hitler ve almanya, 1940'lardan savaş sonuna kadar birçok devasa yapı yapıyor. bunların çoğunluğu askeri olsa da içerdikleri mühendislik başarıları bugün bile onların hakkında konuşmamızı sağlıyor. tanklarda da durum aynı sayılır. hitler, ne kadar büyük o kadar iyi fikrini benimseyen biriymiş :)

1943'te doğu cephesinde yaşanan ünlü kursk savaşı, dünya tarihinin belki de en ünlü tank savaşlarından biri olarak kayıtlara geçmiş. tankların ikinci dünya savaşında tartışmasız üstünlüğü de bunlara ek oluyor tabii ki. tiger tankı, o savaşta o güne kadar yapılmış en büyük tanklardan biri olarak boy gösteriyor. günümüze kadar korunan ender tanklardan biri olma özelliği de yine kendisinde. tiger tankları hitler için aslında bir başlangıçtı, güç saplantısı hitler'i her zaman daha iyisine ve daha büyük savaş aletlerini yaptırmaya zorlamış.

hitler'in bu saplantısı birinci dünya savaşında cephede savaşırken başlıyor, topların yıkım gücünün farkına ilk orada varıyor ve bu durumu da ikinci dünya savaşı ve alman ordusu için bir üstünlük olarak kurmaya çalışıyor.

topların birinci dünya savaşında yaptığı etki, ikinci dünya savaşında da kullanılmasının önünü açıyor. hitler, topların daha mobilize hali olan tankların nasıl doğduğuna da şahit oluyor. ingilizlerin ilk tankı olan mark i bu dönemde ortaya çıkıyor. ilk defa da birinci dünya savaşı'nda kullanılıyor.

almanların birinci dünya savaşı'ndan kalan anlaşmalar yüzünden tank yapamaması hitler'in hoşuna gitmeyen bir durum çünkü kendisi iktidara gelirken birinci dünya savaşı'nın intikamını alma fikrini de benimsiyor. bu sebeple, gizlice tank araştırmaları yapılması için onay veriyor. alman tanklarının emekleme ve ilk adımları da bu şekilde başlıyor.

ilk nazi tankı olan panzer i, 1935 yılının başlarında kummersdorf'da hitler'e gösteriliyor. bu tank, saatte 39km/h yapabiliyormuş. hitler'in birinci dünya savaşında gördüğü tanklara oranla 8 kat daha hızlı olması ve savaş alanındaki mobilitesi gönlünde iyi bir yer edinmiş olmalı. tek sorun, panzerlerin 1,8 metre olmasıymış, hitler tankların boyutundan çok da memnun kalmamış. tek silahları olan makinalı tüfekleri ve içlerinde sadece 2 kişinin olması da dezavantaj olarak görülmüş. modern savaşlar için yetersiz kalabileceği fark edilmiş.

naziler, 1934'ten 1938'e kadar yaptıkları tüm tanklarda hem tankları hem de silahlarını büyütmeye gitmişler. panzer ii'ye top eklenmiş, panzer iii'e panzer ii'den daha büyük bir top yapılmış ve sonunda panzer iv ile topun boyutu ilk haline göre oldukça büyük hale getirişmiş. bununla beraber panzer i'de 5,8 ton olan ağırlık da panzer vi'te 20 ton'a ulaşmış. hitler'in panzerleri sadece 5 yılda 4 kat büyüklüğe ulaşmış, sır olmaktan çıkmış ve 1939 yılında polonya'ya girerek ikinci dünya savaşının başlamasında rol oynamışlar.

tanklar, savaşa hızla beraber yeni bir terim de getiriyor; blitzkrieg. nazilerin oldukça etkili olan yıldırım taktiklerinin arkasındaki isim ise general heinz guderian'a ait. guderian'a göre, tank birliklerinin en önemli unsuru tanklar değildi. tüm birliğin tüm unsurlarının etkili çalışması tankçı birliklerinin başarısına imza atmaktaydı. muharebe yeteneği, hava kuvvetleri, topçular, piyadeler ve aralarındaki işbirliği tank birliklerini etkili hale getirdiğini düşünüyordu. blitzkreig ile, özellikle savaşın başlarında polonya'nın ve fransa'nın devasa kayıplar vermesine sebep oldular.

