Agatha Christie Romanı Okumuş Hissi Veren Harika Dedektiflik ve Cinayet Filmleri
a. malikanede cinayet – agatha christie'ye selam
1. knives out (2019)
modern bir agatha christie anlatımı. zengin yazarın ölümünü araştıran dedektif, aile sırlarını tek tek ortaya döker.
2. clue (1985)
bir malikanede toplanan tuhaf karakterler ve üç farklı sonu olan bir cinayet oyunu. kara mizahın klasiklerinden.
3. see how they run (2022)
londra tiyatro dünyasında geçen, cinayet ve dedektif parodisi. estetik, hafif ve eğlenceli.
4. murder by death (1976)
parodinin doruğu. ünlü dedektif tiplemeleri bir evde toplanır, işler hızla absürtleşir.
5. crooked house (2017)
servet sahibi yaşlı adamın zehirlenmesi sonrası aile üyeleri arasında sırlar dökülür. soğuk, klas ve net.
b. tatilde cinayet – güneşte kan, şezlongda şüphe
6. death on the nile (2022)
lüks gemide geçen, aşk ve kıskançlık temelli bir cinayet. şıklık ve dedektiflik iç içe.
7.the weekend away (2022)
iki arkadaşın hırvatistan tatilinde başlayan kaybolma vakası, cinayete ve kaçışa dönüşür.
8. a perfect getaway (2009)
balayı çiftlerinin arasında gizlenen bir katil. hawaii'de tropikal gerilim.
9. murder mystery (2019)
çiftin avrupa turu, milyarder bir adamın öldürülmesiyle cinayet komedisine dönüşür.
10. triangle (2009)
fırtınada terk edilmiş bir gemiye sığınan yolcular, zaman döngüsü ve ölümle karşılaşır.
c. trende cinayet – raylar üstünde şüphe
11. murder on the orient express (2017)
hercule poirot'un klasikleri arasında. kapalı tren kompartımanında işlenen planlı bir cinayet.
12. the lady vanishes (1938)
bir tren yolculuğunda kaybolan yaşlı kadın ve onun peşinden sürüklenen komplo.
13. the commuter (2018)
liam neeson yine aksiyonun ortasında. bir banliyö treninde sabotaj ve cinayet çözümü.
14. narrow margin (1990)
tanık koruma altındaki bir kadınla, suikastçilerin arasında geçen tren yolculuğu.
15. transsiberian (2008)
sibirya ekspresi'nde geçen kültürel ve psikolojik bir suç hikâyesi.
d. düğünler, davetler ve ölümler
16. ready or not (2019)
gelin için eğlenceli başlaması gereken gece, zengin bir ailenin ölümcül oyunu haline gelir.
17. the out-laws (2023)
sıradan bir bankacı, nişanlısının ailesinin aslında suç çetesi olduğunu fark eder.
18. death at a funeral (2007)
bir cenazede patlayan sırlar, yanlış cesetler ve zincirleme absürtlükler.
19. game night (2018)
sıradan bir oyun gecesi, kaçırılma ve gerçek cinayetle karışınca her şey karışır.
20. the wedding guest (2018)
düğüne katılan yabancı, kaçırma ve cinayet planının ortasındadır. sessiz ama karanlık.
e. absürd dedektiflik – sıradan insanlar cinayete karışır
21. the nice guys (2016)
1970'lerde los angeles. kayıp bir kadının peşindeki beceriksiz dedektifler zincirleme cinayetlere bulaşır.
22. kiss kiss bang bang (2005)
oyuncu seçmelerine gelen bir hırsız, kendini gerçek bir cinayet soruşturmasında bulur.
23. the whole nine yards (2000)
sıradan bir dişçi, komşusunun bir kiralık katil olduğunu öğrenir ve işler büyür.
24. the man who knew too little (1997)
bill murray yanlışlıkla bir casusluk olayının içine düşer ama hâlâ her şeyin tiyatro olduğunu sanır.
25. the kid detective (2020)
çocuklukta mahalle dedektifi olan biri, ilk ciddi cinayetini çözmeye çalışır. hüzünlü komedi-noir.
f. otel, motel, pansiyon – klostrofobi ve komplo
26. identity (2003)
fırtınada motelde mahsur kalan 10 kişi. her biri bir bir ölmeye başlayınca kimin kim olduğu sorgulanır.
