hayatımın son iki buçuk yılını, toplamda üç buçuk yılını geçirdiğim ve şu an üzerinde yaşadığım ülke almanya. iki buçuk yılın sonunda geçtiğimiz günlerde işçi vizemi elime almam ile türkiye’den almanya’ya göçme sürecini başarıyla tamamladım. bu yazıda üniversite eğitimi ile buraya gelmeyi düşünenler için buradaki üniversite sisteminin genel düzenini anlatmaya çalışacağım. (burada yazacağım şeylerin her birinin istisnası bulunabilir çünkü her okul, hatta her bölümün kendi tüzüğü vardır. ancak, bu farklılıklar nadir bulunur.)

üniversitedeki lisans eğitimi çoğunlukla 6-8 dönem arası, yüksek lisans eğitimi 3-4 dönem şeklinde planlanmış

 bazı bölümler buradaki adıyla yaz yani bahar döneminde, bazıları ise kış denilen yani güz döneminde derslerine başlıyor yani bu konuda türkiye’deki gibi bir standart yok. okula başladığınızda az önce yazılan süreler sizin programı bitirmeniz için öngörülen sürelerdir ve bunun üstüne size 2 dönemlik hak verilir. bu hakkı aşmış olmanıza rağmen mezun olacak konuma gelemediyseniz okuldan atılırsınız. yani özel bir sebepten ötürü istisna uygulanmadıysa lisans programından 7 yılda kaplumbağa şeklinde okuyup mezun olmak diye bir şey yoktur. ayrıca alacağınız her dersi geçmek için 3 hakkınız vardır, yani bir bakıma her dersten yalnızca iki kere kalma hakkınız var. peki geçemezseniz ne olur? okulunuz ve bölümünüz size kocaman bir ‘tschüss’ der. yine okuldan atılırsınız ve almanya’da bu bölümü okumaktan men edilirsiniz. evet evet tam olarak anladığınız şey, o bölümü bir daha okuyamazsınız. isterseniz on numara projeler yapmış olun, başarılı bir öğrenci olun bir derste bu kurala herhangi bir dönem çatarsanız emekleriniz çöp olabilir. işte tam olarak da bu yüzden, üniversite yatma yeri değildir.

okulun rutininden bahsedecek olursak

öğrenciler okula baya işe gelir gibi gelirler, dersler oldukça yoğundur zira sabah 9 akşam 5 modu oldukça sıradan bir formattır. derslerde yoklama olmaz. iki tip ders vardır, birinde hoca gelir konu anlatır, tartışılır, genellikle hemen bir sonraki ders ise konu anlatımında bahsedilen tema için soru çözümü veya laboratuvardır. neredeyse bütün hocalar dersleri slayt üzerinden aynı zamanda tahtayı kullanarak ve slaytın üzerini doldurarak oldukça aktif bir şekilde işlerler. hocalar gevşemesin diye sınıflarda hoca için sandalye bile olmayabilir. yani kısacası dersler baya dolu geçer ve slaytta olmayan bilgiler verilir bu sebeple derslere katılmak oldukça önemlidir. aksi olmadıkça her dersin tek sınavı vardır, vize falan yok dananın kuyruğu dönemin sonundaki tek sınavda kopar. pratik derslerde sürekli ödevler verilir öğrenci asla boş bırakılmaz sınav isterse 3 ay sonra olsun. bu sebeple ders arasında geniş geniş takılalım ortamlara akalım çok az gerçekleşir ve öğrenciler ders aralarında bile yemekten sonra kütüphaneyi işgal ederler.