hitler, 22 haziran 1941'de fransa'dan sonra sovyetler birliğinin işgali için tanklarının yönünü doğuya çevirip barbarossa harekatını başlatıyor. sovyet sınırına, 4 milyon asker ve 3600 tank gönderiyor. askerler arasında, kızıl ordu adına yapılan propagandalar yüzünden işgalin çok kolay olacağı algısı yaygındı. işgal başladıktan birkaç saat sonra şaşırtıcı bir gözlem yapıldı, sovyetlerin elinde daha iyi bir tank vardı, t-34. sovyet t-34'leri panzer'lere kıyasla daha ağırdı, daha hızlıydı, zırhı daha kalındı ve ateş gücü de daha fazlaydı. hitler'in artık daha büyük tanklara ihtiyacı vardı. alman bilim insanları, çözümü flak 88 isimli topta buldular. flak 88 aslında bir uçaksavardı fakat daha sonrasında bir nazi süpertankının tepesinde kendine yer buldu ve alman tiger tankı doğmuş oldu.

tiger, o zamana kadar savaşlarda görülmüş en büyük tank olmak amacıyla yola çıkmıştı. tiger'a flak 88 yerleştirmek oldukça zor bir durum olacaktı, bunu yapabilecek insanlar aranmaya başlandı ve hitler'in ilk seçimi otomobil yapımcısı ferdinand porsche oldu. daha önce tank yapmayan porsche o zamanlar volkswagen beetle tasarımıyla meşguldü. hitler'le ilk yıllarında tanışan ferdinand, ona spor otomobil fikrinden bahsetmiş. o dönemde çok başarılı olan otomobil berlin'de bir yarış pistinde yarışmış. 1930'larda buradaki başarıları, alman mühendisliğinin üstünlüğünü sergilemiş ve bu hitler'i çok memnun etmiş. ünlü beetle üretimi için hitler'den ödenek almasına sebep olmuş.

beetle sıradan insanlar için üretilen bir araçken, hiç alakasız olan tiger insanları öldürmek için tasarlanacaktı ve porsche'nin bu konuda hiç tecrübesi bulunmamaktaydı. hitler ve nazilerin canavar gibi bir tank isteğine porcshe evet cevabını verdi ve üretim için yola koyuldular fakat tecrübesizlik onları oldukça zorlayacaktı.

tiger, çoğunluğu elde üretilen binlerce hassas parçadan elde edilmişti. bu kadar büyük ve karmaşık olmasının altında yatan sebep taşıdığı silahtı. silahın tepmesi için oldukça geniş bir alan gerekliydi ve tareti de büyütmek zorunda kalmışlardı. yani, silah ne kadar büyürse tank da o kadar büyümek zorundaydı. tiger i, 88 mm'lik topu taşıyabilmesi için kendinden önce gelen panzer iv'e göre 2 kat büyümesi ve ağırlığının 60 ton olması gerekiyordu.

ferdinand porsche'nin üretim için bir rakibi vardı, henschel. kendilerinin de bir prototip hazırladıklarını duyurmuşlardı ve bu porsche'nin üzerindeki baskıyı arttırdı. başarılı olan model kazanan tasarımcı için devasa paralar anlamına gelmekteydi. henschel mühendisleri, klasik tank üzerinden hareket ettiler. motor arkadaydı ve şanzıman tankın aksında güç üretiyordu. buradaki tork paletlere aktarılıyor ve alman tankını hareket ettirmenin klasik yöntemini uyguluyordu. porsche ise dizel/elekto motoru bir araya getirdi. dizel motor her iki palette bulunan elektro motora güç veriyor ve şanzumana gerek kalmıyordu. porsche'nin sistemi ağır metalleri aradan çıkartıyor ve olduka pratik gözüküyordu, bu cesur fikir seri üretim otomobillere en erken 1990 yılında uygulanabildi.

20 nisan 1942, 53. yaş gününü kutlayan hitler'in hediyesi iki prototipi yapılan tiger i'leri izlemek. porsche prototipin onay alacağından o kadar emin olmuş ki seri üretim için 100 şasinin yapımına başlamış. ancak test alanında henschel'in klasik tasarımı her türlü başarıyı gösterirken porsche'nin tankı elektrikle ilgili problemleri yüzünden yanmaya başlar ve test alanında hiçbir şey yapamaz. porsche başarısız olur ve seçilen henschel'in tiger'ı olur. tiger, t-34'ten 2 katından daha büyük şekilde savaş alanlarında boy göstermeye başlar.

hitler, tarihin en büyük tank muharebesinde tiger'ı deneme kararı alıyor, 1943 ilkbaharı, rus kursk şehri.

