AB, Salgın Nedeniyle Bozulan İlişkileri Yüzünden İtalya'yı Kayıp mı Ediyor?
geçtiğimiz yıl avrupa parlamentosu seçimleri için yarışan carlo calenda’nın seçim sloganı “biz avrupalıyız” idi. carlo calenda milliyetçi fikirlerin yükseldiği bu dönemde ülkesinin avrupa birliği’ndeki yerini savunuyordu.
eski bakan ve avrupa birliği italya daimi temsilcisi olan carlo calenda bugünlerde ömrünü adadığı bu fikre inanmakta zorlanıyor. “bu varoluşsal bir tehdit, başaracağımızdan emin değilim” diyor. “partim italya’nın avrupa’ya en yakın partisi olmasına rağmen üyelerimizden 'ab’de neden duruyoruz, ne işe yararlar ki?' mesajları alıyorum.”
ülke 15 binden fazla ölüyle 2. dünya savaşı'ndan bu yana en büyük felaketini yaşıyor. ekonomisiyse modern tarihteki en büyük resesyonuna girmiş bulunuyor. ülkede avrupa yanlısı elitler de dahil olmak üzere pek çok kesim komşuları tarafından yalnız bırakıldığını düşünüyor.
yeni kurulan liberal eylem partisine liderlik eden bay calenda “italya’da büyük, çok büyük bir değişim yaşanıyor. bugünlerde avrupa fikrinin karşısına geçen binlerce avrupalı (?) yanlısı var” diyor.
geçtiğimiz ay, yumuşak diliyle bilinen 78 yaşındaki cumhurbaşkanı sergio mattarella avrupa kurumlarının ülkesiyle dayanışma içinde davranmaması durumunda avrupa’nın geleceğinin tehlikeye gireceğini söylüyor.
bir akşam yayınında milyonlarca italyan’a seslenen mattarella “herkesin, avrupa’ya yönelik tehdidin ciddiyetini tam olarak anladığını umuyorum” dedi.
roma’da pek çok kişi, kuzey avrupa ülkeleri tarafından somut bir eylemde bulunulmadığı sürece italya’nın avrupa projesine sonsuza dek sırtını döneceğini düşünüyor.
avrupa’ya olan inancın kaybolmaya başladığına dair işaretler daha önce görülmeye başlanmıştı. tecne tarafından yapılan araştırmada birliğe üye olmanın ülkelerinin aleyhine olduğunu düşünen italyanların oranını kasım 2018’deki %47’den mart 2020’deki %67’ye yükseldi. eski avrupa konseyi başkanı donald tusk, ft’ye bugünkü durumun, euro krizinde olduğundan çok daha endişe verici olduğunu söyledi –hem siyasi hem de ekonomik.-
blok mali desteğini ve ekipman yardımını artırmış olsa bile, güney avrupa’nın pandeminin erken dönemlerinde ihtiyaç duyduğu hızlı dayanışma beklentisi karşılanmadı. “her şeyin düzeltilebileceğini umuyorum, ancak itibar kaybı çok büyük” diyor şimdi avrupa halk partisi’nin merkez sağ siyasi ittifakı başkanı tusk. “italya, ispanya ve tüm avrupa’yı kurtarılmalı gerektiğinde olağanüstü önlemler almaktan korkmamalıyız. bu bir acil durum.”
tusk avrupa birliği’nin italya’ya verdiği desteğin çin ve rusya’dan gelenlerden çok daha büyük ve önemli olduğunu söylüyor. “ancak siyasette önemli olan gerçekler değil algıdır” diye ekliyor.
2018’de italya, ab karşıtı hükümet seçen ilk kurucu üye oldu; göçmenlik karşıtı lig’in lideri matteo salvini “brüksel sığınağına” karşı çıkıyordu. ertesi yıl hükümet düştü ve bay salvini, avrupalı yanlısı milliyetçi tehdidin kaybolduğunu umarak muhalefete sürüldü. ancak birçoğu geçtiğimiz ay yaşanan olaylardan duyulan acıların ülkenin siyasetini bay salvini’nin lehine kalıcı olarak değiştirebileceğine inanıyor.
youtrend’de bir anketör olan lorenzo pregliasco, “siyasi sistemin ab karşıtı güçleri marjinalleştirdiğine dair bir his vardı” diyor. “şimdi avrupa yanlısı parti aktivistleri ve politikacıların bile artık nasıl hissettiklerinden emin değilseniz, seçmenlerin ne düşündüğünü hayal edin.”
tartışmanın temelinde, euro bölgesi ülkelerinin krize karşı toplu bir tepki göstermesine ne kadar daha devam edileceği var. maliye bakanları salı günü bir araya gelerek avrupa çapında daha büyük mali desteği amaçlayan bir önlem paketini kabul etmeye çalışacaklar.italya ülkeleri bekleyen yeniden inşa döneminde kullanılmak üzere toplu olarak bono satışı gerçekleştirilmesi gerektiğini savunuyor.