zorluk seviyesi

kendi durumum için değil ancak diğer okullardaki ve lisans programındaki öğrencilerle olan sohbetlerimden anladığım kadarıyla, okulu bir iş olarak görüp rutin bir şekilde ciddiye alırsan sorunsuz bir şekilde derslerini geçersin durumu hakim. ancak zorluğu yukarılarda olan bazı okullar veya bölümler var ki programa başlayan öğrencilerin yalnızca üçte biri veya dörtte biri mezun olabiliyor zira sınavlar veya projeler oldukça zor. olay her dönem karşılaşılan bir iki zor dersi halletmek değil, baya herhangi bir dersi geçmek başarı olarak nitelendirilebilir. bu bölümlerden bazı öğrenciler kendi istekleriyle ayrılırlar. ben lisans olarak türkiye’de köklü bir üniversiteden iyi bir notla mezun olmuştum. ancak, almanya’da yüksek lisanstaki sistemin sürekli literatürü öğren, okkalı bir proje yap, bir şey üret, makalesini yaz, intihalden geçir, sunum ve sunum sonrasındaki sözlü sınav ile madalyanı al şeklinde olmasından ötürü ben oldukça zorlandım. sanırım lisansta bu kadar akademik ağırlıklı değil ancak benim durumumda sizi araştırma ve analiz yapma, makale yazma, kütüphane kullanma (evet kütüphaneyi kullanma konusunda baya seminer veriliyor yeni gelen öğrencilere çünkü imkanlar çok kapsamlı), sunum ve savunma yapmayı terleterek öğretmeden bırakmadılar. ben eğitimi çok kaliteli buldum ancak tabii ki bu tarz bölümlerde okuyanlardan çok isyan edenler var. zaten bu sistem sayesinde sektörlere hemen katkı verecek taze mezun yetiştiriyorlar.

genellikle her büyük firmanın olduğu şehirde bir iki adet üniversite olur, burada okul o firmaya bol bol stajyer ve kalifiye yeni mezun verir. şirket ise okula hem prestij katar hem de maddi anlamda destek olur. mesela benim okuduğum okula bir otomotiv üreticisi son model ürettiği arabalardan birini bağışlamış ki laboratuvarda öğrencilere bu arabanın içindeki sistemler direkt gerçek bir araba üzerinden öğretilsin ve bu adamlar yarın öbür gün işe girdiklerinde far görmüş tavşan gibi kalmasın. 

her okulda bulunduğu sektör/sanayi bölgesine göre belirli bölümler diğerlerinden kalite olarak öne çıkar. okul seçerken kararsız kaldıysanız yakınında o alanda sektörü bulunan bir yer seçerseniz daha mantıklı bir karar vermiş olursunuz. iyi bir eğitim almanız için büyük şehirlere gitmenize gerek yoktur, iyi üniversiteler bütün ülkeye yayılım gösteriyorlar.

staj ve okurken iş durumu için konuşacak olursak

bazı lisans programları staj ön şartı koşar, yani baya lise bitince ya da bitmeden o alanda bir yerde staj yapmış olmanız istenir sadece programa başlayabilmek için. program süresince zorunlu kılınan stajlar 30 günlük yaz stajı değildir, baya baya okula bir dönem ara verir 6 ay işe gider gelirsiniz. amacınız okurken biraz para kazanmak ise 600-700 €’ya kadar gelir sağlayabileceğiniz işleri bulmak küçük şehirlerde dahi kolay. dil bilmiyorsanız en kötü teslimat elemanı olarak çalışabilirsiniz. eğer vasıf gerektirmeyen bir işte çalışıyorsanız bu parayı kazanmak için haftada 2-3 gününüzü ayırmanız gerekiyor ve derslerin yoğunluğunu düşününce bu kolay bir tempo değil.

göçmen öğrenci olmanın zorlukları

okulun kendisinden bağımsız, daha çok göçmen öğrenci olmakla ilgili tabii ki azımsanmayacak zorluklar var. bu bakımdan objektif olmak adına madde madde mutlaka bahsetmek istiyorum.

