Aktörün, Rolüyle Adeta Bir Bütün Olarak İcra Ettiği Oyunculuk Tipi: Metot Oyunculuğu
Nedir?
rus tiyatro oyuncusu ve yönetmen konstantin stanislavski tarafından bulunan, stanislavski sistemi olarak da bilinen, aktörlerin canlandırdıkları rol ile bütünleşmelerine verilen isim.
Stanislavski neden bu yönteme ihtiyaç duydu?
bu oyunculuk sisteminin temelini stanislavski atmıştır. ancak daha sonra, stanislavski'nin sistemi bazı noktalardan eleştirilere tabi tutulmuş, gelişmeler ve değişimlerle bugünkü halini almıştır. stanislavski'nin ne diye böyle bir yöntem geliştirmek istediğini sorarsanız eğer, şu şekilde izah edebiliriz:
o dönem tiyatrosu abartılı bir oyunculuk sistemine dayanıyordu. abartılı jestler, mimikler, bağıra çağıra konuşmalar... ne de olsa sahnedesin, kocaman salon. en arkadaki seyircinin bile senin ne yaptığını, ne söylediğini anlaması lazım. gayet de güzel bu işi senelerce, - ne senelercesi, asırlarca - götürmüşler.
sonra stanislavski amcam bakmış ki sahnedekilerin hareketleri yapmacık, abartılı, sahte. eğer sanatla uğraşanlar, toplumun aynası olan kişiler bu şekilde iki yüzlüyse, hareketleri yalansa, içtenlik ve samimiyet yerine abartı varsa, köylü ahmet ağa ile mehmet ağa nasıl olur kim bilir? bizdeki imam cemaat ilişkisi (tabi stanislavski rus olduğu için ahmet-mehmet yerine ivan ve boris demiştir herhalde).
devamında demiş ki, eğer bu toplumu düzeltmek istiyorsak ilk önce sanatı düzeltmemiz lazım. sahneye çıkan oyuncular öyle yalandan oynamayacak. gerçekçi oynayacaklar. oynadıkları rolü yaşayacaklar.
stanislavski sisteminin dünya çapında, hollywood’dan tut da iran sinemasına kadar yayılmasının en büyük nedeni, film endüstrisinin 1920’li yıllarda gelişmeye başlamış olmasıdır. koca koca salonlarda, sahneye çıkan oyuncu, büyük büyük, abartılı hareketler yapıp, bağıra çağıra konuştuğu zaman, pek dikkat çekmiyordu. ama ne zaman ki, işin içine kamera girdi, insanlar senin göz kırptığına kadar olan mimiklerini yakaladılar, senin hareketlerinin yapmacık olduğunu anlayıp seninle dalga geçmeye başladılar. işte o zaman film yönetmenleri bir şeylerin ters gittiğini anlamaya başladılar.
sinemanın yaygınlaşmasıyla, stanislavski'nin amerika'ya yerleşen öğrencileri sayesinde, metod oyunculuğu hızla yayıldı. şu anda, hollywood'dan tut da, iran sinemasına kadar, bütün dünyada bu teknik kullanılmaktadır.
en güzel örneklerinden birkaç tanesi şunlardır
marlon brando - the men
bu filmde karizma ağabeyimiz olan marlon brando belden aşağısı felçli olan bir gaziyi canlandırmaktadır. bunun için kendisi çekimlerden önce iki hafta boyunca bir hastahanede terapiye katılmış ve tekerlik sandalyeyi kullanmayı öğrenmiştir (öğrenmekten kasıt; yıllardır kullanıyormuş gibi tekerlekli sandalyeye hakim olmak).
daniel day-lewis - lincoln
film çekimi süresince iletişimde olduğu kişilere "genelkurmay başkanı" ya da abraham lincoln'ün baş harfi olan "a" mahlası ile mesajlar göndermiş. ayrıca set ekibindeki kişilere çekimler süresince kendisine "sayın başkan" olarak hitap etmelerini rica etmiş.
daniel day-lewis sadece lincoln filminde karakter ile bütünleşmeyi yapmamıştır. gangs of new york filminden önce bir kasaba çıraklık yapmış, yine aynı şekilde my left foot filminin çekimleri sırasında tekerlekli sandalye ile dolaşmıştır (bu adam üç tane akademi ödülünü boşa almadı yani).
heath ledger - the dark knight
joker karakterini kendisinden önce jack nicholson gibi bir dev canlandırdığından ve rolünün hakkını verebilmek istediğinden hayli çaba sarf etmiştir aramızdan genç yaşta ayrılan ledger. role hazırlandığı dönemlerde çevre ile tüm bağlantısını kesmiş, adeta kendisini soyutlamış ve meditasyon yapmıştır. kendisi londra'da bir otel odasında bir ay boyunca oturup çizgi roman okumuş ve günlük hayattan tamamen soyutlamıştır kendisini. bir ay sonrasında ise karşımıza psikopat ruhlu biri yani the joker çıkmıştır.