27. bad times at the el royale (2018)
yedi yabancı, bir otelde bir araya gelir. herkesin bir geçmişi ve sakladığı bir şey vardır.
28. grand budapest hotel (2014)
cinayet, miras, kaçış ve çok renkli karakterlerle dolu absürt bir avrupa masalı.
29. the night clerk (2020)
bir otelde gece vardiyasında çalışan genç adam, bir cinayete tanık olur ama söyleyemez.
30. hotel artemis (2018)
sadece suçlulara hizmet eden gizli bir hastane-otel. bir gece boyunca iç içe geçmiş suçlar.
g. aptal suçlular, karışan planlar
31. burn after reading (2008)
coen kardeşler'den alaycı bir casusluk-komedi. kimse ne yaptığını bilmiyor ama herkes bir şey çeviriyor.
32. fargo (1996)
basit bir fidye planı, zincirleme cinayetlere ve karla kaplı bir dehşete dönüşür. kara komedi ustalığı.
33. horrible bosses (2011)
üç arkadaş, patronlarını öldürmeye karar verir. plan aptalca, uygulama daha da kötü.
34. very bad things (1998)
bekârlığa veda partisinde işlenen bir ölüm, arkadaş grubunun ahlaki çöküşüne yol açar.
35. logan lucky (2017)
basit görünümlü bir soygun planı, aksiliklerle dolu bir suç komedisine dönüşür.
h. kadınlar dedektif olursa
36. a simple favor (2018)
şık ve gizemli bir kadının kayboluşu sonrası, onun en yakın arkadaşı olayı çözmeye kalkar.
37. the lovebirds (2020)
çift, yanlışlıkla bir cinayet olayına bulaşır. suçtan kaçarken ilişkilerini de gözden geçirirler.
38. gone girl (2014)
kaybolan bir eş, medyatik bir dava ve ters köşelerle dolu feminist bir suç draması.
39. big nothing (2006)
sıradan bir adam, yanındaki iki kişiyle birlikte bir şantaj planına girer. sonrası kaotik.
40. the heat (2013)
soğuk fbi ajanı ile sokak kadını polis, birlikte bir suç çetesinin peşine düşer. kadın buddy-cop parodisi.
i. retro cinayetler – zamanın içinden kaçış yok
41. deathtrap (1982)
bir yazar, genç öğrencisinin senaryosunu çalmak ister. iç içe geçen entrikalar ve cinayet.
42. sleuth (1972 / 2007)
iki adam, bir kadının etrafında psikolojik ve fiziksel bir savaş verir. oyun içinde oyun.
43. gosford park (2001)
1930'larda aristokrat bir davette işlenen cinayet. alt sınıf – üst sınıf arasındaki gerilim.
44. the brothers bloom (2008)
dolandırıcılık, romantizm ve sahte gerçeklik arasında geçen bir entrika komedisi.
45. charade (1963)
paris'te geçen hitchcockvari bir romantik cinayet bilmecesi. audrey hepburn ve cary grant'la zarif bir oyun.
j. dizi tadında ama film gibi
46. only murders in the building (2021–)
apartmanlarında işlenen cinayet sonrası üç eksantrik komşu dedektifliğe soyunur. podcast, komedi ve bol bol şüpheli.
47. the afterparty (2022–)
bir mezuniyet partisinde işlenen cinayet, her bölüm farklı karakterin gözünden anlatılır. tür tür değişir, hep eğlencelidir.
48. poker face (2023–)
doğal yalan dedektörü olan bir kadın, her bölümde farklı bir cinayet vakasına bulaşır. retro, eğlenceli ve stilize.
49. dead to me (2019–2022)
iki kadının tesadüfen tanıştığı bir terapi grubunda başlayan ilişki, cinayet, sırlar ve dostluğa evrilir. komediyle yoğrulmuş suç hikâyesi.
