5-14 Ekim 1582 Tarihleri Gregoryen Takvimde Neden Hiçbir Zaman Olmadı?
jülyen takvim bir günü 365.25 gün (365 gün + 6 saat) olarak kabul eder. fakat o zamanki hesaplamalara göre bir gün 365.2425 gündür. bu, küçük bir fark olabilir ama her 100 yılda bir 1 gün eder. yani bu durumda 1500'lü yıllarda araştırmacılar fazladan 10 gün eklendiğini tespit ederler. bir papa, bir doktor ve bir astronom bir araya gelerek bu durumu çözmek için çalışırlar. (bunlardan biri, gregoryen takvime adını verecek olan papa 13. gregory'dir.)
araştırmacılar sorunu şu şekilde çözmek ister: 5-6-7-8-9-10-11-12-13-14 ekim tarihleri kaldırılacaktır. yani 4 ekimden 15 ekime geçilecektir. fakat bu 100 yıllık birikmenin tekrar yaşanmaması için her asrın başındaki artık günü kaldırırlar. yani 1800-1900-2000 gibi yıllarda artık gün şubat ayına eklenmeyecektir.
fakat 2000 yılının şubat ayında artık bir gün vardı. yani 29 şubat 2000 diye bir gün vardı. kaldırıldıysa bu nasıl olmuştu? her yüzyılın başında artık gün kaldırma planı ince ayarla düşünüldüğünde sapmaları olan bir plandı. bu sebeple de her 400'e bölünebilen yüzyıllardaki artık günü kaldırma işinden vazgeçtiler. yani eğer bir yüzyıl 400 sayısına bölünebiliyorsa ona artık gün eklememe işi yapılmayacaktı. o yüzden, örneğin; 1900 yılında 29 şubat yokken, 2000 yılında vardır. 2100 yılında da olmayacaktır ama 2400 yılında olacaktır.
kısaca gregoryen takvim algoritmasını bir özet geçeyim:
- her 4 yılda şubat ayına 1 artık gün eklenecek. (jülyen takvimden gregoryen takvime geçen bir uygulamadır.)
- ama yüzyılların başlarına artık gün eklenmeyecek.
- ama o yüzyıl 400'e bölünebiliyorsa artık gün eklenecek.
şimdi üzücü haber. aslında 1 gün 365.24219 gündür. yani hala daha 0.00031 günlük bir açık var ve bu her yılda 27 saniyelik bir fark demek. hemen 27 saniyeden ne olur, ben vereyim 27 saniyemi demeyin. bu her 8000 yılda bir 1 gün açık demek. bu açık da fark ediliyor ama artık bunu 8000 yıl sonra düşünsünler deyip bir kural eklenmiyor. he, bu da örneğin 8000'e bölünebilme ile çözülebilir. ama dediğim gibi, 8000 yıl çok uzun bir süre ve o zaman belki insanoğlu dünyada bile olmayacak.
sonuç olarak, jül sezar'dan gregoryen takvimin geliştiricilerine kadar birçok kişi, dünya'nın güneş etrafında dönüşünü saniyesine kadar yakalamak isteyip bu takvimleri en ince ayarla geliştirmek istemişlerdir. gregoryen takvim başarılı olmuş mudur? nispeten...