarak bize de yansıyacaktır. rusya ekonomisinin daralması durumunda, 2019'da 35 milyar dolar olan turizm gelirimiz azalacaktır. sonuç olarak bir yandan enerji maliyetimiz azalacak, diğer taraftan ise ihracat ve turizm gelirlerimiz azalacaktır. küresel boyutta bu durumun sürdürülebilir olduğunu düşünmüyorum.
petrol fiyatı indirimi türkiye'ye yarar. hatırlarsanız 2018 baharında hem petrol fiyatları 70 doları geçmiş hem de fed faiz artırmada vites yükseltmiş, bizim ekonomi siki tutmuştu. ekim 2018'de petrol 76 dolarlarda zirve yaptıktan sonra 50 doların altına düşmeye başlayınca 6 lira üstünde gezinen dolar kuru paldır küldür 5 lira 20 kuruşa kadar inmişti.
özellikle son yıllarda, açın bakın: grafiklere ne zaman petrol düşse türk parası güçlenmiş, ne zaman petrol dolarla beraber yükselse türk parası perişan olmuştur. bunun sebebi de en büyük ithal kalemimizin petrol olması. ülke petrole doymuyor. petrol yüksekken cari açık uzaya fırlıyor, petrol ucuzlayınca cari açık hızla düşmeye başlıyor ve ülke rahat nefes alıyor. tabi bu terazi iki kefeli: bize yarayan şey petrol üreticisi ülkelere zarar veriyor.
petrol fiyatlarının düşmesi dünya çapında tedirginlik yarattığı için bu konulardan bağımsız küresel etkili bir darbe yiyoruz ama sağladığımız fayda daha büyük.
ekleme: petroldeki düşüşler türkiye için fırsat aslında. ülke biraz iyi yönetilse ekonomi rayına bile girer. 2018 başında 3.70 olan dolar, artan petrol ve fed faizi kaynaklı artan dolar endeksinin etkisiyle 7.20'ye kafa attı.
bir ekleme daha: "düşüş bizim cebimize yansımayacak" gibisinden yazılar var. akaryakıt fiyatları açısından nispeten doğru fakat şöyle bir durum var: devletin yaptığı, akaryakıt fiyatlarını olabildiğince yatay tutmak. yani petrol düşünce ötv'den karşıladığı vergiyi geri getiriyor, yükselince bir noktaya kadar ötv'yi geri çekiyor. fakat esas fayda makro göstergelere yansımakta. petrolün düşmesi senin ülkende enflasyonun düşmesi demek, dünya ekonomisi daralsa bile senin çok daha az daralman demek. bu da özellikle petrol üreticisi ülkelere göre zenginleşmen ve güçlenmen demek. bu da bize hareket kabiliyeti kazandırır. 2015 yazında petrol fiyatları çökerken brezilya, rusya, güney afrika, suudi arabistan ve diğer petrol üreticisi ülkeler çöküşlerden çöküş beğenirken bizde dolar 3.10'u geçemiyordu. rus uçağını düşürüp büyük bir kriz yaşamamıza rağmen ekonomi durması gerekenden çok daha sağlam durdu. bunun en büyük sebebi petrolün çakılmasıydı muhteşem ekonomi yönetimimiz değil. ne zaman petrol 50 doların üstünde tutunmaya başladı, doların 3.10 altına inmesi hayal oldu.
son bir ekleme: burada anlatılan avantajlı durum dışarıya ödediğimiz para ve ondan kaynaklı avantajla ilgili. dünya ekonomisi böyle bir karamboldeyken türkiye şaha kalkıyor deyip riskli yatırım araçlarına (anladınız siz onu) atlamanızı tavsiye etmem. türkiye her ne kadar petrolden dolayı avantaj yakalasa da dünyadaki küresel trendi takip ediyor ister istemez. sapla samanı karıştırmamak gerek.