50. why women kill (2019–2021)
farklı dönemlerde yaşayan üç kadının evlilikleri ve işledikleri cinayetler. estetik, ironi ve kadın bakış açısıyla anlatılmış suç masalları.
genel > absürt komik cinayet aksiyon macera filmleri
death at a funeral (2007)
frank oz'un yönettiği ingiliz kara komedisi, bir cenaze töreninde patlayan sırlar ve zincirleme rezaletleri konu alıyor. matthew macfadyen'in soğukkanlılığıyla, peter dinklage'ın sürpriz karakteri birleşince tam anlamıyla utanç komedisiyle kara mizah karışımı bir hikâye çıkıyor ortaya. tek mekânda, sınırlı karakterlerle ilerleyen “ne zaman patlayacak bu ortam?” gerilimi yaratıyor.
the last supper (1995)
stacy title'ın yönettiği filmde, liberal görüşlü bir ev arkadaşlığı grubu, akşam yemeğine aldıkları muhafazakâr misafirlerini yanlışlıkla öldürünce işler karışıyor. cameron diazve ron eldard gibi oyuncularla, adım adım ideolojik cinayetlere dönüşen bir komedi-gerilim başlıyor. mekân olarak neredeyse sadece evin yemek odası kullanılmış. fikir olarak zekice, hiciv olarak acımasız.
the invitation (2015)
karyn kusama'nın yönettiği bu klostrofobik film, eski sevgilinin verdiği akşam yemeği davetinde başlıyor. logan marshall-green'in başrolde olduğu film, geçmiş travmalar ve tarikat paranoyası arasında gidip gelen, tek mekânlı bir psikolojik gerilim. her şey fazla normalken bir yerden sonra “burada bir terslik var” hissi boğucu bir hale geliyor.
coherence (2013)
james ward byrkit'in yazıp yönettiği düşük bütçeli ama zihin açıcı bir bilim kurgu-gerilim. bir akşam yemeği partisinde paralel evrenler arası geçişler başlar ve aynı karakterlerin farklı versiyonları ortaya çıkar. tamamen tek bir evde, düşük oyuncu sayısıyla ama zekice yazılmış senaryosuyla klasik kim-kimdir gerilimine bilimkurgu dozu ekliyor.
murder mystery (2019)
netflix'in eğlenceli polisiye komedisi. kyle newacheck'in yönettiği filmde, adam sandler ve jennifer aniston avrupa seyahatinde kendilerini bir milyarderin yatında işlenen bir cinayetin ortasında buluyor. agatha christiehavası var ama bol şakalı, bol tempolu. tropikal mekânlar, yat sahneleri ve klasik “katil aramızda” kurgusu sevenlere hafif bir seçenek.
body (2015)
dan berk ve robert olsen'in yönettiği minimalist bir suç gerilimi. noel gecesi üç genç kadın boş bir malikaneye girer, kaza sonucu bir güvenlik görevlisini öldürürler. olayın üzerini örtmeye çalıştıkça iş büyür. tek mekânda geçen, ahlaki çöküşü ve suçun yayılmasını anlatan gergin bir film.
narrow margin (1990)
peter hyams'ın yönettiği tren gerilimi. gene hackman, bir cinayet tanığını koruyan savcıyı canlandırıyor. hikayenin büyük kısmı bir trende geçiyor ve kedi-fare kovalamacası, klasik gerilim öğeleriyle birleşiyor. 1952 yapımı orijinalinin modern uyarlaması, retro tadı da var.
train of life / train de vie (1998)
radu mihaileanu yazıp yönettiği bu fransız yapımı, nazi döneminde bir grup yahudi köylünün kendi ölüm trenlerini taklit ederek kaçma planını anlatıyor. hem hüzünlü, hem de kara mizah yüklü. trenin içinde ve civarında geçen, hem trajik hem absürd bir “kaçış planı sineması”.
the cat's meow (2001)
peter bogdanovich'in yönettiği film, 1920'lerde bir yat gezisinde yaşanan gerçek bir cinayet hikâyesine dayanıyor. kirsten dunst, eddie izzard gibi isimlerin yer aldığı filmde hollywood ve medya figürleri arasındaki gizemli ölüm olayı anlatılıyor. lüks yat, bol ego, skandal ve sessizlik oyunu.
shallow grave (1994)
danny boyle'un ilk uzun metrajı. üç oda arkadaşı bir ceset ve çanta dolusu parayla ne yapacağını bilemeyince işler çığırından çıkar. ewan mcgregor genç yaşında karizmatik bir performans sergiliyor. film, tek mekânda geçen karakter çözülmeleriyle hem suç hem psikolojik gerilim olarak çalışıyor.