kursk'ta 200 km'lik hatta saldırma planının en büyük sebebi sovyet kuvvetlerinin toplandığı yer olan kursk'ta onları yenilgiye uğratıp avantaj sağlamaktı. herkes savaşın dönüm noktalarından biri olacağını biliyordu. burada kaybetmek almanlar için kötü olacaktı. hitler buraya o kadar önem veriyordu ki daha fazla tiger üretmek için saldırıyı 2 ay erteledi. bu da sovyet birliklerine toplanma fırsatı sağladı ve artık tarihin en büyük tank savaşı için ortam tamamen hazırdı.

taarruzu henüz 29 yaşında olan, daha sonraları kara baron lakabını alacak komutan michael wittmann yönetiyordu. tiger tankı için 3 ay eğitim almıştı ve t-34 karşısında avantajlı olduğunun farkındaydı, 600 metreden yakına gelmedikçe tiger'ın zırhının delinmeyeceğini düşünüyordu.

hitler, 5 temmuz 1943'te kursk için taarruz emrini vermişti. tiger tankları için büyük andı çünkü ilk defa boy gösterdikleri savaş oldukça önemliydi.

michael wittmann, ilk günün sonunda 15 tankı ve antitank silahını yok etmişti. hitler'in tiger'ı büyük başarı kazanmıştı, düşman tankları etkisiz hale getirmek veya yok etmek için çok etkiliydiler.

tiger'lar 5. günde 30 km ilerlemeye yardımcı oldu ama t-34'ler katliama rağmen cepheye yağmaya devam ediyordu. almanların burada en büyük sorunu teknolojik üstünlüğüne rağmen sayıca sovyetlerden az kalmalarıydı. sovyet traktör fabrikaları binlerce t-34 üretmişti ve sayıca tiger'lara karşı çok üstündüler. kursk'e gönderilen pek çok tank gibi wittmann'ın tankını yenilgiye uğratan şey de düşman değil tankın kendisi oluyor. alman kayıtları, bozulan veya hasar gören tankların düşmanın eline geçmemesi için imha edilen tankların, düşmanın direkt olarak etkisiz hale getirdiği tank sayısı kadar olduğunu gösteriyor. yani bakım isteyen ve bozulan tigerlar almanlar için büyük sorun haline gelmiş ve tiger sayısı oldukça azalmış.

hitler, 54.000 asker ve 250 zırhlı aracı kaybettikten sonra kursk taarruzuna son vermeye karar verdi, almanların doğu'da ilerleme kaydettikleri son savaş oldu. bu savaş sonrasında sürekli olarak geri çekilmek zorunda kaldılar ve hitler'in en büyük tankı yaratma isteği ona katkı sunmamış oldu. buna rağmen nazi almanyası daha büyük tanklar için hala istekliydiler, savaş kaybedilmiş olmasına rağmen almanlar daha büyük tanklar için durmayı düşünmediler. wittmann savaş sonunda tek başına 117 düşman tankını yok ettiği için bizzat führer tarafından ödüllendirildi.

almanya, dünyanın ilk gerçek megatankı için adım atmak üzereydi. hitler, tasarımcılar tarafından prototip yağmuruna tutulmuştu. tekliflerin arasında o güne kadar yapılmış tanklardan 10 kat büyük bir tasarım da bulunmaktaydı.

landkreuzer adı verilen bu en büyük tankı tasarlayan krupp isimli şirketti. 1000 tonluk bir canavarı planlayıp hitler'e sunmuş ve büyüklük takıntısı olan hitler'in ilgisini çekmişlerdi. megatank 11 metre yüksekliğinde, 39 metre uzunluğundaydı. karada yüzen bir gemi gibi gözükmekteydi. aşırı büyüklüğü ve verimsizliğini düşünen silah bakanı albert speer projeyi iptal ettirdi fakat hitler'in hevesi bir türlü dinmiyordu.

hitler, tiger başarısızlığından sonra tekrar porsche'ye döndü. bir toplantıda ne istediğini ferdinand porsche'ye anlattı ve pzkpfw viii maus tankı doğdu. ancak hitler'in tankın içine koymasını talep ettiği her şey devasa sorunlara yol açmaktaydı. 1942'de teklif edilen ilk tasarımda tankın büyüklüğü tiger'ın 2 katıydı ama hitler için yeterli değildi.

