50 Metre Yüksekliklere Ulaşabilen Etkileyici ve Nadir Bir Doğa Olayı: Ateş Girdabı
bir yangın, kendi hava sistemini sürdürecek kadar büyüyüp şiddetlendiğinde kıyamet gibi bir görüntü ortaya çıkabiliyor. türbülanslı kasırgalarla bir araya gelen yüksek ısı, hortum gibi girdap oluşturuyor. havaya fırlayan külleri, közleri ve yanıcı gazları emen bu girdap, "ateş girdabı" adı verilen, dönen bir alev kulesine dönüşüyor. ancak bunlar gerçek anlamda hortum değil. hortumların aksine, ateş girdapları nadiren yerden bulutlara kadar uzanıyor ve hortumlardan farklı bir şekilde oluşuyorlar.
genellikle 10 ila 50 metre yükseliğe ulaşan en etkileyici ateş girdapları, orman yangınları sırasında ortaya çıkıyor. bazıları yanardağ patlamalarının bulutundan da doğuyor. ateş girdapları genellikle kısa ömürlü oluyor ve sadece birkaç dakika içinde sönüyor. ama yine de istisnalar var: 2018'de california'da yaşanan carr yangını'nda 550 metre yüksekliğindeki korkunç bir ateş girdabı neredeyse bir saat yanmaya devam etti.
ateş girdapları kısa da sürse etkileri yıkıcı olabiliyor. hem ormanları hem de insan yapımı yerleşim yerlerini yakıp geçmeleri mümkün. ayrıca bazen şiddetli rüzgarlar yanan maddeleri havalandırıp başka yerlere fırlatabiliyor. bu da orman yangınlarının yayılmasına yol açıyor.
ateş girdabının oluşması için aşırı sıcaklıkların hızla değişen rüzgar hızı veya yönüyle belli bir denge kurması gerekiyor. bu da nadir yaşanan bir şey. ancak dünya'nın giderek ısınması ve yangınların kötü yönetilmesi nedeniyle orman yangınlarının sıklığı artıyor. yani gelecekte ateş girdabına yol açan koşullarla daha sık karşılaşabiliriz.
ateş girdabı nasıl oluşur?
tırmanma: havanın türbülanslı hareketi, tırmanma adı verilen güçlü bir rüzgar oluşturur.
vakum: yükselen sıcak hava, ardında vakum denilen bir boşluk bırakır. ateşin etrafındaki hava bu boşluğu doldurmaya çalışır.
sıcaklık artışı: ateş etrafındaki havayı ısıtır. gazlar ısındıkça genleşir, böylece sıcak hava hafifler ve yükselir.
ateş girdabı: yangından gelen közler ve küller rüzgara kapılır ve ateş, hortum gibi bir girdaba dönüşür.