Adnan Menderes, Oy Gerekçesiyle Kırşehir'i Nasıl İlden İlçe Statüsüne Düşürdü?
kırşehir'e yerleşmemle yeni öğrendiğim ve türk demokrasinin kara bir sayfasını oluşturan veya bir adnan menderes garabeti olarak da bilinen olay: kırşehir'in ilçe yapılması. türkiye'nin tarihine utanç çivileriyle çakılmış birkaç olaydan birisidir...
resmi kaynaklara göre hikaye şu şekilde
demokrat parti içinde küçük siyasi çatışmalar bulunuyordu. celal bayar ile osman bölükbaşı ile olan bu gerilim, bir ihbar olayı ile daha da karıştı. demokrat partinin genel başkanı celal bayar, bölükbaşı ve fuat arna’nın inönü’ye suikast yapacaklarını millet partili bir vekilden duymuş ve ihbar etmişti, bundan dolayı da her ikisi de tutuklanmıştı. ardından osman bölükbaşı ve arkadaşları demokrat parti'den ayrılmış ve 10 şubat 1954 tarihinde cumhuriyetçi millet partisini kurmuşlardı.
aynı yıl türkiye'de genel seçimler yapılacaktı. o zamanki seçim yasasına göre bir ilde en çok oyu alan parti o ilin bütün milletvekillerini alıyordu. 9 milyon seçmenin oy kullandığı seçimlerde ağır bir üstünlük gösteren demokrat parti 503 vekil çıkarırken, diğer partilerden chp 31 vekil ve osman bölükbaşı'nın kurduğu cumhuriyetçi millet partisi ise 5 vekil çıkarmıştır.
bu zafer sonucunda demokrat parti oyların yüzde 58.42’sini almasına rağmen menderes şu sözleri söylemişti: "demek ki, bu memlekette demokratlaştıramadığımız yüzde 35’lik bir kitle var." anlayacağınız üzere menderes muhalefeti susturmaya karar vermişti ve bunun için en zayıf rakibi olan osman bölükbaşı'na oklarını çevirmişti.
bunun üzerine seçimlerde cumhurbaşkanı seçilen celal bayar arkadaşlarına dönerek kırşehir’i ilçe yapacağız dedi. partideki bazı sesler şaka yapıyorsunuz herhalde dese de. bayar ciddiyetini gösteren bir tavırla çok ciddi söylüyorum. göreceksiniz sözlerini sarf etti.
seçimden 28 gün sonra dönemin içişleri bakanı namık gedik anadolu ajansı’na nevşehir’in il yapılacağını ve kırşehir’in de nevşehir'in ilçesi olacağını açıkladı. hızlı bir şekilde gerekli yasa tasarısı hazırlandı ve komisyona gönderildi.
komisyonda birinci madde reddedilmesine rağmen 25 milletvekili ile tasarı kabul edildi. daha sonrasında kabul edilen tasarı hemen meclise sunuldu, 31 temmuz’da meclis’te görüşülmeye başlanan yasa hararetli konuşmaların ardından oylamada 39’a karşı 285 oyla kırşehir’in ilçe olması kabul edildi. bunun üzerine bölükbaşı dönüp menderes’e şöyle dedi: `ben konuşurken başbakan çok gülüyor. temenni ederim ki bu hal aydın’ın başına gelmez.`sözlerini söyledi.
1954 yılında ilçe olan kırşehir, aradan geçen 3 yıl sonunda gerek inönü'nün baskısı gerekse diğer muhaliflerin baskısıyla ve yeni seçimlere girmenin verdiği etki ile menderes hükumeti tarafından 1 temmuz 1957'de yeniden il yapılmıştır.
bonus: şimdi de halkın anlattığı hikayelere bir bakalım
birkaç kişile konuştuğumda iki hikaye ağır basmaktadır:
hikayelerden ilki şu şekilde: menderes miting için kırşehir'e gelmiştir ve miting alanı hınca hınç doludur. menderes konuşmasına başladığı sırada bölükbaşı alana gelerek muhalif konuşmalar yapmış ve miting alanındaki insanların hepsini safına çekerek alandan alıp götürmüştür. bunun üzerine mendenres miting alanında tek başına kalmış ve duruma çok kızmıştır.
ikinci hikayede ise şunlar var: menderes kırşehir'e geldiğinde halktan bazıları menderesin arabasına tenekeler bağlamışlar. o dönemde kırşehir'de eşeklerin kuyruğuna teneke bağlandığından menderese eşek benzetmesi yapılmış, bunun üzerine menderes kızıp kırşehir'i ilçe yapmıştır.