Amerika Keşfedildikten Sonra Vuku Bulan Büyük Kültür Alışverişi: Kolomb Takası
kolomb takası... terim amerikalı tarihçi alfred w. crosby tarafından 1972 tarihli kitabının adıyla ortaya atılmış. kitabın orijinal adı the columbian exchange. dünya tarihi ile ilgili videoları seyrederken, ki kaynakta ekleyeceğim, bu terime denk geldim.
hepimizin genel bilgisi, “amerika’dan domates, patates geldi, buradan oraya buğday, at gitti” kadar. oysa burada üç koca kıta, orada iki koca kıta var. insanlık tarihi boyunca birikmiş kültür zenginliği… amerika keşfedildikten sonra sadece bunlar mı gidip geldi?
khan academy türkçe
alfred crosby tarafından isimlendirilmiş the columbian exchange; eski dünya ile yeni dünya (amerika) arasında gerçekleşen kültür, mal ve gen değiş tokuşudur. aslında sadece domates, patates, mısır gibi sebze ve meyvelerden ibaret değildir söz konusu değişim. binlerce yıllık bir birikimin iki kıta arasında paylaşılması olayıdır aslında. ve de en önemlisi, yaşadıkları binlerce yıl boyunca tecrübe etmedikleri çiçek, grip gibi hastalıklar içinde evrimleşmedikleri için yerli amerikan halkının sonunu getirmiş değişimdir aynı zamanda kolomb değişimi. bir kıta dolusu insanın ölümüyle sonuçlanmıştır. öyle ki 80 bin kişilik inka ordusunu francisco pizarro’nun sadece 168 askerle yok etmesinin sebebi kesinlikle ispanyolların sahip oldukları teknoloji değil, beraberlerinde getirdikleri hastalıklardır. (bkz: cajamarca savaşı)
sonucunda yeni dünya'dan eski dünya'ya bitki olarak başlıca kauçuk, avokado, kaju, ananas, kakao, tütün, kinoa, yerfıstığı, mısır, domates, patates, vanilya ve hayvan olarak başlıca hindi ve lama girmiştir.
europa universalis iv'te de tahıl fiyatlarının %20 inmesine, besi hayvanı fiyatının %20 artmasına neden olur.