tartışmalar, ekonomistlerin borç karşılıklılaştırması (debt mutualisation) adını verdiği ve birçoğunun tek para biriminin en büyük kusuru olarak gördüğü kolektif mali eylem konusunda uzun süredir devam eden bir anlaşmazlığın son sahnesine işaret ediyor.
ab, ülkelerin kullanabileceği avrupa istikrar mekanizması adlı bir kurtarma fonuna sahiptir. ancak birçok italyan hala kurumdan ödünç almanın ülkeyi lekeleyeceğini ve zorlu koşullar getireceğini düşünüyor. birçokları ülkelerinin kontrolünün dışında bir felaket nedeniyle cezalandırıldığını hissediyor.
italya maliye bakanı roberto gualtieri, italya gayri safi yurtiçi hasılasının bu yıl yüzde 6 oranında düşeceğini söyledi. diğer ekonomistler bunun ılımlı bir tahmin olduğuna inanıyorlar. ülke krize halihazırda %136 olan borç / gsyh oranı ile girerken, italya’nın borcunun sürdürülebilirliği sorgulanan bir seviyeye ulaşması gerçek bir tehdit oluşturuyor.
mart ayında, virüsün güney avrupa’yı sarsmasıyla fransa, italya ve ispanya liderliğindeki dokuz avro üyesi, kurtarma paketlerinin ödenmesine yardımcı olmak için koronabondlar adı verilen bonolar için ortak bir bildiri imzaladı.
konuyla ilgili ayrılıkların derinliği, mart ayının sonlarında italya başbakanı giuseppe conte’nin koronabondlar için bastırdığı sert ab liderleri video konferans görüşmesinde ortaya çıktı. bay conte, euro bölgesinin kurtarma araçlarının son kriz için geliştirildiğini ve tüm kıtaya vuran simetrik şok için uygun olmadığını söyledi. “avrupa, bu tarihsel büyüklükte simetrik, öngörülemez bir şok karşısında birleşmiş, güçlü ve uyumlu bir tepki gösteremezse vatandaşlarımıza ne söyleyeceğiz?”
liderler sonunda uzlaşma sağladı ve salı günkü maliye bakanları toplantısında sert bir tartışmaya yol açacak muğlak bir ifade açıklama yaptılar.ancak ateşkes uzun sürmedi. ancak ateşkes uzun sürmedi. avrupa komisyonu başkanı ve eski bir alman savunma bakanı olan ursula von der leyen, koronabondları bir slogan olarak nitelendirdiği ve almanya’nın bu fikre ilişkin endişelerini anlayabildiğini söylediği röportajında önemsemez bir tavır takındı.
kullanılan dile conte ve gualtieri tarafından tepki gösterilmesinin ardından komisyon geç saatlerde ab anlaşmasıyla uyumlu tüm seçeneklere açık kapı bırakıldığını duyurduğu bir bildiri yayınladı.
italya’ya yardım etmek için hangi finansal araçların kullanılabileceği tartışması teknik bir konu olmakla birlikte, tartışmanın tonu hem güney avrupa’da hem de hollanda’nın koronabondlara karşı almanya’nın yanında yer aldığı kuzeyde duygusal bir hal aldı.
geçen hafta ab yanlısı carlo calenda, kendisi , salgından en çok etkilenen bölgelerden bir dizi solcu belediye başkanı ve valiyle alman günlük frankfurter allgemeine zeitung gazetesine tam sayfa ilan verdi. ilanda vergi cenneti olarak itham ettikleri hollanda’nın tutumunun dayanışma ve etikten yoksun olduğunu söylediler. almanya’nın ortak avrupa borcunu destekleme konusundaki isteksizliği, ikinci dünya savaşı’ndan sonra italya dahil avrupa ülkeleri tarafından nazi savaş borçlarının kısmen iptal edilmesine atıfta bulunularak eleştirildi.
almanya’nın o borçları asla ödeyemeyeceğini dile getiren yazıda almanların yerinin avrupa kurumlarıyla birlikte özgürlük ve müttefiklik değerlerine sahip çıkmak olduğuna değinildi. küçük milli egoizmlerin peşinden gitmenin uygun olmadığını ekledi.
şansölye angela merkel’in hristiyan demokrat birliği’nden alman milletvekili eckhardt rehberg, “böyle duygusal argümanlar kullanmamalılar. her ülke kendi içinde bulunduğu durumla ilgili bir sorumluluk taşıyıp taşımadığını sorgulamalı. italya’nın sağlık sistemine bakın. avrupa ve almanya’yı tüm zorluklarınızdan sorumlu tutamazsınız. alman bir politikacı olarak bunu haksız buluyorum.”
mevcut alman-italyan gerginlikleri çok daha uzun bir anlaşmazlığın bir parçası ve 2010-12 euro bölgesi borç krizine kadar uzanıyor.o günlerde de güney avrupa’daki birçok kişi eurobond’ları potansiyel bir çözüm olarak gördü. ancak şansölye merkel, 2012’de “yaşadığı sürece” böyle bir araç kullanmayacağını söyleyerek karşı çıkmıştı.