- millet derslerine bakarken siz ayrı bir evren olan alman bürokrasisine karşı sadece orada legal bir şekilde yaşayabilmek için bir mücadeleye girersiniz. ileride burada kalma hedefiniz var ise, en ufak bir belge işinde bile aman bir şey ters gitmesin hata olmasın refleksinden ötürü üzerine titrersiniz her adımın. bu bile derslere veya hayatınıza olan odağınızı zorlaştırır çünkü olay sadece doğru belgeleri zamanında ulaştırmak değil. herkesten farklı farklı belgeler istenir aynı işlem için ve bu konuda federal yasa yetkiyi işi yapacak memura verir bu da memurlara tipini beğenmedikleri kişiye zorluk çıkartma veya ırkçılık yapma konusunda alan verir. yani iki kişinin aynı belgelerle aynı şartlarda aynı şeyler için başvurup farklı sonuçlar alabildiği bir ülke burası ne yazık ki ve bu sisteme olan güveninizi azaltıyor. bu nedenle aklınız bürokratik işlemlerle olması gerekenden çok daha fazla meşgul olur.

- federal hükümet yabancı öğrencilerden oturum uzatma için yaşamınızda ihtiyacınız olan miktardan çok daha fazla bir meblağ olan aylık 861€ gelir talep eder ve bu miktar genelde bir sonraki sene enflasyon oranından çok daha yüksek bir oranda yükseltilir. ancak okulun yanında vasıfsız bir işçi olarak çalışıyorsanız bu parayı size yasal hak olarak verilen yıllık 120 günlük çalışma içerisinde saatlik asgari ücret hesabı üzerinden kazanmanız matematiksel olarak imkansızdır. yani yasalar size bu hakkı tanımaz ancak sizden bu şartı gerçekleştirmenizi ister. bu ne yazık ki kafamdaki almanya imajına çok zarar verdi ama evet ne yazık ki bu almanya’daki yüzlerce diğer kural çatışmasından sadece birisi. eğer alanınızda teknik bir işte çalışacak iseniz, ancak dil bildiğiniz an alman öğrencilere rakip olursunuz ki bu makul bir şey, ancak ondan sonra da zaten sınırlı vize ve sınırlı çalışma izninizin olduğu görülür ve bu yüzden iş çoğunlukla alman öğrencilere verilir. yani eğer devlet dairesinde işinizi yapacak memur size bu sorunu çıkartmaya karar verirse oturum uzatma gibi bir sorununuz varken derse odaklanmak sağlam sinirler gerektirir.

- alman öğrenciler gibi ev tutarken sizin için ev sahibine maddi manevi güven verecek bir aileniz yoktur. yabancı olarak ev bulmakta ırkçılıktan ötürü zaten zorlanırsınız (bu işin kara kaşı gözü sakalı yok arkadaşlar yabancıysanız sıkıntı nokta). ayrıca öğrenci olarak sınırlı vize ve çalışma izni ile para kazanma potansiyeliniz az olduğu için ev bulma da sıkıntılı bir maceraya dönüşebilir. ancak tabii ki çok ufak bir şehirdeyseniz (türkiye'deki köy kadar yerler) hemen ucuz bir devlet yurdu çıkabilir temiz temiz yerleşip yaşar gidersiniz. büyük şehirlerde ne yazık ki 2-3 dönemde sıra geliyor.

bu bahsettiğim sorunlar barınma, parasal durum ve yaşam huzurunuz olduğundan basit sorunlar değillerdir (hele ki buraya mutlu bir yaşam sürmeye gelmiş olmanıza rağmen). tabii ki sizin için bu sorunlar kendini göstermeyebilir, ancak benim için ne yazık ki hepsi oradaydı. bu sebeple, göçmen öğrencinin almanyasıyla, iş kontratıyla buraya beyaz yaka olarak gelen işçinin almanyası veya evlenerek gelen kişinin almanyası çok ama çok farklıdır.

eğitim konusunu toparlayacak olursak; sistem amerika’daki gibi ortalığı kasıp kavuracak fikirleri ve bilgileri olan kalifiye insanlar yetiştirmek yerine, başka bir ülkede doğmuş olsa bir baltaya sap olamayacak tipi topluma faydalı bir iş yapacak belirli bir seviyeye çıkartmak üzerine kurulu.

Yurt Dışında Nasıl İş Bulunur?