genel > katil aramızda temalı filmler
identity (2003)
james mangold'un yönettiği bu atmosferik gerilimde, bir grup yabancı fırtınalı bir gecede ıssız bir motele sığınır. aralarında bir katil vardır ama sıradan bir “katil kim” oyununun ötesinde, kimlik algısını altüst eden bir anlatı sunar. başrollerde john cusack, ray liotta ve amanda peet yer alıyor. psikolojik katmanlarıyla türün klasikleri arasında anılır.
the invitation (2015)
karyn kusama'nın düşük bütçeli ama yüksek tansiyonlu bu filminde, eski sevgilisinden gizemli bir akşam yemeği daveti alan bir adam, zamanla bu gecede bir şeylerin çok yanlış olduğunu fark eder. paranoia, eski hesaplaşmalar ve tarikatvari atmosfer, “katil içeride mi?” sorusunu son ana kadar diri tutar.
the thing (1982)
john carpenter'ın yönettiği bu kült bilimkurgu-gerilim, antarktika'da izole bir araştırma istasyonunda geçer. parazit bir uzaylı, insanlara dönüşebilme yeteneğiyle grubu birbirine düşürür. kurt russell'ın başrolde olduğu film, “aramızdan biri değil” hissini en uç noktaya taşır. katil uzaylı da olsa, tematik olarak “katil aramızda”nın en saf örneklerinden biridir.
shallow grave (1994)
danny boyle'un yönettiği bu ilk uzun metraj, edinburgh'da birlikte yaşayan üç arkadaşın evlerine gelen dördüncü ev arkadaşının ölü bulunması ve bavul dolusu parayla gelen ahlaki çöküşlerini anlatır. christopher eccleston, kerry fox ve ewan mcgregor üçlüsü; sırların, suçun ve birbirine güvenmemenin yükselen geriliminde kaybolur.
the hateful eight (2015)
quentin tarantino'nun karlı bir dağ kulübesinde geçen western-suç filminde, bir grup şüpheli karakterin arasında bir veya birkaç sahtekar vardır. samuel l. jackson, kurt russell ve jennifer jason leighgibi isimlerin rol aldığı film, hem diyalogları hem de atmosferiyle tam bir “katil aramızda” klasiğidir.
exam (2009)
stuart hazeldine'in yazıp yönettiği film, gizemli bir şirketin işe alım sınavına katılan sekiz kişinin, tek bir odada geçen psikolojik mücadelesini konu alır. ne sınavın sorusu ne de kurallar nettir; ama zamanla aralarındaki gerilim ölümcül bir hal alır. sürpriz sonuyla “içimizden biri oyun bozucu” temasını güçlü şekilde işler.
coherence (2013)
james ward byrkit'in yazıp yönettiği bu düşük bütçeli ama zihin yakan bilimkurgu-gerilim, bir akşam yemeği sırasında kuyruklu yıldızın yarattığı paralel evren etkisiyle başlar. ortamdaki herkes aynı kişi olabilir ama aynı kişi değildir. paranoia, kimlik krizi ve güven bunalımı iç içe geçer.
who is killing the great chefs of europe? (1978)
ted kotcheff'in yönettiği bu kara komedi, avrupa'nın en ünlü şeflerinin bir bir öldürülmesini konu alır. cinayetler, şeflerin imza yemekleriyle aynı yöntemle işlenir. robert morley ve george segal'ın yer aldığı film, esprili bir “katil aramızda” atmosferi kurar.
the hunt (2020)
craig zobel'in yönettiği, sosyal hicivle yüklü bu filmde, rastgele seçilmiş insanların bir ormanda avlandığı bir kurgu izleriz. ama kim avcı, kim av, bu çizgi sürekli bulanır. betty gilpin'in performansı dikkat çekicidir. “göründüğü gibi değil” mesajını sert ve kanlı şekilde verir.
werewolves within (2021)
josh ruben'in yönettiği bu komedi-gerilim, küçük bir kasabada geçen ve “katil hangimiz?” oyununu 'köylü kurt adam' benzeri bir tonla sunar. şüphe, karanlık sırlar ve kasaba dedikoduları eşliğinde ilerleyen film, klasik kapalı alan-gerilimlerine modern, eğlenceli bir bakış getirir.