merkel’in euro bölgesindeki saygınlığı zarar gördü. güneyliler onu giderek avrupa’nın sert amiri olarak gördü. yunanistan’da ona hitler bıyığıyla posterler çizildi. bir cadı veya kötü bir üvey anne olarak tasvir edildi ve tüm kıtayı boyun eğdirmeye çalışmakla suçlandı.
italya’da merkel’e düşmanlık, o zamanki başbakan silvio berlusconi’nin medya imparatorluğu tarafından desteklendi. şansölyeden son derece aşağılayıcı terimlerle bahsettiği huysuz telefon görüşmelerinin kayıtları ortaya çıktı. berlusconi’nin kardeşine ait olan il giornale gazetesi merkel’in elini kaldırdığı bir anı faşist selamına benzeterek yayınladı. makalede italya’nın artık avrupa’da değil 4. reich’te olduğunu iddia ediyorlardı.
krizle birlikte ülkede brüksel’e karşı tutumun değişmesi ve almanya karşıtlığının artması sağ partileri cesaretlendirdi. “ab, karşılaştığımız zorluklardan kar elde etmeye çalışanlara kesinlikle müdahele etmedi” diyor italya’da sağın liderlerinden giorgio meloni. son anketlere göre salvini’nin liginden sonra en popüler ikinci sağ parti.“virüsü spekülasyon yapmak için kullanmaya çalışan insanlar var. italya’yı zayıflatmak ve stratejik varlıklarını satın almak için bir oyun var” dedi. “biz ölülerimizi hesaplarken, onlar tahvil faizlerini kaybetme riskini hesaplıyor.”
claudio borghi, -istikrar fonundan yardım alınmasına karşı çıkan bir lig milletvekili- bu hafta bir italyan faşist dönem afişi yayınladı. posterde kolunu uzatıp gülümseyen alman bir asker vardı. metinde “almanya gerçekten senin arkadaşın” yazıyor. borghi şöyle diyor: “zaman geçiyor, ama taktikler hep aynı.”
alman yeşiller partisi milletvekili franziska brantner konuştuğu italyan arkadaşlarının almanya’nın kendilerini korono laboratuvarı olarak gördüğünü ve sadece izleyip tecrübelerinden faydalanmaya çalıştıklarını düşündüklerini söyledi. ab yanlısı italyanlar’da ciddi bir kırgınlık var. “bize böyle davranmalarını gerektirecek ne yaptık?” diyorlar.
italyan avrupalı yanlıları, covid-19 krizinden kaynaklanan şokun, inatçı kuzey avrupa ülkelerini, hasarı onarmak için yeterince büyük bir dayanışma göstermeye ikna edeceğini düşünüyorlar.
son günlerde, ekonomik çöküş daha açık hale geldi. hollanda’da, başbakan mark rutte hükümeti geçen çarşamba 20 milyar € değerinde bir dayanışma fonu önerdi ve nakit transferleri acil tıbbi harcamaları finanse etmek için doğrudan roma ve madrid kasasına gidecek şekilde ayarlandı.
maliye bakanı wopke hoekstra, brüksel’de bazı ekonomilerin neden krizlerde onları koruyacak mali tamponlara sahip olmadığını sorgulaması güney ülkelerinden tepki aldı. portekiz’in başbakanı antónio costa sözleri “iğrenç” olarak nitelendirdi.
bay rutte’nin önerisi, italya ve ispanya’nın karşı karşıya kaldığı baş döndürücü kamu maliyesi zorlukları göz önüne alındığında ihtiyaçların sadece küçük bir kısmına yetecektir. ancak euro bölgesi üyeleri arasında herhangi bir mali transfere tarihsel olarak karşı çıkan bir ülkenin böyle bir öneri yapması değişen ruh halinin bir göstergesidir.
fransa maliye bakanı bruno le maire perşembe günü ülkelerin kurtarma çalışmalarına başlamalarına yardımcı olacak “olağanüstü ve geçici” bir ortak fon için planlar yaptı. bu, tüm ab üye ülkelerinin ortak garantisi ile kurulacak ve avrupa komisyonu tarafından işletilecektir.
“dayanışma, krizle başa çıkmak için kaynaklarımızı bir araya getirebilmek anlamına geliyor” dedi. “eurobond veya coronabonds hakkındaki ideolojik tartışmalardan kaçınalım. tek bir siyasi soru var: birlikte duracak mıyız? ”
bay tusk için ab’nin en zengin ülkelerinin cesur ve olumlu girişimlerle öne çıkmaları ve yardıma ihtiyacı olan ülkelerde herhangi bir aşağılama duygusu aşılamamaları için çok az zaman kaldı. “insanlar şimdi acı çekiyor–bu politik bir oyun değil” diyor. “insanlar böyle bir zamanda gerçek bir topluluk ve gerçek bir aile olduğumuzu hissetmelidir.”
kaynak: financial times
türkçe çeviri: politika atlası