porsche istenen ebatlara ulaşamamıştı ve hitler projeye daha fazla kişiyi dahil etmeye karar verdi. hayalindeki tankın uzuluğunu, topunun çapını ve zırhını kesin olarak belirledi. hitler'in talepleri doğrusunda çizilen son maus'un ağırlığı 188 tondu. ilk maus iki tiger ağırlığındaydı, buna üçüncü bir tiger eklenmiş oldu.

porsche ikinci bir başarısızlığın felaket olacağının farkındaydı. bunun için hitler'den oldukça baskı görmekteydiler. bu tankı yapmak zorundaydılar.

almanlar birkaç yıl önce devasa mobilize tankı denemişlerdi; schwerer gustav. maus ise bunun yanında cüce gibi kalmaktaydı. ona rağmen yapımı ve kullanımı inanılmaz zor olacaktı. silahın bir mermisi tamı tamına 4 metre ve 5000 kg kadardı. 10 metre kalınlığında betonu ve 1 metre kalınlığında çeliği delebilirdi. 1942'de tamamlanan gustav 1300 ton'un üzerindeydi. o kadar büyüktü ki ona özel demir yolu yapılmak zorunda kalındı. tüm parçalarını taşımak için 25 tren gerekmekteydi ve silahın tamamen hazır olması için 2-3 ay gerekmişti. rayları döşemekten başlayıp silahı ateşlemeye kadar giden süre için 2500 kişi gerekmekteydi. mevzi aldıktan sonra yüksek miktarda insan gücü gerekliydi ve silah mevzi aldıktan sonra dönemiyordu. doğru yöne bakabilmesi için yeni raylar gerekmekteydi. silahın ateşe hazır olması için tamı tamına 90 güne ihtiyaç vardı. sadece bir kez sivastopol'da kullanılabildi. silah o kadar büyüktü ki 48 el ateş edildikten sonra namlusu kullanılmaz hale geliyordu. bakımı aşırı zahmetliydi ve devasa boyutları hava saldırılarına karşı çokça açıktı. gustav, başarısız olmuştu.

maus, gustav'ın aksine rahatça hareket edilebilir bir silah istiyordu ve hitler'in istediği ateş gücünü de sağlamak zorundaydı.

1943'ten sonra almanların çoğu savaşı kazanamayacağını biliyordu ama hitler mucize silahlara daha fazla inanmaya başlamıştı.

hitler, 1935'te panzer i'i izlediği yer olan kummersdorf'ta bu sefer maus tanklarını izliyordu. kummersdorf, panzer i'e oranla, x36 kat büyük olan bu tanklara ev sahipliği yapacaktı.

hitler ve naziler burada saklanan maus tanklarından çok ümitliydi, bunun muzice silah olmasını ümit ediyorlardı. porsche, tiger'da inandığı sistem olan dizel/elektronik sistemden vazgeçmedi ve burada da aynısını uyguladı. testlerde oldukça başarılı gözüken maus açık arazide 15 km/h'a çıkabiliyordu. savaş alanında pratik olmayan tank, ağırlığı yüzünden sorun yaşamıştı. geçtiği her köprüyü yıkan maus tankı için çözüm suyun içinden geçirmekti. bunun için bir şnorkel eşliğinde tüm delikleri kapatılıp suya sokuluyordu. bunun yapabilmek için 2 maus tanka ihtiyaç vardı çünkü su altında elektonik motorları çalışmamaktaydı. karadayken de sadece 30 metrede 1 litre mazot yakmaktaydı. üretime geçip geçmeme konusunda kararsız kalınmaktaydı.

testler devam etti, sadece 2 prototip üretildi ama savaş kaybediliyordu. ferdinand porsche devamını getiremedi ve savaşın kaybedildiğini artık herkes biliyordu. 1945 martında almanyaya giren sovyetler, kummersdorf yakınlarında iki prototipi buldular. maus'ları tespit ettiler ama pratikte kullanışlı olmadığını fark ettiler ve bir daha bu kadar büyük tank üretilmeyecekti.

gustav gibi maus da hitler'in büyük şeylere duyduğu şişirilmiş sevginin ürünüydü, hiçbir zaman verimli olmayacakları belirliydi ve neredeyse hiç kullanılmadılar.

not: bu yazı, naziler'in mega yapıları - süper tanklar isimli belgeselden alıntılanarak yazılmıştır. buradan izlenebilir.

yazı için göz atılan diğer kaynaklar

Hitler Adım Adım Yükselirken ve İktidardayken Ne Kadar Para Kazandı?