adolf hitler ve ismet inönü arasındaki mektuplaşmaları bilirsiniz. franz von papen aracılığıyla inönü'ye bir mektup gönderen hitler, türkiye'nin bulgaristan sınırına nazi birliklerini göndermiş ve bu askerlerin varlığı için türkiye'nin hiçbir endişe duymamasını belirtmiş, ayrıca mektubunda "askerlerime türk sınırlarından uzak durması emrini verdim, sizinle herhangi bir meselemiz yoktur" demiştir. bunun üzerine ismet inönü gayet diplomatik bir dille "eğer bir meseleniz olursa da zaten ülkemizi savunuruz" diyerek üstü kapalı mesaj vermiştir. bunun üzerine adolf hitler, ismet inönü'yü almanya'ya davet etmiş, fakat inönü ziyaretin yanlış anlaşılabileceğini düşünerek general cemil cahit toydemir'i almanya'ya göndermiş ve general, hitler'le bizzat görüşmeler sağlamış, bir süre sonra türkiye ve almanya arasında saldırmazlık paktı imzalanmıştır. fakat bildiğiniz gibi hitler, sovyetler birliği'ne saldırmadan önce onlarla da bir saldırmazlık paktı imzalamıştı ve buna rağmen onlara da saldırmıştı.

hitler'in planlarındaki gertrude operasyonu’nun amacı, türkiye’yi nazi almanyası’nın kontrolü altına alıp, doğu akdeniz ve orta doğu'da hakimiyet sağlamaktı. hitler’in gözünde türkiye, jeopolitik olarak kilit bir noktadaydı. türkiye’nin kontrol edilmesi demek, almanya’nın ortadoğu petrollerine ve dolayısıyla enerji kaynaklarına daha rahat ulaşması anlamına geliyordu. aynı zamanda sovyetler’e karşı güneyden bir cephe açmak ve ingiltere’nin orta doğu’daki nüfuzunu kırmak için türkiye’yi bir sıçrama tahtası olarak kullanmak istiyordu. türkiye’nin stratejik konumunu bir düşünelim: avrupa ile asya’nın birleştiği nokta, boğazlar sayesinde karadeniz’e açılan kapı. hitler, türkiye’yi işgal ederek bu boğazların kontrolünü ele geçirmeyi ve böylece sovyetler birliği’ne karadeniz üzerinden güçlü bir darbe indirmeyi planlıyordu.

ayrıca orta doğu’daki petrol yataklarına giden yol da türkiye’den geçiyordu. enerjiye duyulan ihtiyaç, savaşın bu aşamasında almanya için hayati önem taşıyordu. işgal planına göre, nazi birliklerinin bulgaristan üzerinden trakya’ya hızlı bir şekilde ilerlemesi ve ardından istanbul’un düşürülmesi hedefleniyordu. eş zamanlı olarak ege ve akdeniz kıyılarından yapılan çıkarma operasyonları ile türkiye’nin güney bölgeleri kontrol altına alınacaktı. böylece türk ordusunun hem kuzeyde hem güneyde sıkıştırılarak etkisiz hale getirilmesi amaçlanıyordu. nazi birliklerinin balkanlardaki etkisi düşünüldüğünde bu senaryo, o dönemin şartlarında hiç de imkansız görünmüyordu.

gertrude operasyonu çeşitli nedenlerden dolayı asla uygulanamadı

* hitler, sovyetler birliği’ni kısa sürede dize getireceğini düşünüyordu, ancak işler planladığı gibi gitmedi. doğu cephesi’nde yaşanan başarısızlıklar, alman ordusunun kaynaklarını tüketti ve türkiye’ye yönelik operasyonu akıllarına getirecek zamanları bile yoktu.

* türkiye’nin o dönemde uyguladığı denge politikası, gerçekten mükemmeldi. almanya ve müttefikler arasında sıkı bir denge kurarak savaşa doğrudan dahil olmaktan kaçındı. almanlar, türkiye’yi işgal etmek yerine diplomatik yollarla tarafsız kalmasını sağlamaya çalıştı ve doğrudan işgal etmek yerine, bu planlarını ertelemek zorunda kaldılar.

* ingiltere ve abd, türkiye’ye almanya’nın olası bir işgaline karşı garanti verdiler. bu garanti, hitler’in planlarını zora soktu çünkü türkiye’ye yapılacak bir saldırı, almanya’nın yeni cepheler açmasına neden olacaktı.

kağıt üzerinde etkileyici bir plan olsa da, savaşın gerçekleri karşısında uygulanabilirliğini yitirdi.